Działania niewładcze mają zastosowanie w realizacji zadań własnych gminy. Istotne cechy tych działań to: niemożność stosowania przymusu prawnego; nawiązanie stosunku współdziałania (a nie stosunku prawnego) organów samorządowych z określonym środowiskiem społecznym gminy; równorzędność stron współdziałania. Działania niewładcze nie są prawnie sformalizowane, choć można wyróżnić w nich dwie fazy: przygotowawczą i realizacyjną. Można te działania rozpatrywać w aspekcie pragmatycznym i politycznym (demokratyzacja życia społeczno-państwowego).