W opracowaniu porównano poziom produkcji i dochody gospodarstw ekologicznych i konwencjonalnych, posiadających taką samą powierzchnię użytków rolnych. W gospodarstwach ekologicznych wartość produkcji stanowiła od 39,2 do 64,4% wartości produkcji gospodarstw konwencjonalnych, podobnie w przypadku kosztów (41,2-66,1%). Funkcjonowanie gospodarstw ekologicznych bez wspomagania dotacjami byłoby mało realne. Dotacje stanowiły co najmniej 74,8% wartości dochodu. Realizując zadania środowiskowe rolnicy pozyskiwali znacznie wyższe dopłaty niż w gospodarstwach konwencjonalnych. Dzięki temu wsparciu, ich sytuacja dochodowa była niejednokrotnie lepsza niż rolników w gospodarstwach konwencjonalnych.
Wyniki rachunkowości Polskiego FADN w 2010 roku potwierdziły duże zróżnicowanie efektywności funkcjonowania gospodarstw ekologicznych w porównaniu do gospodarstw konwencjonalnych, przynależnych do tych samych grup użytków rolnych. W gospodarstwach ekologicznych intensywność produkcji była około dwukrotnie niższa, a w ślad za tym plonowanie roślin. W efekcie m.in. słabszego plonowania, niższej obsady zwierząt, większego udziału użytków zielonych, mniejszego udziału zbóż w strukturze upraw, średnia produktywność ziemi pozostawała na poziomie 45,4% wartości w gospodarstwach konwencjonalnych. Powyższe uwarunkowania spowodowały, że w grupach gospodarstw ekologicznych posiadających mniej niż 50 ha UR dochody z rodzinnego gospodarstwa rolnego i na osobę nieopłaconą w rodzinie rolnika były niższe niż w porównywanych gospodarstwach konwencjonalnych, mimo pozyskania wyższych dotacji. Natomiast bardzo duże gospodarstwa ekologiczne (>50 ha UR) mimo słabych efektów produkcyjnych dzięki pozyskanym dopłatom uzyskały dochody na FWU wyższe.
Na podstawie wyników rachunkowości Polskiego FADN w 2007 zaprezentowano zróżnicowanie poziomu produkcji, kosztów i dochodów gospodarstw ekologicznych w zależności od obszaru użytkowanych użytków rolnych (UR) na tle gospodarstw konwencjonalnych. Szczególną pozycję zajmowały gospodarstwa ekologiczne o największych zasobach ziemi, przekraczających 50 ha UR. Na tle pozostałych grup o mniejszej skali obszarowej charakteryzuje je najniższa produkcyjność ziemi, niskie wydajności produkcji, ale przy tym najwyższy poziom dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego oraz w przeliczeniu na osobę pełnozatrudnioną w rodzinie rolnika i na 1 ha UR. Sytuacja dochodowa tych gospodarstw wynikała głownie z racji pozyskanych dopłat do działalności operacyjnej.
Według „Raportu o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2013–2014” wydanego przez IJHARS (www.ijhar-s.gov.pl), produkcję wyłącznie w systemie ekologicznym prowadziło w tych latach odpowiednio 67 i 60% gospodarstw ekologicznych. Pozostały odsetek tych gospodarstw to podmioty realizujące produkcję rolną zarówno według metod ekologicznych jak i konwencjonalnych. Jak wykazały badania prowadzone w systemie Polski FADN, te gospodarstwa różnią się znacznie od siebie pod względem organizacyjnym, produkcyjnym, ekonomicznym. Gospodarstwa stosujące wyłącznie metody ekologiczne wyróżnia bardziej holistyczne podejście do realizowanej działalności rolniczej, są one bardziej wiarygodne pod względem jakości wytwarzanej żywności ekologicznej, ale uzyskują słabsze efekty ekonomiczne. Potwierdza to niniejsze opracowanie, traktujące o organizacji, wynikach produkcyjno-ekonomicznych takich gospodarstw, pogrupowanych według przedziałów obszarowych użytków rolnych. Badania dowiodły, że ich efekty produkcyjne na przestrzeni kilku lat były dość podobne i malały ze wzrostem obszarowym gospodarstw, jednocześnie jednak malała intensywność produkcji. Produkcję ograniczała też bardzo niska jakość gleb. Analiza wskazała na słabość produkcyjną i ekonomiczną tych gospodarstw, ogromne uzależnienie od dopływu dopłat i raczej niewielkie szanse rozwoju w nadchodzących latach.
Wyniki grupy 15 gospodarstw ekologicznych w roku 2010 i 2011, posiadających średnio blisko 6 ha upraw sadowniczych, stanowiących około 60% powierzchni użytków rolnych, wskazują jak trudna i ryzykowna jest produkcja owoców metodami ekologicznymi. W analizowanych gospodarstwach intensywność produkcji była na dość niskim poziomie, co znajdowało odzwierciedlenie w poziomie plonowania i jakości owoców. Najważniejszym składnikiem kosztów ogółem były koszty wynagrodzeń, których udział wynosił około 30%. Realizacja przyjętego programu produkcji wymagała bowiem ponoszenia wysokich nakładów pracy. Mimo tego, że w obydwu latach produkcja była opłacalna, to nawet po włączeniu dopłat do działalności operacyjnej dochód na osobę nieopłaconą w rodzinie rolnika w 2010 roku był niższy od średniej płacy netto w gospodarce narodowej. W obydwu latach dopłaty były fundamentalnym składnikiem dochodu, w 2010 roku stanowiły 86,0%, a w 2011 roku - 69,3%.
W opracowaniu przedstawiono sytuację ekonomiczną grupy gospodarstw ekologicznych, prowadzących nieprzerwanie rachunkowość w systemie FADN w latach 2004-2009. Gospodarstwa zachowały zbliżony potencjał ekonomiczny, zasoby ziemi, pracy, organizację produkcji. Mimo szybciej rosnących kosztów ogółem niż wartość produkcji w ciągu sześciu lat nastąpiła duża poprawa w dochodach gospodarstw (o 54,2%). Spowodowały to dopłaty do działalności operacyjnej, których udział w dochodzie od 2004 roku zwiększył się z 58,2% do 91,0% w 2009 roku. Mimo tego wsparcia wypracowany dochód, przeliczony na osobę pełnozatrudnioną w rodzinie rolnika, za wyjątkiem roku 2005 i 2006 wystarczył tylko na pokrycie własnych nakładów pracy, co stanowi barierę rozwoju tych gospodarstw. Wydaje się, że warunkiem ich dalszego utrzymania się na rynku będą dopłaty ze środków budżetowych.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.