W artykule zostały scharakteryzowane warunki i potrzeby mieszkaniowe zaistniałe w krytycznych sytuacjach w Polsce po I i II wojnie światowej oraz przyjęte wówczas kryteria użytkowe i rozwiązania projektowe mieszkań mających w decydującym zakresie zaspokoić masowe potrzeby mieszkaniowe. Nawiązując do tych doświadczeń, autor przedstawia również założenia standardu przestrzennego i wyniki prowadzonych po 1990 r. studiów nad optymalnymi rozwiązaniami układów mieszkań na potrzeby społecznego budownictwa czynszowego. Mieszkania czynszowe realizowane na zasadach non profit miały stanowić podstawową formę uzyskania pierwszego mieszkania przez młode rodziny o niewielkich dochodach, a równocześnie tworzyć obiektywne warunki sprzyjające mobilności na rynku pracy. Obecne warunki mieszkaniowe ludności w Polsce uzasadniają potrzebę kontynuacji i aktywizacji społecznego budownictwa czynszowego na zasadach ustalonych w połowie lat 90. ubiegłego wieku, łącznie z zachowaniem przyjętego wówczas standardu przestrzennego i wykorzystaniem racjonalnych wzorów rozwiązań podstawowych typów mieszkań.