The aim of this work was to analyze the achievements of ×Festulolium breeding. On the basis of a thorough review of both domestic and foreign literature on the subject as well as our own experiences from investigations carried out at the Szelejewo Plant Breeding Station Ltd. in 2005–2010, the authors analyzed the actual status and perspectives of breeding works concerning ×Festulolium. It turned out that in the breeding of ×Festulolium hybrids significant progress in the global context was achieved. Currently 38 cultivars of ×Festulolium hybrids on the OECD are registered and 34 cultivars in EU common catalogue are recorded. From the point of view of the number of gained cultivars the highest interest of breeding is focusing on Festulolium braunii hybrids obtained from Lolium multiflorum × Festuca pratensis crossing on the basis of amfiploidization and introgressive hybrids of Festulolium pabulare obtained from crossing between Lolium multiflorum (2x) × Festuca arundinacea var. genuina (6x).
Prowadzono badania nad przywracaniem płodności pyłku mieszańców prostych pochodzących z krzyżowania linii męskosterylnych (linii P) z restorerami (R). W 1999 roku oceniano płodność 63 mieszańców (21 linii P × 3 linie R) w warunkach szklarniowych i polowych, a w 2000 roku oceniano 50 mieszańców (10 linii P × 5 linii R) w polu. Doświadczenia założono metodą całkowicie losową w 3 powtórzeniach. Stopień męskiej płodności oceniano za pomocą stopnia pylenia roślin w skali 1–9° (SPR), indeksów restoracji (IR-1, IR-2), stopnia pylenia poletka (SPP) w skali 1–9°. Przeprowadzono dwuczynnikową analizę zmienności otrzymanych wyników przy pomocy programu komputerowego "AGRO". Ponadto obliczono współczynniki korelacji między wskaźnikami płodności pyłku mieszańców oznaczonymi w polu i szklarni. Stwierdzono, iż na poziom męskiej płodności mieszańców prostych istotny wpływ wywarły genotyp restorera, genotyp linii P, współdziałanie P × R oraz warunki środowiska. Badane mieszańce wyraźnie różniły się płodnością pyłku zarówno w szklarni, jak i w polu. Indeks restoracji wahał się w szerokich granicach od 0 do 100%. Średni IR dla badanych linii P w szklarni wynosił od 7,1 do 96,8%, a w polu od 1,5 do 99,4%. Zróżnicowanie linii P pod względem wartości średnich IR u ich mieszańców wskazuje, iż poprzez dobór odpowiednich linii matecznych można znacznie podwyższyć płodność mieszańców. Natomiast linie P dające mieszańce o niskich IR powinny być wykorzystane jako testery w programie hodowli restorerów. Badane restorery charakteryzowały się dobrą (330 R) i średnią zdolnością przywracania płodności i mogą tworzyć mieszańce o zadawalającej płodności w kombinacjach krzyżówkowych z odpowiednimi komponentami matecznymi. Stwierdzono wysoką, istotną korelację między użytymi wskaźnikami płodności mieszańców w szklarni i w polu. Tak więc dla celów hodowlanych z powodzeniem można stosować najbardziej prosty spośród nich, czyli ocenę stopnia pylenia poletka w skali 1–9°.
W pracy określono płodność kwiatów w kłoskach, masę 1000 ziarniaków i zawartość w nich białka w rodach i odmianach pszenicy: Lanca, CZR 1334, pszenżyta: Presto, CZR 1277 oraz żyta CZR 1. Doświadczenie założono metodą bloków losowanych w trzech powtórzeniach. Ziarniaki wysiano siewnikiem na poletka o powierzchni 10 m2. Z każdego poletka zebrano losowo po 30 kłosów. Płodność kwiatów pierwszego i drugiego kłoska pszenicy, pszenżyta i żyta była zbliżona, zaś trzeciego i czwartego istotnie wyższa w pszenicy w porównaniu z pszenżytem i żytem. Najwyższy MTZ stwierdzono w ziarniakach pochodzących z pierwszego i drugiego kwiatu kłosków pszenżyta. Zawartość białka ogółem w ziarniakach z poszczególnych kłosków była zbliżona. Najwyższe wartości tej cechy stwierdzono w rodach pszenżyta CZR 1277 i żyta CZR 1.