Monitoring gospodarki komunalnej utworzony został w 1993 roku z założeniem, że będzie stanowił instrument polityki komunalnej Państwa, dostarczając informacji o rynku usług komunalnych. Jednostką upoważnioną do zorganizowania i prowadzenia monitoringu jest Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej w Warszawie na zlecenie Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast. Jednostkami monitorowanymi są gminy miejskie liczące 10 tysięcy i więcej mieszkańców oraz działające na ich obszarze komunalne przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Informacje pozyskiwane są korespondencyjnie, na zasadzie dobrowolności, na podstawie ankiet zawierających zestaw pytań zamkniętych za okres jednego roku. Obecnie monitoring jest jedynym źródłem danych empirycznych dla wieloaspektowych analiz i oceny stanu w komunalnym sektorze użyteczności publicznej. Uzyskane bazy danych pozwalają określić tendencje zmian na rynku usług komunalnych. Ukazują również procesy dostosowawcze do warunków gospodarki rynkowej po stronie gmin jako ustawowych organizatorów usług oraz przedsiębiorstw komunalnych - dostawców usług. Wyniki monitoringu w 1999 r. potwierdzają postępującą restrukturyzację sektora komunalnego, wspieraną wielorakimi narzędziami polityki samorządów lokalnych i Państwa. W zakresie przekształceń własnościowych rozwiązania polskie potwierdzają kierunek rozwiązań światowych, zarówno stosunkowo szybkiej prywatyzacji niektórych dziedzin usług (wywóz odpadów), jak i stopniowego angażowania kapitału prywatnego w wysoce kapitałochłonne dziedziny infrastruktury komunalnej (ciepłownictwo zdala czynne, wodociągi, kanalizacja). Prywatyzacja postępuje w dziedzinach niższego ryzyka inwestowania (okres zwrotu kapitału, stopa zysku w działalności operacyjnej). Spółki prawa handlowego, jako dominująca forma organizacyjna działalności gospodarczej, dają potencjalne możliwości zarówno usprawnienia zarządzania, eksploatacji, jak i rozwoju finansowego przedsiębiorstw komunalnych. Spadek ilości świadczonych usług, o dużej skali, stwarza nowe wymagania dla systemów ekonomicznych przedsiębiorstw i zapewnienia ciągłości dostaw usług. Odnotowane w trzech dziedzinach infrastruktury zmiany są następstwem procesów recesyjnych w sferze produkcyjnej i racjonalizacji zużycia wody w gospodarstwach domowych, modernizacji systemów ciepłowniczych obniżających jednostkowe zużycie energii, wzrostu udziału motoryzacji indywidualnej w przewozach osobowych. Gminy jako ustawowy organizator usług komunalnych realizują politykę zapewnienia powszechnej ich dostępności. Priorytetowymi dziedzinami wysokiego wsparcia inwestycyjnego z budżetów gmin są usługi kanalizacyjne - odprowadzania i oczyszczania ścieków, oraz zwyżkujące od 1999 r. obiekty unieszkodliwiania odpadów. Gminne programy (plany) rozwoju systemów infrastruktury komunalnej nie stanowią jeszcze powszechnie stosowanego narzędzia zarządzania gospodarką lokalną. Niemniej intencje licznych gmin są zbieżne z polityką państwa, odnośnie dopełniania standardów jakości wody i ścieków oraz tworzenia zintegrowanej gospodarki odpadami na obszarze kilku gmin, niekiedy powiatu. Deklarowany horyzont czasowy programów (planów) rozwoju, w wysokim stopniu długookresowy i kierunkowy, podnosi ich rangę w kształtowaniu infrastruktury technicznej gmin. Ograniczony zakres finansowania bieżącej działalności gospodarczej usług odpłatnych (woda, ścieki, energia cieplna, odpady) wskazuje na zmianę strategii gmin respektujących zasadę samofinansowania przedsiębiorstw komunalnych. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw komunalnych jest determinowana niekorzystnymi zmianami na rynku usług (spadek dostaw). Czynnikiem podwyższającym koszty bieżące jest poprawa standardów usług. Te i inne jeszcze czynniki zwiększają stopień niedostosowania relacji koszty-ceny usług, szczególnie w kapitałochłonnych dziedzinach infrastruktury. Niski stosunkowo poziom rentowności netto przedsiębiorstw stwarza ograniczania w finansowaniu modernizacji i rozbudowy istniejących systemów ze środków własnych. Wzrasta stopień samofinansowania tych inwestycji poprzez korzystanie ze źródeł zewnętrznych (pożyczki, kredyty preferencyjne, kredyty komercyjne, środki pomocowe i inne).
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.