Analiza hierarchii systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego wskazuje, że jej niespójność to jedna z przyczyn naruszenia zasad zrównoważonego rozwoju oraz deprecjacji walorów krajobrazowych w Polsce. Brak rzetelnego zbilansowania potrzeb obszarowych, zwłaszcza w oparciu o prognozy demograficzne, stymuluje rabunkową gospodarkę terenami, szczególnie w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w planach miejscowych gmin. Artykuł przedstawia ich odzwierciedlenie w przykładach zbędnego rozproszenia zabudowy, nadmiernej podaży gruntów i wzroście kosztów infrastruktury, rzutujących na spekulacyjne kształtowanie się ekonomicznej wartości nieruchomości.