Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 17

Liczba wyników na stronie
Pierwsza strona wyników Pięć stron wyników wstecz Poprzednia strona wyników Strona / 1 Następna strona wyników Pięć stron wyników wprzód Ostatnia strona wyników

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  opracowania ekofizjograficzne
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
Pierwsza strona wyników Pięć stron wyników wstecz Poprzednia strona wyników Strona / 1 Następna strona wyników Pięć stron wyników wprzód Ostatnia strona wyników
Obecna sytuacja prawna opracowań ekofizjograficznych skłania do większego zainteresowania się tymi dokumentami sporządzanymi na potrzeby planowania przestrzennego. Pod koniec 2000 r. przywrócona została opracowaniom ekofizjograficznym odpowiednia ranga i znaczenie. Znalazły one ponownie umocnienie prawne za sprawą odpowiednichzmian w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska. Ekofizjografia - interdyscyplinarna dziedzina wiedzy zajmuje się badaniami oraz kompleksową oceną środowiska przyrodniczego na potrzeby planowania przestrzennego. Ekofizjografia stanowi kontynuację fizjografii. Przedrostek eko- ma uzasadniać konieczność wprowadzania problematyki biologicznej i ekologicznej do prac fizjograficznych i stąd zrodziła się propozycja przejścia od terminu fizjografia do ekofizjografia. Termin ekofizjografia został po raz pierwszy zastosowany w 1976 r. w byłym Instytucie Kształtowania Środowiska w Warszawie. Podwaliny pod fizjografię zostały położone przed wojną na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX w. Jednak zasadniczy rozwój fizjografii, sformułowanie założeń teoretycznych oraz metodycznych badań i prac fizjograficznych jest osiągnięciem lat powojennych, co ściśle łączyło się z rozwojem planowania przestrzennego. Na rodzaj opracowania ekofizjograficznego, jego zakres problemowy oraz metody rzutują: przedmiot badań, a więc środowisko przyrodnicze oraz cel badań, tj. rodzaj pracy planistycznej, rodzaj planu zagospodarowania przestrzennego, dla którego wykonuje się to opracowanie. Charakter przedmiotu opracowania ekofizjograficznego sprawia, że są to prace wielodyscyplinarne i interdyscyplinarne. Prowadzone są przez zespół specjalistów reprezentujących nauki geograficzne i biologiczne. Opracowanie ekofizjograficzne jest materiałem wyjściowym, stanowi bowiem punkt wyjścia do wykonania elaboratu planistycznego: musi je odpowiednio wyprzedzać. Powinno mieć ono ponadto charakter materiału wejściowego. Informacje w nim zawarte są, bądź powinny być odpowiednio wykorzystane oraz przetworzone w czasie prac nad planem i w efekcie końcowym znaleźć swoje odbicie w ustaleniach planistycznych. Wyniki badań ekofizjograficznych przedstawiane są w: - opracowaniu ekofizjograficznym podstawowym, - opracowaniach ekofizjograficznych problemowych, - opracowaniach ekofizjourbanistycznych. Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe zawiera charakterystykę i diagnozę stanu środowiska przyrodniczego oraz syntezę badań i wnioski z punktu widzenia potrzeb określonej pracy planistycznej. Celem ekofizjograficznego opracowania problemowego jest pogłębienie wyników badań opracowania podstawowego. Opracowania ekofizjourbani- styczne są elaboratami z pogranicza prac przyrodniczych i planistycznych, sporządzanymi w toku procesu planistycznego. Stosownie do rodzaju prac planistycznych wykonywane są odpowiednie opracowania ekofizjograficzne, np. dla gminy, województwa itp. Związek tych opracowań z pracami planistycznymi wyraża się w stopniu ich szczegółowości, która powinna być dostosowana do szczegółowości skali uchwalanego elaboratu planistycznego. Związek ten wyraża się ponadto w ścisłym dostosowaniu treści ich syntez i wniosków do zadań rozwiązywanych w ramach danego opracowania planistycznego. Charakter przedmiotu opracowań ekofizjograficznych rzutuje na treść i metody tych opracowań. Badamy wszystkie elementy środowiska przyrodniczego, ale tylko wybrane ich cechy. Prowadzimy badania geomorfologiczne i geologiczne, klimatyczne, hydrograficzne i hydrogeologiczne, gleboznawcze, fitocenotyczne i zoocenotyczne. Badamy zachodzące pomiędzy elementami środowiska przyrodniczego wzajemne zależności. Badamy dotychczasowe i obecne funkcjonowanie przyrody oraz prognozujemy przyszłe. Badamy zmiany środowiska przyrodniczego dotychczasowe i obecne oraz prognozujemy przyszłe. Badamy i przedstawiamy przyrodniczą strukturę przestrzenną, a więc podział terenu na jednostki przyrodnicze. W procesie sporządzania każdego ekofizjograficznego opracowania podstawowego i problemowego można wyróżnić 3 etapy pracy: - etap I - projekt prac ekofizjograficznych - etap II - badania i analiza środowiska przyrodniczego - etap III - synteza badań i wnioski W etapie I wyodrębniamy 3 fazy pracy: raport o stanie dotychczasowego rozpoznania środowiska, ustalenie przestrzennego zasięgu opracowania ekofizjograficznego oraz program badań ekofizjograficznych. W etapie II wyróżniamy również 3 fazy: rozpoznanie środowiska przyrodniczego, analiza i diagnoza stanu środowiska oraz prognoza jego zmian. Etap III dotyczy sporządzenia syntez i wniosków. Każda synteza w opracowaniu ekofizjo- graficznym podstawowym powinna zawierać m.in. ocenę zasobów i warunków ekofizjograficznych, określającą przyrodniczą przydatność funkcjonalną terenu, możliwość rozwoju i sposób zagospodarowania terenu. Powinna również wskazywać przyrodnicze predyspozycje strukturalne stanowiące podstawę do zaprojektowania prawidłowej struktury przestrzennej gminy, miasta czy innego obszaru, a w tym właściwie ukształtowanego systemu przyrodniczego. W artykule wymieniono nowe wyzwania stojące przed ekofizjografią. Są nimi m.in.: rozwój zrównoważony - ekorozwój, postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, zasady planowania miast przyszłości zawarte w Nowej Karcie Ateńskiej 1998, postanowienia konwencji międzynarodowych, np. o różnorodności biologicznej. W zakończeniu zaproponowano szereg działań, zmierzających do doskonalenia warsztatu ekofizjografów i podnoszenia ich kwalifikacji, a mianowicie: przygotowanie poradnika o zasadach sporządzania opracowań ekofizjograficznych, opracowanie bibliografii prac polskich, dotyczącej fizjografii - ekofizjografii, inspirowanie odpowiednich badań podstawowych dotyczących nauk geograficznych i biologicznych, podjęcie prac badawczych na temat różnorodności biologicznej i funkcjonowania przyrody z nastawieniem na zastosowanie ich wyników w planowaniu przestrzennym.
Opracowanie ekofizjograficzne to dokumentacja złożona z opracowań kartograficznych oraz komentującego je tekstu. Zawiera ona charakterystykę, analizy i oceny środowiska przyrodniczego na obszarze objętym planem zagospodarowania przestrzennego. Celem analiz i ocen jest określenie uwarunkowań przyrodniczych (predyspozycji i ograniczeń) dla rozwoju zagospodarowania przestrzennego. Po przeszło dwudziestoletniej przerwie ponownie wprowadzony został obowiązek wykonywania opracowań ekofizjograficznych (na mocy art. 72 ustawy Prawo ochrony środowiska 2001). Ta nowa regulacja prawna zainicjowała dyskusję dotyczącą roli opracowań ekofizjograficznych w procesie planowania przestrzennego, głównych celów, zakresu oraz metod ich sporządzania. Tłem tej dyskusji są doświadczenia warsztatowe pochodzące z okresu, gdy sporządzanie studiów i analiz przyrodniczych na potrzeby planów zagospodarowania przestrzennego nie było regulowane przepisami prawa. Wspomniany wyżej artykuł 72 Prawa ochrony środowiska wzbudził bardzo rozbieżne opinie zarówno w środowisku planistów przestrzennych, jak i administracji odpowiedzialnej za sporządzanie planów. Podnoszono następujące argumenty, kwestionujące zasadność wprowadzonej regulacji: wykonywanie tego rodzaju opracowań mimobraku ustawowego, wydłużenie czasu i wzrost kosztów sporządzenia planu obowiązku, niejasne relacje między opracowaniem a prognozą oddziaływania ustaleń planu na środowisko przyrodnicze, powszechna dostępność informacji o środowisku przyrodniczym, które można wykorzystać na potrzeby planowania przestrzennego. Brak monitoringu środowiska ograniczający uzyskanie informacji o środowisku przyrodniczym, umożliwiających rzetelne przeprowadzenie analiz i ocen, brak odpowiednich specjalistów wykonujących opracowania, niemożność prawnego uregulowania zakresu i metod analiz środowiska przyrodniczego z uwagi na złożoność przedmiotu, brak sensu sporządzania opracowania dla planu obejmującego jedną lub dwie działki. We wszystkich tych argumentach jest wiele racji. Są jednak równie istotne powody przemawiające za przyjętymi rozwiązaniami prawnymi, a mianowicie: podniesienie jakości wykonywanych opracowań (zlecający uzyskają wskazanie, czego powinni oczekiwać, a "fizjografowie" zaczną doskonalić swój warsztat, aby sprostać tym wymaganiom), skrócenie czasu i zmniejszenie kosztu wykonywania prognoz (wstępna faza prognozy, czyli diagnoza stanu środowiska zostanie wykonana w ramach opracowania), rozpoczęcie systematycznego gromadzenia informacji o środowisku przyrodniczym, przystosowanych do wykorzystania na potrzeby planowania przestrzennego (aktualność, "przywiązanie" do przestrzeni, odpowiednia skala), określenie struktury opracowania i zwrócenie uwagi na konieczność dokonywania oceny uwarunkowań przyrodniczych, możliwość dostosowania zakresu problematyki opracowania do specyfiki środowiska i problematyki planu. A zatem, mimo problemów, z jakimi należy się liczyć przy wprowadzaniu w życie omawianych regulacji, dostrzec też trzeba szansę zbudowania konsekwentnego systemu analiz i ocen składających się na przyrodnicze podstawy planowania przestrzennego, a także niezbędnych dla funkcjonowania tego systemu rozwiązań instytucjonalnych.
Dostosowanie polskiego prawa w zakresie ochrony środowiska do przepisów Unii Europejskiej wymagało między innymi wdrożenia kilku dyrektyw i konwencji międzynarodowych, które ściśle związane są z ocenami oddziaływania na środowisko, w szczególności Dyrektywy 85/337 w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć na środowisko oraz Dyrektywy 2001/42/EC w sprawie oceny oddziaływania pewnych planów i programów na środowisko. Wdrożone akty prawa międzynarodowego dały podstawę do ujęcia, dotychczas jednostkowych i rozproszonych przepisów zawartych w różnych ustawach, w jednolity system ocen oddziaływania na środowisko. To zintegrowane podejście ma na celu rozwiązywanie problemów środowiskowych na jak najwcześniejszym etapie postępowania. Podstawowymi cechami i nowością tego systemu jest traktowanie oceny oddziaływania na środowisko jako procedury (postępowania), z obowiązującym udziałem społeczeństwa oraz włączenie w tę procedurę, obok dotychczas nią objętych planowanych działań inwestycyjnych (w nowej nomenklaturze - przedsięwzięć), również projektów polityk, strategii, planów i programów (ocen strategicznych). Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko dotycząca realizacji polityk, strategii, planów i programów jest narzędziem optymalizacji w procesie podejmowania decyzji dotyczących planowanego rozwoju. Uwzględniając w polskich przepisach dotyczących środowiska generalne zalecenia wspomnianej wyżej Dyrektywy w sprawie oceny oddziaływania pewnych planów i programów na środowisko, w art. 40 ust. 1 pkt 1i 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska, koniecznością przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko objęto następujące dokumenty: - projekt koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, projekty planów zagospodarowania przestrzennego (województw i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin) oraz projekty strategii rozwoju regionalnego, - projekty polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, których opracowywanie przez centralne lub wojewódzkie organy administracji przewidziane jest w ustawach. Obowiązek przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko dotyczy również zmian wprowadzanych do tych dokumentów. Zasadniczym elementem oceny strategicznej jest sporządzenie prognozy do projektu przygotowywanego dokumentu, zgodnie z wymaganiami określonymi we wspomnianej ustawie. Mając na względzie specjalne znaczenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które po uchwaleniu przez radę gminy stają się prawem lokalnym, dla prognoz sporządzanych do projektów tych dokumentów stworzono odrębne przepisy. W odniesieniu do nich, ustawa - Prawo ochrony środowiska zobowiązała Ministra Środowiska, aby określił - w drodze rozporządzenia - szczegółowe warunki, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziały wania na środowisko dotycząca projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W rozporządzeniu tym mają być uwzględnione: 1) forma sporządzenia prognozy, 2) zakres zagadnień, które powinny zostać określone i ocenione w prognozie, 3) zakres terytorialny prognozy, 4) rodzaje dokumentów, z których informacje powinny być uwzględnione w prognozie. Projekt tego aktu wykonawczego znajduje się na końcowym etapie "ścieżki legislacyjnej"- po uzgodnieniach międzyresortowych. Ustawa - Prawo ochrony środowiska wprowadziła również obowiązek wykonywania opracowań ekofizjograficznych, przez które rozumie się dokumentację sporządzaną na potrzeby planów zagospodarowania przestrzennego województwa oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (przed przystąpieniem do ich opracowywania), charakteryzującą poszczególne elementy przyrodnicze na obszarze objętym tym planem i ich wzajemne powiązania. Projekt omówionego rozporządzenia "o prognozach" bardzo ściśle powiązany jest z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie opracowań ekofizjograficznych, które określa rodzaje i zakres tych opracowań. Te wzajemne powiązania są naturalne i uzasadnione rolą obu dokumentów w procedurze planowania przestrzennego na poziomie gminy. Ustawa - Prawo ochrony środowiska, poprzez zobowiązanie zarządów województw i gmin do sporządzania opracowań ekofizjograficznych, stworzyła warunki do systemowej podbudowy przyrodniczej w procedurze sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego, a w szczególności miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, poprzez współzależności występujące w obu wspomnianych aktach wykonawczych. Opracowanie ekofizjograficzne daje podstawę do świadomego zapewnienia w planach zagospodarowania przestrzennego warunków utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalnego gospodarowania zasobami środowiska. Jest jednocześnie podstawą odniesienia dla prognozy sporządzanej do projektu planu zagospodarowania przestrzennego i ułatwia weryfikację przyjętych rozwiązań planistycznych przed ich skierowaniem do uzgodnień przewidzianych trybem administracyjnym, pod kątem zgodności z przedstawionymi w opracowaniu ekofizjograficznym uwarunkowaniami przyrodniczymi.
Artykuł oparty jest na doświadczeniach projektanta współpracującego z samorządami lokalnymi małych miast i gmin wiejskich, położonych na terenach górskich, o specyficznych warunkach środowiska, gdzie dominuje własność prywatna o rozdrobnionej strukturze, a znaczna część objęta jest rygorami ochrony przyrody, krajobrazu oraz dziedzictwa kulturowego. Autor zwraca również uwagę na problemy, które wymagają pilnie wyjaśnienia: - jaka jest rola wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska ? - jaka powinna być forma opracowań ekofizjograficznych ? - czy przy braku stosownego rozporządzenia istnieje wymóg wykonywania opracowań ekofizjograficznych i w jakiej formie? - jaki jest sens poddawania procedurze udostępniania opracowań ekofizjograficznych? - kiedy regionalne zarządy gospodarki wodnej opracują stosowne studia określające granice obszarów bezpośrednio zagrożonych powodzią ? - czy nie należy w skali regionalnej traktować terenów cennych przyrodniczo i krajobrazowo jako terenów o zakazie budowy ?
W ramach dostosowywania przepisów ochrony środowiska do wymagań Unii Europejskiej reformowane są m.in. związki ochrony środowiska z planowaniem przestrzennym. Nad tym problemem dyskutowano z inicjatywy Komitetu Redakcyjnego "Człowiek i Środowisko". Poruszone zostały następujące problemy: - opracowań ekofizjograficznych. W aspekcie merytorycznym dyskutowano nad zakresem tych opracowań i ich relacjach z prognozą oddziaływania na środowisko opracowań planistycznych. Z kolei w aspekcie proceduralno-prawnym zwrócono uwagę na niedociągnięcia zapisów w ustawie, - postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji planów. W tym przypadku na konkretnych przykładach zwrócono uwagę na metody sporządzania ocen, możliwości i ograniczenia prognozowania oraz na trudności z uzyskiwaniem pełnych informacji o środowisku i jego ochronie, - możliwości jakie niesie w sobie planowanie przestrzenne, dla ochrony i kształtowania środowiska. W wyniku przeprowadzonej dyskusji za szczególnie istotne problemy uznano: - konieczność skorelowania zapisów ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z ustawą prawo ochrony środowiska, - urealnienia zapisów w projektach rozporządzeń dotyczących wykonywania zarówno opracowań ekofizjograficznych jak i prognoz,położenie większego nacisku na kreatywne - możliwości kształtowania środowiska poprzez plany miejscowe będące wiodącym instrumentem sterowania procesami zagospodarowania przestrzeni, - konieczność stosowania precyzyjnych ustaleń planu miejscowego w odniesieniu do ochrony środowiska dla realizacji idei jego ochrony.
8
Artykuł dostępny w postaci pełnego tekstu - kliknij by otworzyć plik
Content available

Ocena wybranych opracowań ekofizjograficznych

70%
The article contains analysis of the selected basic ecophysiographic studies for spatial plans in terms of their compliance with the legislation. The assessment was made of using a check-list with three-point grading scale. Total assessment indicates that the quality of the most studies was suffi cient. The highest grade was given to characteristics of environment and ecophysiographic indications, lover to diagnosis assessment, the worst to preliminary impact predictions.
Wykonywanie prognoz oddziaływania na środowisko miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego odgrywa ważną rolę w rozstrzyganiu konfliktów, które wynikają ze ścierających się przeciwstawnych tendencji do swobodnego dysponowania własnością oraz ochrony przed lokalizowaniem w danym terenie jakichkolwiek uciążliwości. Możliwości prognozowania skutków planów są różne w różnych sytuacjach pod względem dokładności i możliwości wymiarowania przewidywanych oddziaływań. To zróżnicowanie nie musi oznaczać, że prognoza jest wykonana dobrze lub źle. Związane jest to przede wszystkim z charakterem ustaleń planu, ale również z mogącą wystąpić niewystarczającą dostępnością do potrzebnych danych. Najistotniejsze ograniczenia wynikają z samej istoty ustaleń planu, które rzadko przesądzają jednoznacznie i precyzyjnie sposób zagospodarowania danego terenu. Na przykład w ramach określonego przeznaczenia i warunków zagospodarowania mogą powstać obiekty usługowe, które będą bardziej lub mniej wpływały na warunki życia w otoczeniu. Dane o środowisku wykorzystywane do sporządzania prognozy pozyskuje się przede wszystkim z istniejących dokumentacji i opracowań. Bardzo rzadko ze względów czasowych, finansowych czy metodycznych można wykonać badania czy pomiary. Kompletność informacji o środowisku w dużym stopniu zależna jest od stopnia zbadania danego terenu, położenia w stosunku do punktów monitoringu czy nawet praktycznej dostępności do danych istniejących. Przedstawiono przykłady pokazują trzy różne sposoby podejścia w prognozie do problemu uciążliwości związanych z ruchem samochodowym. Prognozy, z których pochodzą przykłady wykonane były przez ten sam zespół dysponujący w każdym z omawianych przypadków podobnym czasem oraz środkami finansowymi. Zróżnicowanie sposobu ujęcia podobnego zagadnienia spowodowane było różnymi warunkami planistycznymi, które stwarzały zarówno różne możliwości uzyskania danych pozwalających na oszacowanie zagrożenia, jak i różne możliwości wykorzystania uzyskanych wyników do prac planistycznych. W stosunku do istniejących ulic możliwe jest oszacowanie zasięgu uciążliwości i sformułowanie ustaleń planu pozwalających na dostosowanie sposobu zagospodarowania terenu do lokalnych warunków. W przypadku ulic projektowanych nie zawsze istnieją możliwości oszacowania w prognozie poziomu i zasięgu uciążliwości i konieczne może być ograniczenie wyników prognozy do sformułowań opisowych. Przepisy wprowadzone przez Ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska umacniają funkcje prognoz w planowaniu przestrzennym. Dodatkowo wprowadzają też regulacje pośrednio związane z tymi dokumentami. Jako najistotniejsze można wymienić następujące przepisy: - obowiązek sporządzania planów w oparciu o opracowania ekofizjograficzne, - regulacje dotyczące dostępu do informacji o środowisku, - wprowadzenie pojęcia standardów środowiska.
Miarą ochronnej roli gleb wód gruntowych przed zanieczyszczeniami powierzchniowymi jest czas pionowej migracji konserwatywnych substancji chemicznych przez profil glebowy. Określa się go z formuły wymienionych autorów jako czas wymiany wody w glebie (tp) przy założeniu wypierania tłokowego. W pracy wykazano, że formuła obliczeń czasu t jest wrażliwa na zmienność środowiska, ale wymaga ona, poza informacjami odczytanymi z mapy glebowej, trudnej do pozyskania dodatkowej bazy danych. Uzyskane wyniki są wskaźnikowe, ale przydatne dla potrzeb opracowania ekofizjograficznego.
W pracy przedstawiono w formie syntezy identyfikację i analizę struktury przestrzennej uwarunkowań wodnych zlewni Raszynki (po profil Dawidy) na potrzeby planowania przestrzennego. Podstawą metodyki pracy jest wydzielanie homogenicznych jednostek przestrzennych o różnym poziomie złożoności. Każda z nich, w zależności od kryteriów wyróżnienia i stopnia agregacji, w różnym stopniu oddziałuje na mały obieg wody. W zlewni Raszynki do profilu Dawidy zidentyfikowano duże zróżnicowanie przestrzenne homogenicznych jednostek reżimu wodnego. Usytuowane są one przeważnie w układzie płatowo-pasmowym i pasmowym, równoległym do doliny, co wskazuje na złożone i zmienne przestrzennie warunki wodne w zlewni.
Pierwsza strona wyników Pięć stron wyników wstecz Poprzednia strona wyników Strona / 1 Następna strona wyników Pięć stron wyników wprzód Ostatnia strona wyników
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.