Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego i jej rolą jest, ogólnie ujmując, zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców przez świadczenie usług publicznych. Podstawowy wybór strategiczny gminy dotyczący usług publicznych związany jest ze sposobem ich realizacji. Celem artykułu była identyfikacja sposobów zapewniania usług publicznych przez gminy. Gminy mogą realizować usługi publiczne na dwa podstawowe sposoby (samodzielnie albo we współpracy z innymi podmiotami), w ramach różnych form organizacyjnych. Wskazano specyfikę usług publicznych i odwołano się do klasyfikacji tych usług według wybranych kryteriów. Scharakteryzowano przemiany w administracji publicznej w kontekście świadczenia usług publicznych. Podano podstawowe wyróżniki poszczególnych form świadczenia usług publicznych przez gminy w Polsce. Autorka posłużyła się opisem wyjaśniającym, opartym na analizie logicznej.