Artykuł zawiera zbiorcze ujęcie treści Forum Mieszkaniowego, zorganizowanego przez redakcję kwartalnika PAN "Problemy Polityki Społecznej". Miało to na celu przedstawienie poglądów na sytuację mieszkaniową w Polsce, na realizowaną politykę w zakresie mieszkalnictwa i na perspektywy jego rozwoju. Wypowiedzi zaproszonych znawców zagadnienia objęły rozległą problematykę czynników społeczno-ekonomicznych warunkujących zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych ludności. Wspólny punkt wyjścia przedstawionych ocen i propozycji stanowi uznanie społecznej wagi mieszkalnictwa. Oznacza to uznanie, że mieszkanie jest podstawowym dobrem, które zapewnia biologiczny byt człowieka, prokreację i cywilizacyjny rozwój rodziny. Złe warunki mieszkaniowe prowadzą do moralnej i egzystencjalnej degradacji społeczeństwa. Skoro koszt mieszkania przekracza możliwości płatnicze znacznej części ludności, to mechanizmy rynkowe nie mogą zapewnić godziwego zaspokojenia potrzeb i w konsekwencji niezbędna staje się publiczna interwencja w stosunki rynkowe dla regulacji dostępności i użytkowania mieszkań. Katastrofalny regres mieszkalnictwa w Polsce wynika z marginalnego traktowania tego sektora, z wycofywania pomocy finansowej dla mieszkalnictwa ze środków publicznych, z poddania tej sfery swobodnie kształtowanym prawom rynku i to wówczas, kiedy transformacja gospodarki spowodowała i prowadzi dalej do dotkliwego zubożenia społeczeństwa. Niewielką tylko cześć ludności stać na zdobycie mieszkania z własnych dochodów. Nawet dla średnio zarabiających jest to trudne do osiągnięcia. Taki stan rzeczy tworzy poczucie beznadziejności, braku perspektyw dla pokoleń wchodzących w samodzielne życie, sprzyja różnym patologicznym zachowaniom. Świadczona jeszcze pomoc finansowa w postaci ulg podatkowych i nisko oprocentowanego kredytu jest przedmiotem krytycznych uwag. Rozmiary tej pomocy stanowią już obecnie znikomą pozycję w budżecie państwa, a także w budżetach komunalnych, co określa nikłe jej znaczenie. Ponadto zastrzeżenia budzi ukierunkowanie tej pomocy, która w znacznej części trafia niepotrzebnie do osób zamożnych. Pozostawiając w gestii wolnego rynku działalność deweloperów, obliczoną na zaspokojenie życzeń ludzi majętnych, proponuje się, by świadczeniem pomocy objąć przede wszystkim ludzi o przeciętnych dochodach, zdolnych do samodzielnego działania w rozwiązywaniu swoich potrzeb mieszkaniowych, ale pod warunkiem uzyskania efektywnego wsparcia. Pobudzenie aktywności tej grupy postępować będzie w miarę udostępnienia taniego kredytu i pohamowania wzrostu kosztów budowy. Grupa ludności o najniższych dochodach zdana jest na świadczenie opieki społecznej sprawowanej przez samorząd terytorialny. Racjonalność działań w tym zakresie wymaga wyraźnego określenia i rygorystycznego przestrzegania kryteriów dochodowych i społecznych uprawniających do korzystania z tego typu pomocy, a pomoc ta rozciągać się musi nie tylko na zapewnienie dachu nad głową, ale i na uzupełnienie pokrywania kosztów utrzymania mieszkań tym, których nawet na to nie stać. Przedstawione uwagi wykazują, że efektywność nawet aktualnego, niewielkiego rozmiaru finansowania mieszkalnictwa ze środków publicznych mogłaby być większa, ale radykalne przezwyciężenie kryzysu wymaga, oczywiście, poważnego zwiększenia ich zaangażowania. Może to i powinno nastąpić w wyniku uczciwego traktowania tego problemu, nawet w warunkach wynikających z gospodarczej rzeczywistości kraju, byłoby to nadto czynnikiem ożywiającym całość gospodarki. Niektórzy wyrażali nadzieję, że przystąpienie do Unii Europejskiej może stworzyć stan wymuszający dążenie do wyrównania sytuacji mieszkaniowej na całym powiększonym obszarze krajów Unii, chociaż wiadomo, że dyktowane warunki akcesu, głęboko wnikające w sferę gospodarczą, pomijają zupełnie problematykę socjalną i wynikające z procesu wejścia do Unii konsekwencje dla warunków życia ludności w krajach przystępujących do niej.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.