Nadzór operacyjny Służby Bezpieczeństwa nad ruchem sportowym w Polsce Ludowej w latach osiemdziesiątych

• Autorzy: Ordylowski M. , Szymanski L.

Warianty tytułu

EN

Operational surveillance of Security Service over sports movement in People’s Republic of Poland in the 80’s

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nadzór operacyjny służb bezpieczeństwa nad sportem w Polsce Ludowej miał miejsce, podobnie jak nad innymi dziedzinami życia państwowego i społecznego, w całym okresie 1944–1989. Do lat 80. nie miał jednak charakteru stałego. Wprowadzono go dopiero w związku z opozycją większości społeczeństwa wobec rządzącej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Stałą ochroną operacyjną sportu i turystyki kierował w Polsce Wydział IX Departamentu III Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a w województwach, od 1983 r., Wydziały III Wojewódzkich Urzędów Spraw Wewnętrznych. W ramach działalności operacyjnej Służby Bezpieczeństwa (SB) prowadzono „Sprawy obiektowe” oraz „Sprawy operacyjnego sprawdzania”. Obejmowały one wszystkie aspekty działalności sportowej klubów, a w największym stopniu koncentrowały się na sprawach osobowych oraz na zabezpieczaniu ogólnopolskich i międzynarodowych imprez sportowych. Materiały źródłowe dotyczące sprawowanego w Polsce nadzoru SB nad ruchem sportowym są w dużym stopniu zniszczone. Egzemplifikacją skali, form i metod działania organów bezpieczeństwa są m.in. prowadzone w województwie wałbrzyskim SPRAWY OBIEKTOWE o kryptonimach „STADION” i „IKAR”. Pierwsza obejmowała 51 klubów sportowych, 14 okręgowych związków sportowych oraz ponad 6 tysięcy sportowców. Druga dotyczyła środowiska Aeroklubu Ziemi Wałbrzyskiej, liczącego 120 członków i 3 pracowników. W niej SB koncentrowała się przede wszystkim na nadzorze nad personelem latającym oraz stałej jego weryfikacji, gdyż bardzo częste dochodziło w tym czasie w Polsce do uprowadzania samolotów.

EN

Operational surveillance by Security Service over sports in People’s Republic of Poland took place, as in other areas of political state and social life, throughout the years 1944– 1989. Until the 80’s, however, it had not been done non-stop. This was introduced in the 80’s – due to the fact that majority of the society was in opposition to the rule of the Polish United Workers’ Party. A constant operational surveillance of sport and tourism in Poland was supervised by Unit IX of Department III in the Ministry of Home Affairs, whereas locally, from 1983, it was done by Units III of the Provincial Offices of Home Affairs. Within the operational work of Security Service [SB] the so-called “Object cases”, as well as “Operational check-out cases” were conducted. Those embraced all aspects of sport’s activities carried out by sports clubs, being focused on personal cases and the surveillance of nationwide and international sports events. The majority of the source materials concerning the security surveillance over the sport’s movement in Poland have been destroyed. As an example of scale, form and methods used by security organs one should study e.g. the object cases of code names: STADION [Stadium] and IKAR [Icarus]. The first one spread over 51 sports clubs, 14 district sports unions and more than 6 thousand sportsmen. The latter referred to the circle of Aero-Club of the Walbrzych province with its 120 members and 3 employees. Here the Security Service focused on the supervision on the flying staff and regular verification of those people, since at that time hijacking was quite frequent in Poland.

Słowa kluczowe

PL

Polska Rzeczpospolita Ludowa; sport; woj.walbrzyskie; nadzor; Sluzba Bezpieczenstwa; historia; wiek XX

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
• Rocznik: 2016
• Tom: 15
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.63-76,bibliogr.

Twórcy

autor

Ordylowski M.

• Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu, Wrocław

autor

Szymanski L.

• Wyższa Szkoła Handlowa we Wrocławiu, Wrocław

Bibliografia

• A. Źródła
• 1. Źródła archiwalne
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu, Akta Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej z lat 1980–1990.
• B. Literatura
• Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL 1944–1990, Dom Wydawniczy Bellona. Warszawa 1997.
• Krzyżanowska S., Trębacz W., Sprawa operacyjnego rozpracowania „Kaskader”, Oddział IPN we Wrocławiu, Wrocław 2007.
• Palski Z., Agentura informacji wojskowej, Warszawa 1992.
• Pasko A., Kryptonim „Calgary” w 1988 r., [w:] L. Nowak, R. Urban (red.), Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce, Wyd. AWF, Gorzów Wlkp. 2014.
• Szwagrzyk K., Żydzi w aparacie represji na Dolnym Śląsku, [w:] J. Hytrek-Hryciuk (red.), Wokół marca 68 na Dolnym Śląsku. Materiały konferencyjne. Oddział IPN – Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu we Wrocławiu, Wrocław 2008.
• Tkaczew W., Organa informacji Wojska Polskiego 1943–1956. Kontrwywiad Wojskowy, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2007.

Identyfikatory

DOI

10.16926/kf.2016.15.12