Niniejszy artykuł przedstawia, na podstawie prac badawczych zrealizowanych w ścisłej współpracy przez Marię Halamską i Marie-Claude Maurel, bilans transformacji ekonomicznej i społecznej w Europie Środkowej w okresie postkolektywistycznym. Po zdefiniowaniu ram poznawczych i metodologicznych wspomnianych badań omówimy etapy, które wyznaczają granice czasowe zmiany systemowej – od odejścia od kolektywizmu aż po rekompozycję terenów wiejskich – ze szczególnym uwzględnieniem różnorodności kierunków rozwoju obszarów wiejskich.