Przyrost naturalny na naszej planecie stwarza bardzo poważny problem wyżywienia jej mieszkańców. Stąd ważne i konieczne jest wykorzystanie potencjalnych możliwości plonowania roślin uprawnych. Autor artykułu omawia czynniki, warunkujące możliwości produkcji tych roślin oraz różnice w plonach tych samych gatunków, uzyskiwanych na różnych kontynentach.
W nadchodzącym XXI stuleciu wzrośnie zainteresowanie roślinami alternatywnymi (ang. new crops) z wielu powodów, które pojawiły się w ostatnich latach XX wieku. Należą do nich między innymi: produkcja odnawialnych surowców dla przemysłu i odnawialnych źródeł energii; zwiększanie różnorodności biologicznej pokarmu; ekologizacja rolnictwa; biologiczna rekultywacja gleby; przeciwdziałanie efektowi cieplarnianemu; produkcja przez rośliny transgeniczne leków, przeciwciał, szczepionek, hemoglobiny i in. Badania nad nowymi roślinami uprawnymi prowadzone są na szeroką skalę przez wiele międzynarodowych i krajowych organizacji, takich jak: ECLAIR, FLAIR, CAMAR, USDA, ARC. W ostatnich dwóch dziesięcioleciach XX wieku wprowadzono do uprawy w różnych krajach kilkadziesiąt gatunków roślin alternatywnych. W roku 1999 rośliny transgeniczne uprawiano już na powierzchni około 40 milionów hektarów. Te fakty pozwalają na stwierdzenie, że w XXI wieku nowe rośliny uprawne w dużym stopniu zastąpią na polach dotychczasowe tradycyjne rośliny uprawne.
At the end of XX century a new generation of miniaturized portable equipment for measuremend of gas exchange, absorption of phytosyn- thetically active radiation (PAR), spectral composition of solar irradiation and for leaf area index in plant canopy was developed. In this work there are presented of above mentioned equipment for measurement of: - parameters of gas exchange in the canopy; - plant morphology and canopy structure; - balance of phytosynthetically active radiation and spectral composition of the light in the canopy. Results of these measurements will allow for better use of agriculturai technics and cultivars to create spatial structure of a canopy and better use of atmospheric CO₂ and solar irradiation in forming of economical yield. Additionally they can be a base for building of simulations models of plant growth and development under changing environmental conditions.