Artykuł jest podsumowaniem wyników badań socjologicznych wykonanych w gminie, w której w efekcie upadku państwowego gospodarstwa rolnego nastąpiło spiętrzenie się problemów społecznych: bezrobocia, pauperyzacji i pogłębiającej się frustracji. W efekcie rozpoznania społecznej struktury, zachowań, aspiracji, postaw i postulatów różnych kategorii mieszkańców określone zostały społeczne ograniczenia i możliwości wychodzenia gminy z głębokiego kryzysu.