Some remarks on the origin of the subfamily Idoceratinae Spath, 1924 (Perisphinctidae, Ammonoidea)

• Autorzy: Brochwicz-Lewinski W.

Warianty tytułu

PL

Uwagi o pochodzeniu podrodziny Idoceratinae spath

RU

Primechanija na temu proiskhozhdenija podsemejjstva Idoceratinae

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Simoceratids (Idoceratinae) represent a peculiar group of Upper Jurassic ammonites typical of the Tethyan province. The earliest Idoceratinae, the genera Idoceras and Nebrodites, were thought to appear not before the uppermost Oxfordian. However, in Mid-Oxfordian strata of the Polish Jura Chain there occur some ammonites closer to Kimmeridgian nebroditids than to co-occurring perisphinctids. These forms, separated here as the subgenus Passendorferia nov. of the genus Nebrodites, most probably evolved from some Kranaosphinctes and lead to Nebrodites proper. The nominal genus of this subfamily, Idoceras Burckhardt, 1906, presumably represents a side-branch of nebroditids.

PL

Niniejsza praca dotyczy pochodzenia „simocerasów”, górnojurajskich amonitów uważanych za charakterystyczne dla prowincji medyterańskiej (= tetydzkiej) już od czasów Neumayra (1872) i Uhliga (1911). Pochodzenie tej grupy i jej pozycja taksonomiczna wciąż pozostają niejasne, głównie ze względu na szczupłość materiału. Powszechnie przyjmuje się obecnie, że po raz pierwszy przedstawiciele tej grupy, amonity z rodzaju Idoceras Burckhardt, 1906, pojawiają się w najwyższym oksfordzie, a wkrótce po nich, w kimerydzie pojawiają się amonity z rodzaju Nebrodites Burckhardt, 1912. Jednakże w utworach środkowego oksfordu Jury Polskiej znaleziono kilkanaście form bliższych kimerydzkim nebroditom niż współwystępującym perysfinktom. Dla form tych wyróżniono nowy podrodzaj rodzaju Nebrodites, Passendorferia subgen. nov., obejmujący gatunki N. (P.) teresiformis sp. n., N. (P.) ziegleri sp. n., N. (P.) cf. uptonioides (Enay, 1966), i N. (P.) birmensdorfensis (Moesch). Amonity z tego podrodzaju najprawdopodobniej wywodzą się od pewnych gatunków rodzaju Kranaosphinctes Buckman, 1921, takich jak Perisphinctes (Kranaosphinctes) cyrilli Neumann i P. (K.) methodii Neumann. Te ostatnie gatunki wraz z Perisphinctes birmensdorfensis (Moesch) włączane były uprzednio przez Neumanna (1909, p. 24) do „Simoceroiden-Gruppe”. Gatunek Perisphinctes birmensdorfensis (Moesch) był ponadto jeszcze przez kilku innych autorów wiązany z simocerasami. Amonity z podrodzaju Passendorferia nov. reprezentują najprawdopodobniej przodków nebroditów właściwych. Wątpliwości wiążą się z faktem, że nebrodity właściwe były uprzednio dwukrotnie cytowane z utworów oksfordzkich poziomu Peltoceras transversarium z Karpat (Neumayr, 1871, 1872; patrz także Birkenmajer, 1963, p. 48) i z Afryki Północnej (Spath, 1913). Gdyby tak wczesne występowanie nebroditów właściwych zostało potwierdzone, oznaczałoby to, że amonity z podrodzaju Passendorferia nov. reprezentują starszą, mniej zaawansowaną grupę nebroditów, oraz że wyodrębnienie się podrodziny Idoceratinae nastąpiło już w dolnym Oksfordzie, albo nawet już w keloweju. Pochodzenie rodzaju Idoceras Burckhardt, 1906, jest mniej jasne. Przypuszczalnie wywodzi się on z górnooksfordzkich rzadko-żebrowanych amonitów z grupy „Perisphinctes” birmensdorfensis (Moesch).

RU

В работе рассматривается происхождение „симоцерасов” - верхнеюриских аммонитов, считающихся характерными формами средиземноморской (= тетид-ской) провинции еще со времени Неймайра (1872) и Улига (1911). Происхождение этой группы и ее таксономическая позиция до сих пор окончательно не выяснены, главным образом из-за скудности материала. В настоящее время общепринят взгляд, что впервые представители этой группы - аммониты рода Idoceras Burckhahdt, 1906, появились в верхах oксфорда, а вскоре после них, в кимери-дже, появились аммониты рода Nebrodites Burckhardt, 1912. Однако в среднеоксфордских отложениях Польской Юры было найдено несколько форм, более сходных с кимериджскими небродитами, чем с сопровождающими их перисфинк-тами. Эти формы отнесены к новому подроду рода Nebrodites - Passendorferia subgen. nov., с видами: N. (Р.) teresiformis sp. n., N. (P.) ziegleri sp. n., N. (P.) cf. uptonioides (Enay), 1966) и N. (P.) birmensdorfensis (Moesch). Аммониты этого подрода выводятся, по всей вероятности, из некотороых видов рода Kranaosphinctes Buckman, 1921, таких как Perisphinctes (Kranaosphinctes) cyrilli Neuman и P. (K.) methodii Neumann. Последние виды, совместно с Perisphinctes birmensdorjensis (Moesch), включались ранее Нейманном (1909, с. 24) в „Simoceroiden-Gruppe”. Вид Perisphinctes birmensdorjensis (Moesch), кроме того, другими исследователями относился к симоцерасам. Аммониты подрода Passendorferia nov. являются, вероятно, предками настоящих небродитов. Сомнения вызваны тем, что настоящие небродиты до этого дважды упоминались в связи с оксфордскими отложениями зоны Peltoceras transversarium в Карпатах (Неймайр, 1871, 1873; см. также Виркенмайер, 1963, с. 48) и в Северной Африке (Спат, 1913). Подтверждение такого раннего появления настоящих небродитов будет обозначать, что аммониты подрода Passendorferia nov. представляют более древнюю, менее развитую группу небродитов и что обособление подсемейства Idoceratinae произошло уже в раннем oксфорде или даже в келловее. Происхождение рода Idoceras Burckhardt, 1906, менее ясно. По всей вероятности, он происходит от верхнеоксфордских редкоребристых аммонитов группы „Perisphinctes” birmensdorfensis (Moesch).

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1973
• Tom: 18
• Numer: 3
• Opis fizyczny: p.299-320,fig.,ref.

Twórcy

autor

Brochwicz-Lewinski W.

• The Institute of Geology, Warsaw University, Zwirki i Wigury 93, Warsaw, Poland

Bibliografia

• ARKELL, W. J. 1935-1948. A monograph on the ammonites of the English Corallian Beds. - Palaeont. Soc. Mon., Parts I-XIV, London.
• - 1956. Jurassic geology of the World. Edinburgh-London.
• - 1957. In Arkell, W. J., Kummel, B., & Wright, C. W. Mesozoic Ammonoidea, Treatise on Invertebrate Palaeontology, Part L (Mollusca 4), Univ. Kansas Press, Lawrence.
• BANTZ, H. - U. 1970. Der Fossilinhalt des Treuchtlinger Marmors (Mittleres Unter-Kimmeridge der Südlichen Frankenalb). - Erlanger Geol. Abh., H. 82, 1-86, Erlangen.
• BIRKENMAJER, K. 1963. Stratigraphy and palaeogeography of the Czorsztyn series (Pieniny Klippen Belt, Carpathians) in Poland. - Studia geol. Pol., 10, 1-380, Warszawa.
• BROCHWICZ-LEWIŃSKI, W. 1970. Biostratigraphy of Oxfordian limestones from the Zawodzie quarries in Częstochowa, Polish Jura Chain. - Acad. Pol. Sci., Sér. Sci. Géol. Géogr., 18, 4, 237-243, Varsovie.
• BUKOWSKI, G. 1887. Über die Jurabildungen von Czenstochau in Polen. - Beitr Pal. Geol. Österr., Ungarns, Orients, Bd. 4, 75-171, Wien.
• BURCKHARDT, C. 1906. La faune jurassique de Mazapil. - Bol. Inst. Geol. Mexico, 23, 1-216, Mexico.
• - 1912. Faunes jurassiques et crétaciques de San Pedro del Gallo. - Ibidem, 29, 1-264, Mexico.
• CHRIST, H. A. 1960. Beiträge zur Stratigraphie und Paläontologie des Malm von Westsizilien. -Schweiz. Palaeont. Abh., Bd. 77, 1-141, Basel.
• ENAY, R. 1966. L’Oxfordien dans la moitié sud du Jura français.-Nouv. Arch. Mus. Hist. Nat., Lyon, I-II, 8, 1-624, Lyon.
• - 1972. Paléobiogéographie des ammonites du Jurassique terminal (Tithonique/Volgien/Portlandien s.l.) et mobilité continentale. - Geobios, 5, 4, 355-407, Lyon.
• FAVRE, E. 1877. La Zone à Ammonites Acanthicus dans les Alpes de la Suisse et la Savoie. - Mém. Soc. Paléont. Suisse, 4, 1-113, Genève.
• FUJIWARA, Y. 1969. Changing of the palaeolatitude in the Japanese islands through the Palaeozoic and Mesozoic. - Jour. Fac. Sci. Hokkaido Univ., Ser. IV, 14, 2, 159-168, Sapporo.
• GEISTER, J. & GEYER, O. F. 1968. Beiträge zur Stratigraphie und Paläontologie des Juras von Ostspanien. -N. Jb. Geol. Paläont. Abh., 131, 310-336, Stuttgart.
• GEMMELLARO, G. G. 1872-1882. Sopra alcune faune giuresi e liasiche della Sicilia. - Stabilimento tipographico Lao, pp. 30-52 and 173-232, Palermo.
• GEYER, O. F. 1961. Monographie der Perisphinctidae des unteren Unterkimeridgium (Weisser Jura γ, Badenerschichten) im süddeutschen Jura. - Palaeontographica, Abt. A, 1-4, 1-157, Stuttgart.
• GEYSSANT, J. 1966. Étude de quelques ammonites (Nebrodites et Simosphinctes). - Notes Serv. géol. Maroc, - 26, - 188, 105-112, Rabat.
• GYGI, R. 1966. Über das zeitliche Verhältnis zwischen der transversarium-Zone in der Schweiz und der plicatilis-Zone in England (Unt. Malm, Jura. - Eclogae geol. Helv., - 59, - 2, 935-942, Basel.
• KRIMHOLTZ, G. et al. 1972. Jurassic system (in Russian). Stratigrafia S.S.S.R. - „Nedra”, Moskva.
• KUTEK, J. 1968. The Kimmeridgian and uppermost Oxfordian in the SW margins of the Holy Cross Mts. (Central Poland). Part I. Stratigraphy. - Acta geol. Pol., 18, 3, 493-586, Warszawa.
• MALINOWSKA, L. 1963. Stratigraphy of the Oxfordian of the Częstochowa Jurassic on the base of ammonites. - Prace Inst. Geol., 36, 1-165, Warszawa.
• - 1972a. The Middle Oxfordian Perisphinctidae of Zawodzie near Częstochowa (Poland). - Acta Palaeont. Pol., 17 2, 167-242, Warszawa.
• - 1972b. Middle and Upper Oxfordian in the North-West Part of the Częstochowa Jurassic. (In Polish, with English summary). In: Stratigraphical-Palaontological Investigations in Poland, Biul. Inst. Geol., 6 233, 5-67, Warszawa.
• NEUMANN, J. 1907. Die Oxfordfauna von Cetechovitz. - Beitr. Paläont. Geol. Österr., Ungarns, Orients, 20, 1-67, Wien.
• NEUMAYR, M. 1871. Jurastudien. 4. Die Vertretung der Oxfordgruppe im östlichen Theile der mediterranean Provinz. - Jahrb. der k.k. geol. Reichsanst., 21, 3, 355-378, Wien.
• - 1872. Ueber Juraprovinzen. - Verh. der k.k. geol. Reichsanst., 24, 3, 50-71, Wien.
• - 1873. Die Fauna der Schichten mit Aspidoceras acanthicum. - Abh. k. k. geol. Reichsanst., 5, 141-257, Wien.
• OPPENHEIMER, J. 1907. Der Malm der Schwedenschanze bei Brünn. - Beitr. Paläont. Geol. Österr., Ungarns, Orients, 20, 221-256, Wien-Leipzig.
• QUENSTEDT, F. A. 1888. Die Ammoniten des schwäbischen Jura, III: Der weisse Jura. - Schweizerbart, 816-1140, Stuttgart.
• ROMANOV, L. F., & DANITSCH, M. M. 1971. Molliuski i foraminifery Mezozoja Dniestrovsko-Prutskogo Mieżdurieczja. - Akad. Nauk Moldavskoj S.S.R., 3- 216, Kishiniov.
• RIAZ DE, A. 1898. Description des ammonties des couches à Peltoceras transversarium (Oxfordien supérieur) de Trept (Isère). - Masson & Cie., 1-69, Paris.
• RÓŻYCKI, S. Z. 1953. The Upper Dogger and Lower Malm of the Kraków-Częstochowa Jurassic (in Polish). - Prace Inst. Geol., 17, 1-335, Warszawa.
• SIEMIRADZKI, J. 1891. Fossil fauna of Oxfordian and Kimmeridgian strata from the Kraków region and adjoining parts of the Polish Kingdom (in Polish). Part I. Cephalopoda. - Pam. Wydz. Mat. - Przyr. Akad. Um., 18, 1-92, Kraków.
• SIMIONESCU, I. 1907. Studii Geologice si Dobrogea; I. Faune cefalopodelor Jurasice dela Harsova. - Acad. Româna, Publ. Fond. vas. Adamachi, 21, 115-211, Bucuresti.
• SPATH, L. F. 1913. On Jurassic Ammonites from Jebel Zaghuan (Tunisia). - Q. Jl. geol. Soc. Lond., 69, 276, 540-580, London.
• - 1925. Ammonites and Aptychi. In: WYLLIE, N. K., & SMELLIE, W. R. (Ed.) The collection of fossils and rocks from Smaliland. - Maclehose, Jackson and Co., Dep. Hunterian Mus. Glasgow Univ., 1, 111-164, Glasgow.
• UHLIG, V. 1911. Die marinen Reiche des Jura und der Unterkreide. - Mitt. Geol. Ges. Wien, Jg. 4, 3, 329-461, Wien.
• VIGH, G. 1971. Oberjurassische-berriasische Ammonoiden-Faunen aus dem Nordteil des Transdanubischen Mittelgebirges. - In: Colloque du Jurassique Méditerranéen, Budapest 3-8.IX.,1969. - Annales Inst. Geol. Publici Hungarici, 54, 2, 263-274, Budapest.
• WIERZBOWSKI, A. 1965. Sur la limite entre l’Oxfordien et le Kimméridgien dans la partie septentrionale du Jura de Cracovie et de Częstochowa (in Polish, with French summary). - Rocz. Pol. Tow. Geol., 35, 2, 291-300, Kraków.
• - 1966. L’Oxfordien supérieur et le Kimméridgien inférieur du Plateau de Wieluń.- Acta geol. Pol. 16, 2, Warszawa.
• ZIEGLER, B. 1959. Idoceras und verwandte Ammoniten-Gattungen in Oberjura Schwabens. - Eclogae geol. Helv., 52, 1, 19-56, Basel.