Metodom diagnozowania i procedurom rozwiązywania wybranych problemów w gospodarce przestrzennej poświęcona została wykonywana przez zespół autorów z oddziału krakowskiego IGPiK interdyscyplinarna praca, realizowana w ramach Problemu Badawczego nr 4. Jej problematyka obejmuje szeroki zakres zagadnień związanych z gospodarką przestrzenną. Z jednej strony są to zagadnienia natury ogólnej, obejmujące cechy strukturalne systemu planowania na poziomie gminy i regionu, z drugiej - problemy związane z wybranymi aspektami gospodarowania przestrzenią, których rola i znaczenie ujawniły się w ostatnim czasie w stopniu uzasadniającym potrzebę głębszej analizy (jak np. narastanie różnego typu konfliktów). Przyjęty przez autorów zestaw problemów w niejednakowym stopniu był dotychczas rozpoznany zarówno pod względem częstotliwości pojawiania się ich w praktyce życia społeczno-gospodarczego, jak i pod względem skutecznos'ci stosowanych dla ich rozwiązywania metod. Pierwszym więc krokiem było podjęcie badań sondażowych, które miały na celu ustalenie skali występowania poszczególnych problemów w trakcie realizacji przyjętych założeń polityki przestrzennej przez lokalne władze samorządowe i - szerzej - ogólny stan przygotowania poszczególnych gmin do prowadzenia racjonalnej gospodarki przestrzennej na swoim terenie, znajdujący odbicie w opracowanych dokumentach planistycznych. Badania sondażowe wykazały, że zarówno pod względem posiadania niezbędnych informacji, jak i dokumentów planistycznych, stopień przygotowania władz samorządowych polskich miast do racjonalnego sterowania ich rozwojem jest wyraźnie uzależniony od wielkości ośrodka. Lepiej przygotowane są zazwyczaj duże miasta, chociaż nawet wśród największych zdarzają się i takie, w których nie sporządzono jeszcze wszystkich obowiązujących dokumentów (jak studium, program inwestycji publicznych, program zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska). Tym gorszy jest zatem przeciętny stopień planowego przygotowania do takich działań władz mniejszych miejscowości. Sondaż wykazał również nasilenie i źródła różnych sytuacji konfliktowych, rodzących się w związku z realizacją przyjętych planów i programów związanych z gospodarką przestrzenną w toku działalności inwestycyjnej. Konflikty te ujawniają się najczęściej w miastach dużych, mimo ich lepszego przygotowania planistycznego. Badania sondażowe dla większości autorów realizujących niniejszy Problem Badawczy stanowiły punkt wyjścia do dalszych dociekań, opartych na przykładowym materiale, zebranym wcześniej lub wywołanym specjalnie na potrzeby poszczególnych zadań badawczych. Pogłębiona analiza zastosowana przez autorów poszczególnych zadań badawczych wchodzących w skład Problemu pozwoliła na wyciągnięcie szeregu wniosków, grupujących się wokół trzech podstawowych wątków: - niedostatku informacji wyjściowych, służących władzom lokalnym w planowaniu i realizacji gospodarowania przestrzenią, bądź ich niepełnej aktualności; - niespójności uregulowań prawnych odnoszących się do gospodarki przestrzennej; - braku procedur uspołeczniających procesy planowania i realizacji zamierzeń w zakresie gospodarki przestrzennej. Szczególnie istotny wydaje się być drugiz wymienionych wyżej wątków. Nie do końca została rozwikłana sprzeczność pomiędzy potrzebą hierarchicznego uporządkowania planów (co szczególnie widoczne jest w problematyce ochrony środowiska - ale także i np. w komunikacji) a zasadą samorządności, wmyśl której planowanie zagospodarowania terenu jest zadaniem własnym gmin. Sprzeczność ta dodatkowo podsycana jest przez niektóre inicjatywy resortowe, nakładające na gminy obowiązek sporządzania różnego typu dokumentów bez określenia ich relacji do innych już obowiązujących i bez zapewnienia środków, stanowiących rekompensatę uszczuplonych praw własności właścicieli terenu w wyniku uwzględnienia w planie miejscowym różnych zaleceń wynikających z planów innych szczebli (jak np. plany ochrony). Ten potencjalny konflikt nie może być przy tym w porę rozładowywany, ponieważ nie istnieją w naszym systemie prawnym odpowiednie procedury, które wciągałyby w proces planowania, przygotowania operacyjnego inwestycji i kontroli jej późniejszego funkcjonowania zainteresowaną (potencjalnie) społeczność lokalną. A powinny być one wbudowane na każdym szczeblu procesu gospodarowania przestrzenią, co wykazują autorzy większości zadań badawczych wchodzących w skład Problemu.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.