Podstawą badań była seria 10 doświadczeń bezczynnikowych z roślinami strączkowymi: grochem siewnym, łubinem wąskolistnym, łubinem żółtym (po trzy doświadczenia) i bobikiem (jedno doświadczenie), które prowadzono w latach 1989-1993 w trzech zakładach doświadczalnych ART w Olsztynie: Tomaszkowie, Łęźanach i Raciborzu, W analizie zmienności glebowej wykorzystano mapy produktywności gleb oraz mierniki statystyczne i geostatystyczne. W celu optymalizacji niektórych elementów planowania doświadczenia z tą grupą roślin wykorzystano procedurę optymalizacyjną Smitha, bazującą na oszacowaniach wskaźnika zmienności glebowej b oraz kalkulacji kosztów. Porównano różne metody wyznaczania wskaźnika zmienności glebowej 6, koszty zaś doświadczeń wyrażono jako nakłady pracy ludzkiej (rbh) i nakłady energetyczne (MJ). W ogólnej zmienności przestrzennej plonu nasion efekty trendu zmian żyzności gleby stanowiły 20-30%, na wariancję strukturalną, wynikającą z przestrzennej zależności obserwacji przypadało 10-20%, a na wariancję przypadkową odpowiednio 50-70%. Przeciętny dla roślin strączkowych zakres skorelowania obserwacji wynosił 5 m. Estymatory b wyznaczone metodami Kocha i Rigneya oraz Binnsa z doświadczeń czynnikowych symulowanych, z wyników doświadczeń bezczynnikowych wykazywały dużą zbieżność z analogicznymi wartościami wyznaczonymi klasycznymi metodami Smitha i Federera. Przeciętne oceny wskaźnika zmienności glebowej wynosiły 0.45, 0.50, 0.56 i 0.58, odpowiednio dla doświadczeń z łubinem wąskolistnym, łubinem żółtym, grochem i bobikiem. Empiryczne wielkości poletek optymalnych wynosiły 4 m2 dla grochu, 3,5 m2 dla łubinu żółtego oraz 3 m2 dla łubinu wąskolistnego i bobiku. Uzyskanie pożądanej precyzji doświadczenia (do 20%) umożliwia zastosowanie 5 powtórzeń w doświadczeniach z grochem i bobikiem oraz 7 powtórzeń w doświadczeniach z łubinami. W pracy przedstawiono przykłady praktycznego wykorzystania wyników doświadczeń czynnikowych już przeprowadzonych, umożliwiające estymację wskaźnika zmienności glebowej, a następnie określenie optymalnej wielkości poletka i wymaganej liczby powtórzeń (aneksy).
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.