Praca przedstawia ocenę warunków hydrodynamicznych na wybranym odcinku rzeki Skawy, gdzie stwierdzono występowanie tarlisk ryb. Badany odcinek charakteryzuje się zmiennym spadkiem i zmienną morfologią oraz zróżnicowaniem lokalnym prędkości i intensywności turbulencji. Przeprowadzono pomiary geodezyjne profilu podłużnego i profili poprzecznych koryta oraz składu granulometrycznego rumowiska. Wykonano również pomiary prędkości przepływu wody ADV (Acoustic Doppler Velocimeter) na trzech stanowiskach: przed bystrzem, na bystrzu i poniżej niego. Wyniki pomiarów posłużyły do obliczenia naprężeń stycznych w korycie, rozkładów prędkości oraz rozkładów intensywności turbulencji. Dzięki tym badaniom zidentyfikowano typy siedlisk metodą MEM (Mesohabitat Evaluation Model). Według tej metody przepływy w strefie stanowisk przed bystrzem i na bystrzu sklasyfikowano jako normalne, natomiast na stanowisku poniżej bystrza jako przepływ szybki. Stwierdzenie na dwóch siedliskach przepływu normalnego pokazuje, że przyjęte kryterium w postaci szerokiego zakresu wartości naprężeń stycznych obejmującego dwa rzędy wielkości nie uwzględnia wystarczająco zmian warunków hydrodynamicznych uzyskanych w badaniach.
W wyniku lokalnej renaturyzacji koryta Skawy dochodzi do przekształcenia koryta jednonurtowego w wielonurtowe. Odtworzenie koryta błądzącego ma miejsce w rozszerzeniu doliny o stosunkowo dużym spadku podłużnym. Przebudowa koryta postępuje na odcinku uprzednio uregulowanym. Po zniszczeniu zabezpieczeń brzegowych koryto w krótkim czasie, w naturalny sposób, poszerzyło się. Geometryczna analiza kształtu koryta oraz badanie granulometrycznych cech aluwiów pozwalają na zidentyfikowanie form inicjujących rozwój koryta wielonurtowego. Celem opracowania jest scharakteryzowanie koryta samoczynnie renaturyzującego się.
W opracowaniu poruszono kwestię rozwoju koryta rzeki górskiej pod wpływem antropopresji. Wykorzystując analizę kartograficzną i kwerendę źródeł historycznych, zrekonstruowano przebieg i układ podgórskiego koryta Skawy w XVIII i XIX w., w okresie znikomej antropopresji. Przegląd literatury technicznej pozwolił na wskazanie głównych okresów rektyfikacji koryta prowadzącej do zlikwidowania koryta wielonurtowego. W toku współczesnych kartowań geomorfologicznych wskazano miejsca odtwarzania koryt błądzących, które pokrywają się z miejscem występowania koryt tego typu w XIX w. Za transformację wielonurtowego koryta Skawy w jednonurtowe odpowiedzialne są wieloletnie prace hydrotechniczne.
Obowiązujące w Polsce prawo wodne wprowadza wymóg waloryzacji stanu i poprawy jakości wód. Ocenę stanu wód wykonuje się głównie na podstawie parametrów biotycznych i fizykochemicznych. Pytanie o jakość parametrów hydromorfologicznych nie pojawia się, gdy stan wód płynących jest bardzo dobry, a kiedy jest dobry i średni, ich wynik powinien być zgodny z pozostałymi waloryzacjami. Tego typu podejście nastawione jest na ocenę skutków i nie odpowiada na pytanie o przyczyny postawienia dobrej oceny danemu odcinkowi rzeki. Nie można w takiej sytuacji określić trwałości istniejącego ekosystemu ani tendencji, jakim może on podlegać w przyszłości. Ważnym elementem waloryzacji hydromorfologicznej jest określenie intensywności procesów fluwialnych w korycie rzeki oraz możliwej dynamiki ich zmian. Presje hydromorfologiczne powodują zaburzenia równowagi hydrodynamicznej objawiające się zmianami typu koryta, jego wcięciem oraz zmianą składu granulometrycznego uziarnienia dna. W artykule podjęto próbę waloryzacji procesów fluwialnych. Jej wynik może być zastosowany do dokładnej oceny aktualnej jakości i możliwych zmian w korytach rzek górskich.
W artykule zaprezentowano metodykę opracowywania dynamicznego bilansu wodnogospodarczego zlewni rzecznej wraz z wykonanym na jej podstawie modelem komputerowym. Przedstawiono problemy oraz wyniki wdrożenia tego modelu dla zlewni Skawy. Model umożliwia wykonywanie ilościowych i jakościowych analiz bilansowych dla różnych wariantów zagospodarowania zasobów wodnych zlewni – zmienności potrzeb wodnych użytkowników, zabudowy hydrotechnicznej oraz wymagań utrzymania przepływów nienaruszalnych.
Dobiega końca budowa zbiornika wodnego na rzece Skawie, która trwa już niemal trzy dekady. O potrzebie jego budowy przekonany był już na początku ubiegłego wieku prof. G. Narutowicz. Przygotował on wstępne założenia projektowe owej inwestycji, która w obecnym stanie niewiele odbiega od tych założeń.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.