PL
Badano zawartość metali, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oraz siedmiu wskaźnikowych kongenerów polichlorowanych bifenyli (PCB - 28, 52, 101, 118, 138, 153, 180) w osadach dennych jeziora Dąbie. Dodatkowo oznaczono odczyn (pH), zawartość ważniejszych makroelementów (P, K, Mg, Ca), ekstraktu eterowego oraz straty przy wyżarzaniu w temperaturze 550°C. Analizy wykonano za pomocą AAS, ICP-AES, GC MS oraz innych przyjętych metod. Badania wykazały, że osady zawierały średnio: arsenu - 26,5 ±21,7, rtęci - 1,563 ±1,143, kadmu - 6,80 ±5,90, ołowiu - 125 ±79, chromu - 78 ±23, cynku - 778 ±611, miedzi - 98 ±59, niklu - 32 ±12 mg∙kg-1 suchej masy osadu (mg∙kg-1 s.m.) oraz benzo(a)antracenu (BaA) - 641 ±524, benzo(b)fluorantenu (BbF) - 884 ±783, benzo(k)fluorantenu (BkF) - 411 ±355, benzo(a)pirenu (BaP) - 700 ±562, indeno(1,2,3-c,d)pirenu (IndP) - 419 ±337, dibenzo(a,h)antracenu (DahA) - 113 ±109, benzo(ghi)perylenu (BPer) - 808 ±801 i w sumie 7 kongenerów wskaźnikowych PCB - 33,43 ±28,26 μg kg-1 s.m. W świetle polskich przepisów prawnych 40% osadów można zaklasyfikować jako materiał niezanieczyszczony, natomiast pozostałe 60% stanowią osady zanieczyszczone, przy czym substancjami limitującymi są głównie: As, Hg, Cd, Pb, Zn, Cu, BbF, BaP, BPer i w niewielkim stopniu: BaA oraz IndP. Pozostałe substancje (Cr, Ni, BkF, DahA oraz PCB) mieściły się w granicach przyjętych norm. Wymieszanie osadów w trakcie wydobycia mogłoby doprowadzić do otrzymania materiału spełniającego wymagania dla urobku niezanieczyszczonego pod względem zawartości wszystkich substancji, i chociaż zawartość rtęci nadal byłaby 1,56-krotnie wyższa od dopuszczalnej, mieściłyby się jednak w przedziale standardów dla gleb. Ponadto uwzględniając silne związanie zanieczyszczeń z materią organiczną w osadach mulistych, co w znacznym stopniu ogranicza ich biodostępność, osady denne mogłyby być wykorzystane do rekultywacji gruntów pod uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia, a także do rekultywacji składowisk odpadów.
EN
Concentrations of heavy metals, polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) and seven congeners of polychlorinated biphenyls (PCB - 28, 52, 101, 118, 138, 153, 180) were determined in bottom sediments of Dąbie Lake. Moreover, there were analysed: pH, content of some important macroelements (P, K, Mg, Ca), ether extract and annealing losses at the temperature of 550°C. Analyses were done by AAS, ICP-AES, GC MS and the other methods. The average levels of pollutants in sediments were: As - 26,5 ±21,7, Hg - 1,563 ±1,143, Cd - 6,80 ±5,90, Pb - 125 ±79, Cr - 78 ±23, Zn - 778 ±611, Cu - 98 ±59, Ni - 32 ±12 mg∙kg-1 dry matter (mg∙kg-1 DM) and BaA - 641 ±524, BbF - 884 ±783, BkF - 411 ±355, BaP - 700 ±562, IndP - 419 ±337, DahA - 113 ±109, BPer - 808 ±801, and sum of PCB - 33,43 ±28,26 μg∙kg-1 DM. According Polish legal regulations 40% sediments may be classified as unpolluted, while the remaining 60% as polluted. The main limiting substances were: As, Hg, Cd, Pb, Zn, Cu, BbF, BaP, BPer, and to some degree: BaA and IndP. Other substances (Cr, Ni, BkF, DahA and PCB) were within accepted limits. Mixing of sediments in the course of dredging could result in obtaining the material uncontaminated in respect of all substances contents, except of the mercury (the level of which would be 1.56 times higher than the admissible for uncontaminated sediments, but still within the range of standards for unpolluted soils). Moreover, because of strong binding the contaminants with organic matter in muddy sediments, what limits their bioavailability to great extent, the sediments could be used for recultivation of grounds under cultivation of plants not assigned for consuming, as well as for recultivation of waste disposal sites.