Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 34

Liczba wyników na stronie
Pierwsza strona wyników Pięć stron wyników wstecz Poprzednia strona wyników Strona / 2 Następna strona wyników Pięć stron wyników wprzód Ostatnia strona wyników

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  microorganism number
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
Pierwsza strona wyników Pięć stron wyników wstecz Poprzednia strona wyników Strona / 2 Następna strona wyników Pięć stron wyników wprzód Ostatnia strona wyników
1

Correlation between the number of cultivatable microorganisms and soil contamination with diesel oil

100%
Wyszkowska J., Kucharski J.
Polish Journal of Environmental Studies
|
2005
|
tom 14
|
nr 3
The effect of diesel oil contamination on the number of soil microrflora in light clay sand and light clay was determined in a pot experiment. The experimental soil was contaminated with the following doses of diesel oil (ON) calculated as maximum water capacity (MWC): 0; 0.5; 1; 1.5; 2; 2.5 and 3%. The lowest dose of diesel oil (0.5% MWC) for the lighter soil was 1.67 g · kg⁻¹ d.m. and for heavier soil it was 1.71 g · kg⁻¹ d.m. Varied urea fertilization also was applied: 0 and 250 mg N g · kg⁻¹ d.m. of soil. For the initial 18 days, the pots were maintained unsown. On day 18, the Juno variety of yellow lupine was planted (7 plants per pot). The yellow lupine plants were harvested at the blooming phase. Soil samples were taken on day 18 and immediately after yellow lupine harvest. Based on the results, soil contamination with 0.5% to 3.0% MWC of diesel oil was found to disturb the soil microbiological balance. This substance stimulated the development of oligotrophic, copiotrophic, sporulating copiotrophic and Actinomycetales and inhibited the development of Azotobacter spp. and cellulolytic bacteria. Fertilisation with urea had a positive effect on the multiplication of the above microorganisms. The number of oligotrophic, copiotrophic bacteria and Actinomycetales was higher in the light clay, whereas the number of sporulating oligotrophic, sporulating copiotrophic and cellulolytic bacteria and fungi was greater in light clay sand soil. Yellow lupine cultivation had a positive effect on the multiplication of sporulating oligotrophic, copiotrophic and cellulolytic bacteria and fungi in both analyzed types of soil. Hydrolytic acidity and organic carbon content were positively correlated, whereas pH, total exchangeable cations and alkaline cation soil saturation were negatively correlated with soil contamination with diesel oil.
2

Count of soil microorganisms in horticultural soils of different acidification

86%
Wyszkowska J., Kucharski J., Benedycka Z.
Natural Sciences
|
2001
|
tom 08
123-134
3

The effect of soil long term storage on microorganisms number

86%
Wyszkowska J., Kucharski J.
Polish Journal of Natural Sciences
|
2003
|
tom 14
4

Numbers and activity of lipolytic microorganisms in podzolic soil under willow culture [Salix viminalis L.] subjected to the multi-year effect of sewage sludge

72%
Furczak J., Joniec J., Baran S.
Polish Journal of Soil Science
|
2008
|
tom 41
|
nr 2
163-173
The study was conducted on podzolic soil from a field fertilised with municipal-industrial sewage sludge at the following doses – 30 (1%), 75 (2.5%), 150 (5%), 300 (10%) and 600 Mg ha⁻¹ (20%) – and then planted with basket willow (Salix viminalisL.). In the 4th, 5th and 9th years of maintaining the plantation, the following determinations were made in the soil: numbers of lipolytic bacteria and fungi, and lipase activity. It was demonstrated that in the 4th and 9th years of the study, for most of the experimental treatments, there was still continued stimulation of the growth of lipolytic bacteria and fungi in soils from the 0-20 cm layer. In that soil layer for all the years of the study there was a distinct stimulation of lipase activity. The positive effect of the sludge on the numbers and activity of the above microbial groups was also observed in soils from the 20-40 cm layer, but only for some of the experimental treatments.
5
Artykuł dostępny w postaci pełnego tekstu - kliknij by otworzyć plik
Content available

Charakterystyka mikrobiologiczna gleb torfowo-murszowych poddanych osuszaniu i nawilzaniu

72%
Dabek-Szreniawska M.
Acta Agrophysica
|
2002
|
tom 68
21-28
6
Artykuł dostępny w postaci pełnego tekstu - kliknij by otworzyć plik
Content available

Zastosowanie techniki real-time PCR w diagnostyce patogenów w procesie oczyszczania ścieków

72%
Kacprzak M., Fijalkowski K., Rorat A.
Acta Agrophysica
|
2012
|
tom 19
|
nr 2
Najważniejsze w walce z chorobotwórczymi patogenami jest ich szybkie, skuteczne i dokładne diagnozowanie. Tradycyjne metody, wymagające wielogodzinnych hodowli, są stopniowo wypierane przez narzędzia biologii molekularnej i biochemii, takie techniki jak: PCR, elektroforeza, hybrydyzacja czy znakowanie mikroorganizmów przy pomocy zielonego białka fluorescencyjnego (ang. GFP). Celem badań było określenie, czy metoda real-time PCR może zastąpić tradycyjną metodę posiewów powierzchniowych dla próbek ścieków i osadów ściekowych oraz w jakich okolicznościach jej stosowanie jest wskazane. Określono nie tylko obecność tradycyjnych organizmów wskaźnikowych, takich jak Salmonella typhinmurium czy Clostridium perfringens, ale także oznaczono patogeny „wyłaniające się” (Escherichia coli 0157:H7), oraz tzw. patogeny „nowe” (Yersinia enterocolitica i Legionella pneumophila). Jako fluorochromu użyto DyNAmo HS SYBR Green qPCR Kit. Stwierdzono, że procesy oczyszczania ścieków w znacznym stopniu wpływają na redukcję liczebności wymienionych mikroorganizmów, choć ich nie eliminują, a ścieki i osady ściekowe opuszczające oczyszczalnie mogą nadal pozostawać ich istotnym rezerwuarem. Metoda real-time PCR okazała się wysoce czułą metodą określenia liczebności mikroorganizmów ze ścieków i osadów ściekowych, choć izolacja DNA nie tylko z żywych komórek mikroorganizmów może dać znacznie zawyżone (fałszywie pozytywne) wyniki.
7

Correlation between number of microbes and degree of soil contamination by petrol

72%
Wyszkowska J., Kucharski J.
Polish Journal of Environmental Studies
|
2001
|
tom 10
|
nr 3
The aim of this research was to examine the correlation between the presence of microbes in soil and the degree of soil pollution with unleaded and 98 leaded petrol. Detoxication of soils contaminated by refinery products was performed using barley straw. The experiment was conducted in two series: on unsown soil and on soil sown with triticale. The results of the study have proved that contamination of soil by petroleum compounds stimulates the growth of Azotobacter sp., copiotrophic and oligotrophic bacteria, but inhibits the multiplication of fungi and actinomycetes. Fertilisation of soil with barley straw and cultivation of triticale improved microbiological properties of soil. The favourable effect of the treatments was attenuated by leaded and unleaded petrol.
8
Artykuł dostępny w postaci pełnego tekstu - kliknij by otworzyć plik
Content available

Microbiological and biochemical properties of soil depending on adenine and azotobacterin applied

72%
Wyszkowska J., Kucharski M., Kucharski J.
Journal of Elementology
|
2008
|
tom 13
|
nr 1
The aim of the study was to determine how adenine affected biological proprieties of soil. The performance of this precursor cytokinine was tested in a pot trial. The question posed was whether it was possible to improve efficacy of adenine by enlarging populations of bacteria from Azotobacter species in soil. The experiment was carried out on proper brown soil, formed from dust clay sand with pHKCl 6,9. Pots were filled with 3.2 kg of soil. The investigations were performed in two series: with and without addition Azotobacterin to soil. Tow rates of nitrogen fertilisation: 0 and 50 mg N·kg-1 of soil were applied in test. Adenine was applied in the following quantities: 0; 5; 10 and 15 mg·kg-1 of soil. Radish, 6 plants per pot, was the test plant. It was confirmed that the adenine had a significant effect on growth and development of radish. It positively affected microbiological and the biochemical proprieties of soil. The counts of total oligotrophic bacteria, oligotrophic sporulation bacteria, total copiotrophic bacteria, copiotrophic sporulation bacteria, ammonifying bacteria, immobilizing bacteria, celulolytic bacteria, Azotobacter sp., Artrobacter sp. and Pseudomonas sp. were increased, and the number of fungi diminished. Adenine also stimulated activities of dehydrogenase, urease and alkaline phosphatase, although it depressed the activity of acid phosphatase. The inoculation with bacteria from Azotobacter species applied to soil failed to improve efficacy of adenine. Nevertheless, it increased counts of these bacteria, which had a beneficial influence on the development of oligotrophic bacteria, immobilizing bacteria, celulolytic bacteria and actinomyces, while negatively affecting fungi, ammonifying bacteria and Arthrobacter.
9

Wplyw rozniacych sie rozpuszczalnoscia substancji organicznych na liczebnosc i aktywnosc drobnoustrojow glebowych

58%
Wyczolkowski A. I., Dabek-Szreniawska M.
Acta Agrophysica
|
2002
|
tom 73
349-356
10

Różnorodność drobnoustrojów funkcją uwilgotnienia gleb

58%
Borowik A., Wyszkowska J., Kucharski M.
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
|
2011
|
tom 567
Wykonano doświadczenie laboratoryjne, które miało na celu określenie wpływu stanu uwilgotnienia gleby na liczebność i różnorodność drobnoustrojów. Czynnikami zmiennymi były: 1) rodzaj utworu glebowego: piasek słabogliniasty (1 gleba), piasek gliniasty (2 gleby), glina piaszczysta (3 gleby), pył gliniasty (1 gleba); 2) wilgotność gleby: powietrznie sucha, 20%, 40% i 60% mpw; 3) czas inkubacji gleby w tygodniach: 4, 16. Stwierdzono, że poziom uwilgotnienia testowanych utworów glebowych wywierał istotny wpływ na różnorodność badanych drobnoustrojów. W większym zakresie zmieniał różnorodność grzybów i bakterii organotroficznych niż promieniowców. Średnie wyniki wyliczone dla poszczególnych grup drobnoustrojów wskazują, że różnorodność bakterii organotroficznych i grzybów była większa w glebach powietrznie suchych niż w glebach uwilgotnionych, natomiast - promieniowców odwrotnie, nieco większa w glebach uwilgotnionych w zakresie 20%-40% mpw niż w powietrznie suchych. Optymalną wilgotnością, abstrahując od różnorodności, dla rozwoju promieniowców okazała się wilgotność gleb na poziomie 40% mpw, natomiast dla bakterii - 20% w glebach lżejszych i 40% w glebach cięższych. Grzyby najliczniej występowały w pyle gliniastym uwilgotnionym na poziomie 20% mpw, w glinie piaszczystej o wilgotności 40% mpw, w piasku gliniastym o uwilgotnieniu 60% mpw i w piasku słabogliniastym - 40%-60% mpw.
11

Wpływ różnego udziału roślin zbożowych w płodozmianie na liczebność drobnoustrojów w glebie

58%
Kucharski J., Nowicki J., Wanic M.
Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura
|
1996
|
tom 63
67-75
W latach 1990-1993 przeprowadzono doświadczenie, w którym badano wpływ uprawy jęczmienia jarego, owsa oraz mieszanki owsa z jęczmieniem (w stosunku 1 : 1) po różnych przedplonach w zmianowaniach z 25%, 50% i 75% udziałem roślin zbożowych na liczebność niektórych systematycznych i fizjologicznych grup drobnoustrojów. Zmianowanie roślin było następujące: płodozmian A (ziemniak, mieszanka zbożowa, grochopeluszka, pszenica ozima), płodozmian B (ziemniak, mieszanka zbożowa, grochopeluszka, mieszanka zbożowa) i płodozmian C (ziemniak, mieszanka zbożowa, mieszanka zbożowa, mieszanka zbożowa). W kolejnych płodozmianach miejsce mieszanki owsa z jęczmieniem zajmował jęczmień jary oraz owies w siewie czystym. W wyniku badań stwierdzono, że najkorzystniejsze warunki miały drobnoustroje w glebie płodozmianu A. Liczebność niektórych grup drobnoustrojów zależała od sposobu wysiewu owsa i jęczmienia (siew czysty lub mieszany) i od ich udziału w zmianowaniu. Wzrost udziału roślin zbożowych z 25% do 75% z reguły był ujemnie skorelowany z większością analizowanych grup mikroorganizmów. W warunkach przeprowadzonego doświadczenia stwierdzono wysoką korelację między liczebnością bakterii organotroficznych a plonowaniem owsa, jęczmienia i mieszanki tych roślin.
12

Reakcja drobnoustrojów i enzymów na zanieczyszczenie gleby miedzią

58%
Kaczynska G., Szudrewicz A., Hawryluk U., Strachel R.
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
|
2011
|
tom 567
W pracy określono wpływ zanieczyszczenia gleby miedzią na liczebność drobnoustrojów oraz aktywność enzymów glebowych. Doświadczenie wykonano w 3 powtórzeniach w warunkach laboratoryjnych. Do badań wykorzystano glinę piaszczystą o pH 6,7. Czynnikami zmiennymi były: 1) stopień zanieczyszczenia gleby: 0, 130, 260 i 520 mg Cu²⁺·kg⁻¹ gleby; 2) wapnowanie gleby odpowiadające: 0, 2 i 4 jednostkom kwasowości hydrolitycznej; 3) czas inkubacji gleby: 10 i 120 dni. Próbki gleby inkubowano w temperaturze 25°C i wilgotności równej 50% maksymalnej pojemności wodnej. W 10. i 120. dniu trwania doświadczenia określono liczebność grzybów, promieniowców, bakterii organotroficznych i bakterii z rodzaju Azotobacter oraz oznaczono aktywność enzymów: katalazy, dehydrogenaz, ureazy, fosfatazy kwaśnej, fosfatazy alkalicznej, β-glukozydazy i arylosulfatazy. W wyniku badań stwierdzono negatywny wpływ wzrastającego zanieczyszczenia gleby miedzią na liczebność Azotobacter oraz aktywność enzymów, natomiast nie zaobserwowano istotnego wpływu alkalizacji środowiska glebowego na aktywność dehydrogenaz, β-glukozydazy, arylosulfatazy i katalazy.
13
Artykuł dostępny w postaci pełnego tekstu - kliknij by otworzyć plik
Content available

Liczebnosc drobnoustrojow i przewodnictwo elektrolityczne gleby roznie uprawianej

58%
Dabek-Szreniawska M., Ksiezopolska A., Kus J.
Acta Agrophysica
|
1999
|
tom 23
31-38
Autorzy niniejszej pracy przedstawili badania mające na celu określenie zmian zachodzących we właściwościach mikrobiologicznych i przewodnictwa elektrolitycznego w glebie w zależności od systemu jej użytkowania. Gleba spod uprawy jęczmienia z nawożeniem organicznym charakteryzowała się najwyższą liczebnością, badanych mikroorganizmów. Różne systemy uprawy miały wpływ także na wielkości przewodnictwa elektrolitycznego właściwego badanych prób glebowych.
14
Artykuł dostępny w postaci pełnego tekstu - kliknij by otworzyć plik
Content available

Wplyw niektorych odpadow organicznych na liczebnosc i aktywnosc drobnoustrojow glebowych

58%
Dabek-Szreniawska M., Wyczolkowski A. I.
Acta Agrophysica
|
2002
|
tom 73
103-110
15

Reakcje drobnoustrojów glebowych na zanieczyszczenie cynkiem

58%
Kucharski J., Wyszkowska J., Boros-Lajszner E., Bacmaga M., Tomkiel M.
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
|
2011
|
tom 567
W pracy określono reakcję drobnoustrojów na zanieczyszczenie cynkiem. Badania modelowe wykonano w warunkach laboratoryjnych. Przedmiotem badań była glina piaszczysta o pHKC1 - 7,0. W doświadczeniu czynnikami zmiennymi były: 1) stopień zanieczyszczenia gleby cynkiem w mg Zn²⁺·kg⁻¹: 0, 300, 600, 1200, 2400; 2) czas inkubacji gleby: 15, 30, 60, 120 dni. Doświadczenie prowadzono w 3 powtórzeniach, w zlewkach o pojemności 150 cm³, w których umieszczono po 100 g gleby. Glebę w zlewkach wymieszano z odpowiednią dawką chlorku cynku. W odpowiednich terminach w glebie, z każdego powtórzenia, oznaczono liczebność: bakterii oligotroficznych, bakterii oligotroficznych przetrwalnikujących, bakterii organotroficznych, Azotobacter spp., promieniowców i grzybów. W 15. i 120. dniu trwania doświadczenia obliczono indeks rozwoju kolonii drobnoustrojów (CD) oraz współczynnik ekofizjologicznej ich różnorodności (EP). Przeprowadzone badania wykazały, że liczebność bakterii oligotroficznych ogółem, bakterii oligotroficznych przetrwalnikujących, bakterii organotroficznych i promieniowców zmniejszała się pod wpływem dawek cynku większych od 300 mg Zn²⁺·kg⁻¹, natomiast liczebność grzybów zwiększała się niezależnie od stopnia zanieczyszczenia cynkiem. Wartość wskaźnika CD grzybów zwiększała się wraz ze zwiększeniem stanu zanieczyszczenia gleb, a wskaźnika EP - zmniejszała. Zwiększenie współczynnika CD dochodziło do 24%, a zmniejszenie indeksu EP do 31%. W przypadku bakterii organotroficznych i promieniowców wartości CD i EP kształtowały się na stosunkowo stałym poziomie, w niewielkim stopniu zależnym od zanieczyszczenia gleby cynkiem.
16
Artykuł dostępny w postaci pełnego tekstu - kliknij by otworzyć plik
Content available

Ocena właściwości biologicznych gleby pod uprawą szarłatu (Amaranthus cruentus L.)

58%
Skwarylo-Bednarz B.
Acta Agrophysica
|
2008
|
tom 12
|
nr 2[162]
17
Artykuł dostępny w postaci pełnego tekstu - kliknij by otworzyć plik
Content available

Zastosowanie roznych modeli do okreslania liczby bakterii w glebie

58%
Dabek-Szreniawska M., Malicki J.
Acta Agrophysica
|
2000
|
tom 38
37-46
The aim of the research was to determine the changes in number of microorganisms in soil under ecological and conventional cultivation of winter wheal. The number of bacteria was presented as a number of colony forming unit (CFU) acc. to Parkinson and after using all the observations according to FOR model. The number of colony forming units was presented in relation to: 1 g of fresh soil, 1 g of dry soil, 1 cm3 soil, 1 cm3 of soil dilution and 1 cm3 of soil porosity. The obtained results depended not only on the method of dealing with the samples and the way of measuring. They depended also on the used method of presenting the results. The used of FOR model allowed for evaluating the adequacy of the media for the needs of the observed microorganisms.
18

Aktywność mikroorganizmów glebowych w zależności od form, terminów i sposobów stosowania nawozów azotowych

51%
Kucharski J., Panak H., Sienkiewicz S., Niewolak T.
Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura
|
1996
|
tom 62
37-46
Celem badań byto ustalenie wpływu terminu nawożenia pszenicy azotem na: początku krzewienia (EC 21), w pełni krzewienia (EC 25), na początku strzelania w źdźbło (EC 31) oraz stosowanie form nawozu w postaci: saletry amonowej, roztworów siarczanu amonu i mocznika (SAM) w stosunku wagowym 50:35 na liczebność podstawowych grup systematycznych i fizjologicznych drobnoustrojów glebowych. Saletrę amonową (100 kg/ha) stosowano rzutowo, natomiast SAM (100 kg/ha) punktowo na głębokości 10 cm w co drugie międzyrzędzie w odstępach 15 cm. Testowano także wpływ inhibitora nitryfikacji - N-cyjanoguanidyny (DCD) na drobnoustroje. Doświadczenie wykonano w układzie losowanych bloków, w czterech powtórzeniach, na glinie średniej pylastej o odczynie lekko kwaśnym. W wyniku badań stwierdzono, że nawożenie rzutowe saletrą amonową oraz punktowe roztworem siarczanu amonowego i mocznika (SAM), w stosunku wagowym 50:35, wpływa stymulująco na aktywność mikrobiologiczną gleby. Na stosunek sumy liczebności bakterii i promieniowców do grzybów, a także na aktywność ureazy glebowej korzystniejsze działanie wywiera nawożenie punktowe SAM niż rzutowe saletrą. Saletra w większym stopniu rozszerza efekt ryzosferowy (R : S) bakterii oligotroficznych, makrotroficznych i zbiałczających azot oraz promieniowców i grzybów niż SAM. Inhibitor nitryfikacji (DCD) pozytywnie oddziałuje na efekt ryzosferowy bakterii oligotroficznych, makrotroficznych, zbiałczających azot i Azotobacter oraz promieniowców, natomiast negatywnie na stosunek R : S bakterii amonifikacyjnych i celulolitycznych. Wzmaga także aktywność ureazy glebowej. Optymalnym terminem nawożenia, z punktu widzenia aktywności większości drobnoustrojów, jest stadium początkowego krzewienia (EC 21) pszenicy.
19

Skuteczność estru fenylowego kwasu diamidofosforowego w regulowaniu tempa hydrolizy mocznika w glebie

51%
Kucharski J.
Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura
|
1994
|
tom 57
83-90
W badaniach laboratoryjnych testowano efektywność estru fenylowego kwasu diamidofosforowego w powstrzymywaniu hydrolizy mocznika i jego wpływ na drobnoustroje glebowe, natomiast w doświadczeniu polowym określano praktyczną przydatność tego preparatu w nawożeniu mocznikiem jęczmienia jarego. W wyniku badań stwierdzono, że PPDA (ester fenylowy kwasu diamidofosforowego) skutecznie hamuje hydrolizę mocznika w glebie inkubowanej w temp. 10°C i 20°C. Inhibitor ten nie wpływa na plonowanie jęczmienia jarego i nie poprawia wykorzystania azotu z mocznika. Może negatywnie oddziaływać na namnażanie się promieniowców i amonifikatorów.
20

Wpływ temperatury gleby na drobnoustroje

51%
Borowik A., Wyszkowska J., Kucharski M.
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
|
2011
|
tom 567
W pracy określono wpływ temperatury na liczebność drobnoustrojów glebowych. Badania wykonano w doświadczeniu laboratoryjnym na siedmiu utworach glebowych w 5 powtórzeniach. Czynnikami zmiennymi były: 1) rodzaj utworu glebowego: piasek słabogliniasty (1 gleba), piasek gliniasty (2 gleby), glina piaszczysta (3 gleby), pył gliniasty (1 gleba); 2) temperatura inkubacji gleby: 5°C, 10°C, 15°C, 20°C, 25°C; 3) czas inkubacji gleby w tygodniach: 4, 16. Doświadczenie założono w szklanych zlewkach o pojemności 150 cm³, do których odważono po 100 g powietrznie suchej masy gleby (czynnik 1). Następnie doprowadzono wilgotność gleby do poziomu 60% kapilarnej pojemności wodnej. Tak przygotowane zlewki z glebą przykryto folią perforowaną i inkubowano w odpowiedniej temperaturze (czynnik 2). W 4. i 16. tygodniu wykonano analizy mikrobiologiczne, które polegały na oznaczeniu liczebności: bakterii organotroficznych, promieniowców i grzybów oraz określeniu współczynników rozwoju kolonii (CD) i różnorodności ekofizjologicznej (EP). Stwierdzono, że temperatura 15°C była temperaturą optymalną dla rozwoju bakterii organotroficznych, promieniowców i grzybów. Największy wskaźnik rozwoju kolonii (CD) bakterii organotroficznych notowano w glebach inkubowanych w temperaturze 25°C, natomiast promieniowców i grzybów - w temperaturze 15°C. Temperatura inkubacji gleby w niewielkim stopniu zmieniała różnorodność drobnoustrojów.
Pierwsza strona wyników Pięć stron wyników wstecz Poprzednia strona wyników Strona / 2 Następna strona wyników Pięć stron wyników wprzód Ostatnia strona wyników
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.