Wprowadzenie w latach dziewięćdziesiątych gospodarki rynkowej w Polsce nic spowodowało wzrostu poziomu kształcenia młodzieży z rodzin chłopskich w relacji do poziomu wykształcenia ich rodziców kończących edukację szkolną w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Tego typu oceny dokumentują badania porównawcze przeprowadzone na ankiecie IERiGŻ z 1996 roku. Z badanej próby 4122 rodzin chłopskich (reprezentacja statystyczna wyłoniona z 73 wsi położonych w różnych regionach kraju) wyselekcjonowano 1140 małżeństw, które w swoim gospodarstwie domowym w roku 1996 miały co najmniej jedno dziecko, które zakończyło naukę w szkole. W tej grupie porównano wykształcenie głowy rodziny i współmałżonka, a analiza wykazała, że w rodzinach chłopskich małżonkowie to najczęściej osoby o takim samym poziomie wykształcenia. Porównanie średniej liczby lat nauki głów rodzin tej grupy osób (1140) z wykształceniem ogółu głów rodzin (4122) uczestniczących w badaniach wykazały, że między nimi średnia różnica wieku wynosi 8 lat, a różnica w latach nauki tylko 0,8 roku. Oznacza to, że średnioroczny okres skolaryzacji w grupie głów rodzin rolniczych był niski i wzrastał w granicach 0,1 roku. Ta stacja wpływała na uwarunkowania środowiskowe awansu społecznego związanego z wykształceniem młodzieży chłopskiej. Badaną próbę 1140 rodzin powiększano o 275 rodzin niepełnych (wdowy i wdowcy), w rodzinach których także były dzieci z zakończoną edukacja szkolną i dokonano porównania ich wykształcenia z wykształceniem ojca lub matki, tj. osoby która pełniła funkcją głowy rodziny. Porównanie dziecka o najwyższym poziomie wykształcenia w relacji do wykształcenia głowy rodziny wykazało, że wśród badanych w 68,5% rodzin była co najmniej jedno dziecko z wyższym poziomem wykształcenia niż ojciec lub matka, ale średnia liczba lat nauki dla wszystkich dzieci w rodzinie, które zakończyły naukę w szkole wykazała, że wykształcenie rodziców i dzieci jest podobne i wynosi odpowiednio 8,21 i 8,27 lat nauki. Średnia liczba lat nauki liczona dla wszystkich dzieci w rodzinie w relacji do wykształcenia ojca lub matki była słabo skorelowana ze wzrostem liczby dzieci. Rodziny wielodzietne charakteryzowały się zwykle większym obszarem gospodarstwa lub statusem dwuzawodowości (zarobki), co powodowało, że warunki kształcenia w tych rodzinach były podobne jak przeciętnie na wsi. Analizy wykazały znaczne zróżnicowanie przestrzenne wykształcenia rodziców jak i dzieci. Ogólny wniosek z badań dotyczy trudnych warunków awansu społecznego ludności chłopskiej przez wykształcenie i słabego postępu w tym zakresie w latach dziewięćdziesiątych.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.