Middle Miocene foraminiferal biochronology and ecology of SE Poland

• Autorzy: Szczechura J.

Warianty tytułu

PL

Biochronologia i ekologia otwornic środkowego miocenu południowo-wschodniej Polski

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Middle and Late Miocene (Late Badenian and Sarmatian) foraminifera of the epicontinental deposits of SE Poland (Roztocze area) have been examined. These deposits, referred to the Late Badenian are correlated with N13—N14 standard biostratigraphic zones, based on planktonic foraminifera. Sarmatian, therefore, especially its deeper water deposits, appears to represent younger zones. Changes in water depth appeared to control distribution of benthonic forms, whereas climatic changes and water depth controlled distribution of planktonic forms. The Middle/Late Badenian boundary probably represents an ecostratigraphic event. A correlation is suggested relating the Middle Miocene deposits of the Roztocze area with those of the Polish Fore-Carpathian Depression. Bolboforma badenensis sp. n., a planktonic form of uncertain taxonomic affinity is described.

PL

Otwornice z odsłonięć miocenu z płd.-wsch. Polski (Roztocze) wykorzystano dla celów stratygraficznych i interpretacji ich warunków środowiskowych. Stwierdzono, iż spośród dających się zauważyć zmian parametrów środowiska, zmiany klimatyczne i batymetryczne kontrolowały rozprzestrzenienie otwornic planktonicznych, natomiast głównie zmiany batymetryczne wpływały na rozprzestrzenienie otwornic bentonicznych. Na podstawie otwornic planktonicznych zaliczono badane osady do środkowego i górnego badenu (sensu Papp, Cicha and Čtyroka 1978), wykluczając stwierdzony tam wcześniej dolny baden, a jednocześnie przypisano ekostratygraficzny charakter granicy pomiędzy środkowym i górnym badenem. Zmiany klimatyczne na granicy środkowego i górnego badenu, tj. ochłodzenie mogło spowodować powstanie osadów chemicznych, które zaliczane są tutaj do górnego badenu. Osady górnego badenu Roztocza zaliczone są do standardowej biostratygraficznej zony planktonowej N13— N14 tj. do górnej części miocenu środkowego. Otwornice bentoniczne umożliwiły stwierdzenie obecności na Roztoczu osadów sarmackich przy czym powstał problem wieku biofacji sarmackich. Pojawienie się elementów tych biofacji w osadach pełnomorskich (o normalnym zasoleniu), niewątpliwie badeńskich, pozwala przypuszczać, że w tym samym czasie mogły istnieć płytkowodne i wysłodzone zbiorniki, zawierające biofacje otwornicowe zdecydowanie sarmackie. “Anomalinoides dividens” Łuczkowska, uznawany dotąd jako forma charakteryzująca warstwy przejściowe pomiędzy badenem i sarmatem, potraktowany jest tutaj jako odmiana Cibicides lobatulus (Walker et Jacob), występująca już w niewątpliwym badenie. Wnioski stratygraficzne i ekologiczne, wynikające z badania mioceńskiej mikrofauny Roztocza wydają się aktualne dla synchronicznych osadów całej Paratetydy Centralnej. W pracy zawarto uwagi na temat taksonomii opracowanej mikrofauny, a nadto opisano Bolboforma badenensis sp.n., planktoniczną mikroskamieniałość o nieznanej przynależności systematycznej.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1982
• Tom: 27
• Numer: 1-4
• Opis fizyczny: p.3-44,fig.,ref.

Twórcy

autor

Szczechura J.

• Institute of Paleobiology, Polish Academy of Sciences, Al.Zwirki i Wigury 93, 02-089 Warsaw, Poland

Bibliografia

• ALEXANDROWICZ, S. W. 1963 Stratygrafia osadów mioceńskich w Zagłębiu Górnośląskim.— Prace IG, 39, 147 pp.
• AREŃ, B. 1962. Miocen Roztocza Lubelskiego między Sanną i Tanwią. — Ibidem, 30, 5—77.
• AREŃ, B. 1972. Pozycja stratygraficzna margli tereszpolskich w wierceniu Dzwola na Roztoczu. — Kwart. Geol., 16, 3, 676—683.
• BANDY, O. L. 1967. Benthic foraminifera as environmental indices. In: AGI Short Course Lecture Notes, Paleoecology, OB-1—27. American Geological Institute, Washington.
• BANDY, O. L. 1968. Cycles in Neogene paleoceanography and eustatic changes. — Palaeogeogr. Palaeoclimat. Palaeoecol., 5, 1, 63—75.
• BARWICZ-PISKORZ, W. 1978. The Miocene Radiolaria from the Carpathian Foredeep. — Acta Palaeont. Polonica, 23, 3, 223—248.
• BÉ, A. W. H. 1977. An ecological, zoogeographic and taxonomic review of Recent planktonic foraminifera, In: A. T. S. Ramsay (ed.), Oceanic Micropaleontology, 1, 88 pp. Academic Press, London, New York, San Francisco.
• BÉ, A. W. H., HARRISON, S. M. and LOTT, L. 1973. Orbulina universa d’Orbigny in the Indian Ocean. — Micropaleont., 19, 2, 150—192.
• BÉ, A. W. H. and TOLDERLUND, D. S. 1971. Distribution and ecology of living planktonic foraminifera in surface waters of the Atlantic and Indian Oceans. In: B. M. Funnel and W. R. Riedel (ed.), The Micropaleontology of Oceans, 105—149. Cambridge University Press.
• BERGGREN, W. A. and AMDURER, M. 1973. Late Paleogene (Oligocene) and Neogene planktonic foraminiferal biostratigraphy of the Atlantic Ocean.— Riv. Ital. Paleont., 79, 3, 337—392.
• BERGGREN, W. A., BENSON, R. H., HAQ, B. U., RIEDEL, W. R., SANFILIPPO, A., SCHRADER, H. J. and TJALSMA, R. C. 1976. The El Cuevro section (Andalusia, Spain): Micropaleontological anatomy of an early Late Miocene lower bathyal deposit. — Marine Microp., 1, 3, 195—221.
• BERGGREN, W. A. and COUVERING, J. A. Van. 1974. The Late Neogene. Biostratigraphy geochronology and paleoclimatology of the last 15 milion years in marine and continental sequences. — Palaeogeogr. Palaeoclimat. Palaeoecol., 16, 1/2, spec, issue, 216 pp.
• BERGGREN, W. A. and HAQ, B. U. 1976. The Andalusian Stage (Late Miocene): biostratigraphy, biochronology and paleoecology. — Ibidem, 20, 1/2, 67—129.
• BERGGREN, W. A. and HOLLISTER, C. D. 1974. Paleogeography, paleobiogeography and the history of circulation in the Atlantic Ocean. In: W. W. Hay (ed.), Studies in paleo-oceanography, spec, publ., 20, 126—186. Society of Economic Paleontologists and Mineralogists.
• BIELECKA, M. 1967. Trzeciorzęd południowo-zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. In: Z badań geologicznych regionu Świętokrzyskiego, 7. — Biul. IG, 206, 115—188.
• BIELECKA, M. 1974. Miocen okolic Zaklikowa, Zdziechowic i Węglina. In: W. Krach, E. Łuczkowska and R. Ney (ed.), Miocen przedgórza Karpat. Przewodnik wycieczki. VII Sympozjum na temat Paratetydy, 43—54. Kraków.
• BOLTOVSKOY, E. 1974. Neogene planktonic foraminifera of the Indian Ocean Ocean (DSDP, Leg 26). — Initial Repts. Deep Sea Drilling, 26, 675—741. Washington, U. S. Government Printing Office.
• BOLTOVSKOY, E. 1980. Benthonic foraminifera of the bathyal zone from Oligocene through Quaternary. — Rev. Esp. Microp., 12, 2, 283—304.
• BOLTOVSKOY, E. and WRIGHT, R. 1976. Recent foraminifera. W. Junk Publ., Hague, 515 pp.
• BREMER, M. L., BRISKIN, M. and BERGGREN, W. A. 1980. Quantitative paleopaleobathymetry and paleoecology of the late Pliocene — early Pleistocene foraminifera of Le Castella (Calabria, Italy). — J. For. Res., 10, 1, 33 pp.
• BRZEZIŃSKA, M. 1961. Miocen z pogranicza Roztocza zachodniego i Kotliny Sandomierskiej.— In: Z badań trzeciorzędu w Polsce, 4. — Biul. IG, 158, 5—111.
• BRZOBOHATÝ, R., CICHA, I., KHEIL, J., KNOBLOCH, E., ONDREJÍČKOVA, A., PLANDEROVÁ, E„ ŘEHÁKOVÁ, Z., TEJKAL, J. and ZAPLETALOVÁ, I. 1967. Faunistische und floristische Charakteristik der Karpatischen Serie. In: J. Seneš (ed.), Chronostratigraphie und Neostratotypen, Miozän М₃, Karpatien, 286—312. VEDA, Bratislava.
• CHIERICI, M. A., BUSI, M. T. et CITA, В. M. 1962. Contribution à une étude écologique des foraminifères dans la Mer Adriatique.— Rev. Micropaleont., 5, 2, 123—142.
• CITA, M. B. and BLOW, W. H. 1969. The biostratigraphy of the Langhian, Serravallian and Tortonian stages in the type-sections of Italy. — Riv. Ital. Paleont., 75, 3, 549—603.
• COLOMBO, M. R. and CITA, M. B. 1980. Changes in size and test porosity of Orbulina universa d’Orbigny in the Pleistocene record of Cape Bojador (DSDP Site 397 eastern North Atlantic). — Marine Microp., 5, 1, 13—29.
• CORLISS, B. H. 1979. Taxonomy of Recent deep-sea benthonic foraminifera from the southeast Indian Ocean. — Micropaleont., 25, 1, 19 pp.
• COUVERING, J. A. van and BERGGREN, W. A. 1977. Biostratigraphical Basis of the Neogene Time Scale. In: E. G. Kauffman and J. E. Hazel (ed.), Concepts and methods of biostratigraphy, 283—306. Dowdern, Hutchinson and Ross, Inc. Stroudsburg, Pennsylvania.
• DANIELS, C. H. von and SPIEGLER, D. mit einem Beitrag von. ORTLAM, D. 1974. Bolboforma n.gen. (Protozoa?) — eine neue stratigraphisch wichtige Gattung aus dem Oligozän/Miozän Nordwestdeutschlands. — Paläont. Z., 48, 1/2, 57—76.
• DOUGLAS, R. G. and SAVIN, S. M. 1978. Oxygen isotopic evidence for the depth stratification of Tertiary and Cretaceous planktic foraminifera. — Marine Microp.; 3, 2, 175—196.
• DUMITRICA, P. 1978a. Badenian Silicoflagellates from Central Paratethys. In: E. Brestenska (ed.), Chronostratigraphie und Neostratotypen, Miozän M₄, Badenian, 207—218, Veda, Bratislava.
• DUMITRICA, P. 1978b. Badenian Radiolaria from Central Paratethys. — Ibidem, 231—261.
• EMILIANI, С. 1969. A new paleontology. — Micropaleont., 15, 3, 265—300.
• FEYLING-HANSSEN, R. W. 1980. Microbiostratigraphy of young Cenozoic marine deposits of the Qivituq Peninsula, Baffin Island. — Marine Microp., 5, 2, 153—184.
• GONERA, M. 1980. Osady mioceńskie w Zalesiu koło Rzeszowa. — Kwart. Geol. 24, 2, 299—310.
• GRADSTEIN, F. M. and SRIVASTAVA, S. P. 1980. Aspects of Cenozoic stratigraphy and paleoceanography of the Labrador Sea and Baffin Bay. — Palaeogeogr., Palaeoclimat., Palaeoecol., 30, 3/4, 261—295.
• GRADZIŃSKI, R., KOSTECKA, A., RADOMSKI, A. and UNRUG, R. 1976. Sedymentologia, Ewaporaty, 347—379. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• HASEGAWA, S. 1979. Foraminifera of the Himi Group, Hokuriku Province, Central Japan. — Tohoku Univ., Sci, Rep., 2nd ser. (Geol.), 49, 2, 89—163.
• INGLE, J. C., Jr. 1967. Variation of foraminiferan and radiolarian biofacies in time. In: AGI Short Course Lecture Notes, Paleoecology JI-B-1-18, AGI, Washington.
• INGLE, J. C., KELLER, G. Jr. and KOLPACK, R. L. 1980. Benthic foraminiferal biofacies, sediments and water masses of the southern Peru—Chile, Trench area, southeastern Pacific Ocean. — Micropaleont., 26, 2, 113—150.
• JAKUBOWSKI, G. and MUSIAŁ, T. 1979a. Lithology and fauna of the Middle Miocene deposits of Trzęsiny (Roztocze Tomaszowskie, Region, South-eastern Poland). — Prace Muz. Ziemi, 32, 37—70.
• JAKUBOWSKI, G. and MUSIAŁ, T. 1979b. Midie Miocene sandy and carbonate deposits of Huta Lubycka and Huta Różaniecka (Roztocze Rawskie Region, South-eastern Poland) — Ibidem, 32, 71—100.
• JIŘÍČEK, R. 1974. Corrélation du Néogene supèrieur des régions de la Paratéthys et de la Tethys. In: Geol. Zbomik, Geologica Carpathica. — Geol. zborn. Slov. akad. vied., 25, 1, 145—166.
• KOLLMAN, K. and RÖGL, F. 1978. 2 Faziostratotypus: Sassbachtal, Sterrisches Becken, Steiermark, Osterreich, (Boundary Stratotypus: Badenian-Sarmatien; M₄a-d—А₅ab). In: E. Brestenska (ed.), Chronostratigraphie und Neostratotypen, Miozän M₄, Badenian, 158—168, VEDA, Bratislava.
• KRACH, W. 1962, Stratygrafia i fauna miocenu okolic Zaklikowa i Modliborzyc (Wyżyna Lubelska). — Prace IG, 40 lat Instytutu Geologicznego, 30, 3, 417—439.
• KRACH, W. and NEY, R. 1978. Vortiefe der West — und Ostkarpaten in Polen. In: E. Brestenska (ed.), Chronostratigraphie und Neostratotypen, Miozän M₄, Badenian, 96—100, VEDA, Bratislava.
• KRACH, W., RUTKOWSKI, J, and KUCIŃSKI, T. M. 1974. В. Die Sedimentationsräume und Schichtengruppen des Sarmats s.str. und s. lato in der Vortiefe der Karpaten und des Balkans (Übergangsgebiet zur euxinischen Entwicklung. 1. Der Sedimentationsraum und die Schichtengruppe des Sarmats s.str. in Polen. — Ibidem, 105—113.
• KSIĄŻKIEWICZ, M. 1968. Geologia dynamiczna. C. Kopalne produkty sedymentacji, 355—416. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• KWIATKOWSKI, S. 1972. Sedymentacja gipsów mioceńskich południowej Polski. — Prace Muz. Ziemi, 19, 5—93.
• LANKFORD, R. R. 1967. The depauperate fauna concept relative to foraminifera. In: AGI Short Course Lecture Notes, Paleoecology, RL1B—RL2B, AGI, Washington.
• ŁUCZKOWSKA, E. 1964. Stratygrafia mikropaleontologiczna w rejonie Tarnobrzeg— Chmielnik (The micropaleontological stratigraphy of the Miocene in the region Tarnobrzeg—Chmielnik). — Prace Geol. PAN, 20, 7—72.
• ŁUCZKOWSKA, E. 1967. Paleoekologia i stratygrafia mikropaleontologiczna miocenu okolic Grzybowa koło Staszowa (Paleoecology and micropaleontological stratigraphy of the Miocene in the vicinity of Grzybów near Staszów). — Acta Geol. Polonica, 17, 1, 219—249.
• ŁUCZKOWSKA, E. 1978. 1. Faziostratotypus Bohrung Kłaj-1, Karpatische Vortiefe in Polen. (Boundary Stratotypus; Unter-, Mittel-und Oberbaden; М₄аb-с-d; Moravien—Wielicien—Kosovien). In: E. Brestenska (ed.), Chronostratigraphie und Neostratotypen, Miozän M₄, Badenian, 155—158.
• McGOWRAN, B. 1979. The Tertiary of Australia: Foraminiferal overview. — Marine Micropaleont., 4, 3, 235—264.
• MUSIAŁ, T. 1976. Występowanie i własności piasków mioceńskich południowego Roztocza, oraz możliwości ich gospodarczego wykorzystania. — Biul. IG, 292, 61—134.
• ODRZYWOLSKA-BIEŃKOWA, E. 1966. Stratygrafia mikropaleontologiczna miocenu na północno-wschodniej krawędzi zapadliska przedkarpackiego. — Kwart. Geol., 10, 2, 432—441.
• ODRZYWOLSKA-BIEŃKOWA, E. 1972. Stratygrafia młodszego trzeciorzędu w wierceniu Dzwola na Roztoczu w świetle badań mikropaleontologicznych. — Ibidem, 3, 16, 669—675.
• ODRZYWOLSKA-BIEŃKOWA, E. 1976. O niektórych gatunkach z rodzaju Bolboforma (Protozoa?) w miocenie Polski. — Ibidem, 20, 3, 551—558.
• PAPP, A., CICHA, I. and ČTYROKÁ, J. 1978. Foraminifera, 3.1. Allgemaine Charakteristic der Foraminiferenfauna im Badenian. In: E. Brestenska (ed.), Chronostratigraphie und Neostratotypen, Miozän M₄, Badenian, 263—325, VEDA, Bratislava.
• PAPP, A., SENES, J. and STEINIGER, F. 1978. Diskussion der Äquivalente des Badenian in Europa. — Ibidem, 55—59.
• PARKER, F. L. 1958. Eastern Mediterranean Foraminifera. Swedish Deep-Sea Exp., Rept. 8, 4, 219—283.
• PERTHUISOT, J. P. 1980. Sites et processus de la formation d’evaporites dans la nature actuelle (Sites and processes of evaporite formation in actual nature). — Bull. Cent. Rech. Explor. — Prod. Elf-Aquitaine, 4, 1, 207—233.
• REISS, Z., MERLING-REISS, P. and MOSHKOVITZ, S. 1971. Quaternary planctonic foraminiferida and nannoplankton from the Mediterranean Continental shelf and slope of Israel. — Israel J. Earth-Sci., 20, 4, 141—177.
• REISS, Z., HALICZ, E. and PARELIS, L. 1974. Planktonic Foraminiferida from Recent sediments in the Gulf of Elat. — Ibidem, 23, 3, 69—105.
• ROUCHY, J.-M. 1980. La genese des evaporites messiniennes de Mediterranee: un bilan Genesis of Mediterranean Messinian Evaporites: and evaluation. — Bull. Cent. Rech. Explor. — Prod. Elf-Aquitaine, 4, 1, 511—545.
• SAVIN, S. M„ DOUGLAS, R. G. and STEHLI, F. G. 1975. Tertiary marine paleotemperatures. — Bull. Geol. Soc. America, 86, 11, 1499—1522.
• SCHNITKER, D. 1979. The deep waters of the western North Atlantic during the past 24,000 years, and the re-initiation of the Western Boundary Undercurrent.— Marine Micropaleont., 4, 3, 265—280.
• STAINFORTH, R. M., LAMB, J. L., LUTERBACHER, H.-P., BEARD, J. H. and FORDS, R. M. 1975. Cenozoic planktonic foraminiferal zonation and characteristics of index forms. — Univ. Kansas Paleont. Contr., 62, 13—152.
• STEININGER, F. F. 1977. Integrated Assemblage-Zone Biostratigraphy at Marine-Nonmarine Boundaries: Examples from the Neogene of Central Europen. In: E. G. Kauffmann and J. E. Hazel (eds.), Concepte and Methods of Biostratigraphy, 235—256, Dowden, Hurtchinson and Ross, Inc., Stroundsburg, Pennsylvania.
• STEININGER, F. F., RÖGL, F. and MÜLLER, C. 1978. Geodynamic und palaogeographische Entwicklund des Badenien. In: E. Brestenska (ed.), Chronostratigraphie und Neostratotypen, Miozän M₄, Badenian, НО—127, VEDA, Bratislava.
• SZCZECHURA, J. and POŻARYSKA, K. 1976. Paleocene provinces in Europe and their planktonic foraminiferes. — Rev. Esp. Micropaleont., 8, 1, 23—30.
• THUNELL, R. C. 1979. Mediterranean Neogene planktonic foraminiferal biostratigraphy: Quantitative results from DSDP Sites 125, 132 and 372.— Micropaleont., 25, 4, 412—437.
• URBANIAK, J. 1974. Stratygrafia miocenu przedgórza Karpat nad Dunajcem koło Tarnowa. — Prace Geol. PAN, Kom. Nauk. Geol., Kraków, 86, 7—89. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• VERGNAUD GRAZZINI, C., MÜLLER, C. LETOLIE, C. P. R., PEYPOUQUET, J. P. 1979. Stable isotopes and Tertiary paleontological paleoceanography in the Northeast Atlantic. — Initial Repts. Deep Sea Drilling, 158, 475—487, Washington (U. S. Government Printing Office).
• WIMAN, S. K. 1978. Mio-Pliocene foraminiferal biostratigraphy and stratochronology of central and northeastern Tunisia. — Rev. Esp. Micropaleont., 10, 1, 87—143.
• ZACHARIASSE, W. J. 1975. Planktonic foraminiferal biostratigraphy of the Late Neogene of Crete (Greece). — Bull. Utrecht Micropaleont., 11, 5—171.