Adhezja drobnoustrojów do powierzchni kontaktujących się z żywnością jest bardzo poważnym zagrożeniem w przemyśle spożywczym. Zjawisko to może być przyczyną zanieczyszczenia żywności mikroorganizmami powodującymi jej psucie lub mikroorganizmami chorobotwórczymi. W artykule omówiono mechanizmy procesu adhezji oraz czynniki warunkujące jego przebieg. Do najważniejszych zaliczono wydzielanie przez komórkę mikroorganizmu substancji zewnątrzkomórkowych, głównie polisacharydów i białek, hydrofobowość powierzchni komórki, rodzaj i charakter powierzchni, czynniki środowiskowe (pH, temperatura, dostępność składników odżywczych, siła jonowa, obecność specyficznych substancji itp.), faza wzrostu bakterii i wzajemne oddziaływanie mikroorganizmów. Scharakteryzowano także sposoby usuwania biofilmów bakteryjnych oraz metody zapobiegania występowaniu tego zjawiska. Drobnoustroje ulegające adhezji są trudniejsze do usunięcia niż wolne komórki, a ich zabicie za pomocą środków dezynfekcyjnych jest bardzo trudne i nie do końca skuteczne. Z tego powodu tak istotne jest zrozumienie mechanizmów adhezji i czynników odpowiedzialnych za ten proces.
Kwas propionowy należy do nielicznych związków chemicznych dopuszczonych do stosowania w technologii żywności. Jako inhibitor wzrostu grzybów i bakterii jest stosowany do konserwacji żywności i pasz. Na świecie prowadzone są badania nad intensyfikacją produkcji kwasu propionowego. W artykule przedstawiono zastosowanie temu komórek immobilizowanych w procesie fermentacji propionowej, szczególnie w produkcji kwasu propionowego.
Bioluminescencyjny pomiar ATP z użyciem kompleksu lucyferyna/lucyferaza jest bardzo czułą, szybką i wygodną metodą pomiarową. Zastosowanie tej metody do ilościowego oznaczania żywych komórek drobnoustrojów wymaga jednak skomplikowanej procedury przygotowawczej. Przemysłowe wykorzystanie bioluminescencji pozwala na wykrycie i ilościowe oznaczenie mikrobiologicznego skażenia badanego produktu. W przemyśle spożywczym metoda ta znalazła zastosowanie przy badaniu jakości mikrobiologicznej takich produktów jak: mięso, drób, mleko i produkty mleczne, piwo, soki owocowe i napoje oraz przy kontroli stanu sanitarno-higienicznego linii technologicznych.
Korzyści wynikające z zastosowania komórek immobilizowanych wpływają na znaczny wzrost zainteresowania aplikacją takich systemów w procesach biotechnologicznych. Najczęściej takie systemy są wykorzystywane przy produkcji etanolu, gdzie komórki utrzymywane są przez adsorbcję, samoagregację lub usidlenie wewnątrz nośnika. Poza tym komórki immobilizowane znalazły zastosowanie w piwowarstwie, winiarstwie, w przemyśle owocowo-warzywnym, do produkcji octu, w fermentacji propionowej i w przemyśle mleczarskim (kultury starterowe i produkcja fermentowanych napojów mlecznych). Jednak wprowadzenie tych technologii na skalę przemysłową musi być poprzedzone wieloma badaniami.
Background. Proteus vulgaris attach to available surfaces in industrial environments, can develop into extensive biofilm. Such bacterial layer is a potential source of contamination of foods that may lead to spoilage or transmission foodbome pathogens. The purpose of these investigations was to evaluate the influence of limited nutrients availability in the medium on the morphological changes and biosynthesis of bacterial surface-associated EPS by P. vulgaris. The relationship between the dimension of cells, EPS production and P. vulgaris biofilm development process on stainless Steel surfaces (type 316L) was also examined. Material and methods. P. vulgaris ATCC 6380 was used in this study. The cultures were incubated at 37°C on the Enterobacteriaceae enrichment broth according to Mossel [1962]. During the investigations the medium with optimal and 10 times diluted optimal of nutrient availability were used. For cells dimension analysis a Carl-Zeiss Axiovert 200 inverted microscope and a scanning electron microscope (LEO 435VP) was applied. Isolation of exopolysaccharides was based on the procedure employed by Forde and Fitzgerald [1999], To determine the level of P. vulgaris adhesion to the surface of stainless Steel, the method described by Le Thi et al. [2001] was used. Results. In all experimental variants the area of P. vulgaris cells was changed upon longterm starvation. Altering of physical dimension of bacteria was effected by the decreasing value of the cell length. The change of P. vulgaris morphology promoted the beginning stages of biofilm formation process on the surface of stainless Steel. Under starvation conditions P. vulgaris produced more EPS. It was observed with an increase of incubation period. These extracellular molecules initiated more advanced stages of P. vulgaris biofilm formation on examined surfaces. Conclusion. The data support the notion that cellular factors influencing P. vulgaris adhesion process to abiotic materials should be examined under conditions in which marine bacteria are widely distributed. Analysis of both physical dimension of cells and EPS secretion by marine bacteria under starvation conditions will help to eradicate the attached bacteria.
W artykule dokonano przeglądu szybkich metod oznaczania i identyfikacji mikroorganizmów w żywności. Omówiono główne kierunki unowocześniania tradycyjnych technik modyfikacji i automatyzacji metody płytkowej oraz nowych, ulepszonych podłoży do wykrywania drobnoustrojów chorobotwórczych. Dokonano także przeglądu metod instrumentalnych (pomiary turbidymetryczne, impedymetria, cytometria przepływowa, techniki chromatograficzne i metody filtracyjne z wykorzystaniem mikroskopii fluorescencyjnej), które mogą być wykorzystywane jako szybkie testy mikrobiologiczne. Opisano także możliwości stosowania metod immunologicznych i technik biologii molekularnej do wykrywania oraz identyfikacji mikroflory żywności.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.