Bases of Upper Cretaceous octocorals from Poland

• Autorzy: Malecki J.

Warianty tytułu

PL

Bazalne części górnokredowych Octocorallia z Polski

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Bases of octocorals, mostly epifaunial, from Cretaceous deposits of the environs of Cracow, Poland have been classified according to parataxonomic criteria. A form-genus Octobasis has been proposed writer for eleven forms-species of octocorals.

PL

Podstawy korali ośmiopromiennych opisywane były bardzo rzadko w literaturze światowej. Poznanie tych skamieniałości, pochodzących z kredy, zawdzięczamy głównie Nielsenowi (1913, 1917, 1919, 1925, 1937) i Voigtowi (1958). Podstawy kredowych Octocorallia znajdujemy na różnych skamieniałościach: małżach, belemnitach, jeżowcach (zwłaszcza na pancerzach Echinocorys i Micraster); zwykle są one zachowane bez corallum. Materiały, którymi dysponował autor, pochodzą z osadów dolnego kampanu okolic Krakowa. W materiałach tych stwierdzono przedstawicieli czterech rodzin: Clavulariidae, Primnoidae, Isididae i Virgulariidae oraz szereg podstaw, których nie można było zaliczyć do żadnej ze znanych rodzin. Dobrze zachowane podstawy korali ośmiopromiennych tego zbioru należą zapewne do różnych gatunków. Ze względu na fakt, iż podstawy Octocorallia nie były dotąd szczegółowo badane, a znajdowane są przeważnie jako jedyne części szkieletu, określenie ich przynależności rodzajowej natrafia na duże trudności. Autor wprowadza terminologię parataksonomiczną dla tych skamieniałości. Tylko w niektórych wypadkach wraz z podstawami zachowują się również dalsze części szkieletu, które umożliwiają zaliczenie ich do znanych taksonów. Ze względu na bardzo zmienną budowę podstaw stosowanie klasyfikacji parataksonomicznej nie jest łatwe. W wyżej wymienionych pracach Nielsena i Voigta autorzy opisując poszczególne gatunki nie przywiązywali większej wagi do bardzo nieraz skomplikowanych struktur korzeniowych. Autor opisując te struktury zachowuje dla opisanych podstaw korali istniejące nazwy, a dla nie opisanych urabia nowe. Z prac Nielsena i Voigta znane są następujące nazwy na określenie korali ośmiopromiennych: 1. Płożące się, wstążkowate podstawy zaliczone do Epiphaxum auloporoides Lonsdale. 2. Rozgałęzione utwory przypominające korzenie podłużnie prążkowane odnoszące się do rodzaju Moltkia. 3. Okrągławe tarczki pokryte radialnymi, cieniutkimi, lekko falistymi prążkami zaliczane do rodzaju Isis. Pozostałe przedstawione na schematach (pl. 26) i fotografiach (pls 23—25) typy podstaw korali ośmiopromiennych nie były dotąd opisywane. Autor proponuje dla takich podstaw korali ośmiopromiennych nazwę rodzajową Octobasis, nazwy zaś gatunkowe będą urabiane od głównych cech morfologicznych i ornamentacji tych skamieniałości. Takich sztucznych gatunków wydziela autor jedenaście. Badając podstawy Octocorallia przyrośnięte do jeżowców stwierdzamy wśród nich 14 następujących typów (pl. 26): 1. okrągławe tarczki o gładkiej powierzchni (fig. 1): Octobasis glabra; 2. okrągławe tarczki podzielone na 6—8 płatów (fig. 2): O. bullata; 3. okrągławe tarczki z rzadkimi radialnymi prążkami (fig. 3): Primnoa costata; 4. okrągławe tarczki z radialnymi, dychotomicznie rozdzielającymi się prążkami (fig. 4): O. circulata; 5. okrągławe tarczki z radialnymi, cieniutkimi, gęstymi, lekko pofałdowanymi prążkami (fig. 5): Isis vertebralis Hen.; 6. okrągławe tarczki z prążkami tworzącymi labiryntowe sploty (fig. 6): O. ornata; 7. podstawy amebokształtne o gładkiej powierzchni (fig. 7): O. lobata; 8. podstawy w formie wieloramiennej gwiazdy o gładkiej powierzchni, których ramiona mają zaokrąglone zakończenia (fig. 8): O. dichotoma (= Moltkia); 9. podstawy w formie wieloramiennej gwiazdy z ostrymi zakończeniami ramion (figs 10, 11): O. spinosa; 10. podstawy różnorodnie wykształcone, zbudowane z grubych powyginanych wałków, tworzących sploty (fig. 9): O. nodosa; 11. Podstawy złożone z różnokształtnych płatów pokrytych labiryntowymi prążkami (fig. 14): O. flabellata; 12. podstawy przypominające korzenie z podłużnymi prążkami (fig. 12): O. sulcata (= Moltkia?); 13. podstawy przypominające korzenie, bardzo powykręcane, o gładkiej powierzchni (fig. 15): O. flexuosa; 14. podstawy zbudowane w formie wałków, jednakowej szerokości, z licznymi odgałęzieniami, pokryte równoległymi prążkami (fig. 13): Epiphaxum auloporoides Lonsdale.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1982
• Tom: 27
• Numer: 1-4
• Opis fizyczny: p.65-75,fig.,ref.

Twórcy

autor

Malecki J.

• University of Science and Technology-AGH, Al.Mickiewicza 30, 30-059 Krakow. Poland

Bibliografia

• LONSDALE, W. 1850. Description of the fossils of the Chalk Formation. Notes on the Corals. — In: F. Dixon (ed.), The Geology and Fossils of the Tertiary and Cretaceous Formations of Sussex. 237—324, London.
• NIELSEN, K. BR. 1913. Moltkia Isis Steenstr. og andere Octocorallia fra Denmark Kridttidsaflejringer. — Mindeskrift Jap. Steenstrup., 1—19, pls 1—4. Kopenhagen.
• NIELSEN, K. BR. 1917. Heliopora incrustans n. sp. with a survey of the Octocorallia in the deposits of the Danian of Denmark. — Medd. Dansk Geol. Foren., 5, 8, 3—13.
• NIELSEN, K. BR. 1918. Slaegten “Moltkia” og andre Octocoraller i. Sveriges Kridttidsafjlejringer. — Geol. Fören. Stockh. Förhandl. 40, 461—468.
• NIELSEN, K. BR. 1919. En Hydrocorallenfauna fra Faxe og Bemaerkn. om Danien ets geol. Stilling. — Danm. Geol. Undersøgelse, IV. R, 1, 10, 1—66.
• NIELSEN, K. BR. 1925. Nogle nye Octocoraller fra Danienst. — Medd. Dansk Geol. Foren., 6, 28, 1—6.
• NIELSEN, K. BR. 1937. Fauna i Aedre Danien ved Korporals Kroen. — Ibidem, 9, 2, 117—126.
• PUGACZEWSKA, H. 1965. Les organismes sedentaires sur les rostres des Belemnites du Crétacé supérieur. (Organizmy osiadłe na rostrach belemnitów kredowych).— Acta Palaeont. Polonica, 10, 1, 73—95.
• VOIGT, E. 1958. Untersuchungen an Octocorallen aus der oberen Kreide. — Mitt. Geol. Staatsinst. Hamburg, 27, 5—49.