W artykule omawiane jest zjawisko religijności ludowej przy wykorzystaniu najważniejszych opracowań z zakresu etnografii i socjologii wsi, charakteryzujących je w kategoriach sensualizmu, rytualizmu, partykularyzmu i nacjonalizmu wyznaniowego. Jednocześnie ten utrwalony i zdaniem wielu badaczy nieprawdziwy i stereotypowy obraz jest konfrontowany z materiałami źródłowymi niewykorzystywanymi w opisach tego zjawiska. W połączeniu ze współczesną refleksją antropologiczną, również kontestującą założenia tradycyjnego modelu religijności ludowej, wyłania się propozycja pogłębionego i bliższego rzeczywistości, także dzisiejszej, tego fenomenu.