Spółdzielczość uznawana jest powszechnie za efektywny instrument rozwoju lokalnego, jednak w Polsce i innych krajach postkomunistycznych pozostaje niedoceniana. Mimo dawnych, pozytywnych doświadczeń, rola spółdzielczości w okresie „realnego socjalizmu" sprawiła, iż układ spółdzielczy stał się układem w znacznym stopniu skompromitowanym. Obecnie istnieją szanse odrodzenia spółdzielczości na szczeblu lokalnym - poprzez reorganizację istniejących spółdzielni bądź tworzenie od podstaw nowych. Szczególna rola przypaść może „spółdzielniom alternatywnym", analogicznym do istniejących w niektórych krajach zachodnich. W celu przełamania barier hamujących odnowę spółdzielczości niezbędne jest powstanie zinstytucjonalizowanych organizacji wspierających tworzenie nowych spółdzielni.
W artykule przedstawiono ideę i istotę rolniczych spółdzielni produkcyjnych (RSP) oraz dokonano charakterystyki tych podmiotów ze względu na przedmiot działalności, stan ilościowy i przestrzenne rozmieszczenie w Polsce. Dokonano również przeglądu modeli spółdzielczości rolniczej w wybranych krajach Unii Europejskiej oraz wskazano możliwości ich adaptacji do polskich warunków. W opracowaniu opisano również szanse rozwoju działalności rolniczych spółdzielni produkcyjnych wynikające z przynależności do grup producentów rolnych.