Rozłóg gruntów to układ gruntów gospodarstwa rolnego w stosunku do zagrody – siedliska, na którym znajdują się budynki mieszkalne i gospodarcze. Jest on w kraju bardzo zróżnicowany. Według danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z 2013 roku, średnia powierzchnia gospodarstwa rodzinnego w Polsce, uwzględniająca grunty własne i dzierżawione, jest dość duża i wynosi ok. 16 ha. Występuje jednak znaczne zróżnicowanie powierzchni – od poniżej 5 ha średnio w gminie na południu i południowym wschodzie do powyżej 25 ha na północy i zachodzie Polski. Zróżnicowane przestrzennie są też potrzeby scalania gruntów. W kraju oszacowano je łącznie na 7,1 mln ha, w tym w trybie pilnym na poziome 1,4 mln ha. Największe potrzeby występują w południowej, południowo-wschodniej i centralnej części, z powodu małej powierzchni działek i dużego ich rozproszenia. Znaczne potrzeby występują też w pozostałych częściach kraju, z powodu znacznego rozproszenia działek. Do lat 80. minionego stulecia prace scaleniowe wykonywano na co najmniej 100 tys. ha rocznie, następnie corocznie tempo spadało, aż do ok. 10 tys. ha/rok w ostatnich latach. Obszar scalenia obejmuje najczęściej jedną, rzadziej dwie wsie, a bardzo rzadko powierzchnię większą. Gospodarstwa większe obszarowo – powyżej 15 ha użytków rolnych – zazwyczaj posiadają do 50% gruntów w innych wsiach. Tych działek, o najgorszym rozłogu, proces scaleniowy nie obejmuje. Wyniki badań Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach pozwalają stwierdzić, że scalanie przybliża grunty o 250–350 metrów, tj. o 17–30% w stosunku do oddalenia przedscaleniowego. Takie przybliżenie przyczynia się do wzrostu dochodu gospodarstw o 13–20%. Zmniejszenie oddalenia oraz poprawa parametrów: wielkości i kształtu działek, pozwala na zwrot poniesionych kosztów w okresie 5–10 lat, oczywiście pod warunkiem, że gospodarstwa posiadają wszystkie grunty na obszarze objętym scaleniem. Natomiast gospodarstwa większe obszarowo, uwzględniając ich całą powierzchnię, mogą uzyskać zaledwie połowę ww. efektów, tj. na granicy uzasadnionej ekonomicznie. Poprawy rozłogu gruntów położonych w innych wsiach mogą dokonać drogą kupna/sprzedaży czy zamiany, a nie w procesie scaleniowym.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.