Analizowano zmiany, które zachodziły w powierzchni użytków rolnych według spisu rolnego z lat 2002 i 2010. W latach 1950-2010 spadek użytków rolnych wyniósł 24,1%, gruntów rolnych zaś 33,9%. Tendencje spadkowe nie zostały zahamowane, mimo ukazania się ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (1995 r.). W okresie między spisami rolnymi (2002-2010) zanotowano dalszy spadek użytków rolnych o 1,3 mln ha. W przekroju analizowanych grup wielkościowych gospodarstw rolnych największy spadek powierzchni zanotowano w małych i średnich gospodarstwach. Na procesie konsolidacji użytków rolnych zyskały gospodarstwa duże (30-50 ha) i bardzo duże (50 i więcej ha). Występujące zjawisko należy ocenić jako pozytywne, które będzie wyznaczać dalsze wektory przemian agrarnych.
W artykule przedstawiono zmiany, jakie zaszły w produkcji zwierzęcej między powszechnym spisem rolnym z 2002 a 2010 r. Analizę o charakterze porównawczym prowadzono między województwami oraz w układzie makroregionów. W badaniach skoncentrowano się na dwóch kierunkach produkcji zwierzęcej, a mianowicie chowie bydła i chowie trzody chlewnej, które stanowią ponad 80% wartości tej produkcji. W latach 2002-2010 zanotowano niewielki wzrost pogłowia bydła (4,1%), przy ogólnym spadku liczby krów o 7,5%. Chowem bydła zajmowało się 513,1 tyś. gospodarstw rolnych powyżej 1 ha, co przy ogólnej liczbie 1562,6 tyś. gospodarstw stanowiło 32,8%. Zmniejszenie liczby gospodarstw z chowem bydła skutkowało znaczącym wzrostem (o 43,6%) przeciętnej w kraju obsady bydła na 1 gospodarstwo prowadzące chów tego gatunku. Natomiast pogłowie trzody chlewnej w minionych ośmiu latach wykazało wyraźny regres, z 18,7 mln sztuk w 2002 r do 15,3 mln sztuk w 2010 r (o 18,3%). Liczba gospodarstw rolnych utrzymujących trzodę chlewną wynosiła 387,4 tyś, co stanowiło 24,8% wszystkich gospodarstw rolnych powyżej 1 ha. Wpływ na sytuację w produkcji zwierzęcej miało przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i pojawienie się dopłat bezpośrednich, lecz w uzupełniających płatnościach obszarowych nie premiuje się rolnika od liczby posiadanych zwierząt, lecz areał posiadanych użytków zielonych.
Podejmowanie pozarolniczych działań przedsiębiorczych przez rolników stymuluje wiele czynników. Z jednej strony jest to niewystarczający dochód z prowadzonej działalności produkcyjnej bądź hodowlanej, a z drugiej, chęć zapewnienia wyższego standardu życia przez wykorzystanie przygranicznego położenia gospodarstwa. Oznaki aktywności i przedsiębiorczości wśród mieszkańców tych terenów są o wiele bardziej dostrzegalne aniżeli u ludzi żyjących w większej odległości od granicy. Tak więc granica jest tym czynnikiem, który nie tylko dzieli, ale i zbliża ludzi, i pobudza ich aktywność gospodarczą.
W opracowaniu przedstawiono ocenę oddziaływania rent strukturalnych na przemiany agrarne. Badania przeprowadzono w oparciu o niepublikowane dane ARiMR, które porównano do wyników spisu rolnego z 2002 i 2010 r. Renty strukturalne stanowiły jedno z działań zawartych w PROW 2004-2006 oraz 2007-2013 r. W wyniku analizy stwierdzono, że beneficjenci rent strukturalnych pod względem liczebnym (75,8 tys.) stanowili 4,8% ogólnej liczby gospodarstw rolnych w kraju. W ramach programu rolnicy przekazali 718,9 tys. ha użytków rolnych (4,6%), w tym 49,3% dla następców oraz 50,7% na powiększenie innych gospodarstw rolnych. Średnia wielkość jednego gospodarstwa rolnego przekazywanego w ramach programu rent była wyższa niż średnia krajowa.
Omówiono zmianę liczby i powierzchni użytków rolnych, jaka dokonała się między spisami rolnymi z 2002 i 2010 r. Tendencję zmian analizowano na poziomie pięciu wyodrębnionych makroregionów. Wykazano zarówno spadek liczby gospodarstw rolnych o 20,2% oraz zmniejszenie powierzchni użytków rolnych o 7,7%. Zjawisko restrukturyzacji i modernizacji gospodarstw rolnych dokonywało się pod wpływem instrumentów wsparcia WPR, a także w oparciu o rynek ziemi, który stawiał do dyspozycji rolników wolne nieruchomości pozostające po rolnikach przechodzących na renty strukturalne. Miarą rozdrobienia agrarnego jest fakt, że 55,1% gospodarstw rolnych pod względem liczebnym, mieszczących się w grupie obszarowej 1-5 ha, dysponuje zaledwie 17,9% powierzchni użytków rolnych. Najwyższy stopień polaryzacji występuje w III makroregionie południowo-wschodnim, gdzie wskaźniki wynoszą odpowiednio 78,8 i 46,1%. Wiatach 2002-2010 przeciętna powierzchnia jednego gospodarstwa rolnego wzrosła z 9,6 do 9,78 ha, przy czym największy przyrost wielkości gospodarstwa rolnego odnotowano w grupie gospodarstw 10-30 ha.
Celem badań było przedstawienie zmian, które zaszły w poziomie wykształcenia ludności rolniczej w okresie pomiędzy spisami rolnymi z 2002 i 2010 r. Do istotnych czynników wpływających na proces kształtowania czynnika ludzkiego zaliczono wzrost wymagań wobec osób kierujących gospodarstwem rolnym, wynikający z zasad spełniania wymogów wzajemnej zgodności. Wyniki spisu rolnego wykazały, że coraz więcej młodych osób przejmuje zarządzanie gospodarstwem. Tylko 36,4% osób kieruje nim 21 i więcej lat. Następuje wyraźna rotacja pokoleń w kierunku odmłodzenia pokolenia rolników indywidualnych.
Podstawowym celem opracowania było przedstawienie aktów prawnych, które kształtowały obecny ustrój rolny w Polsce po 1991 r. Omówiono podstawowe ustawodawstwo polskie w zakresie kształtowania struktury agrarnej. Regulacje prawne miały duże znaczenie dla zachowanie rolników, ponieważ wielkość gospodarstw rolnych była reglamentowana odgórnymi wytycznymi. Dopiero ustawa o wolności gospodarczej w połączeniu z ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego z 2003 r. wskazała na możliwość tworzenia gospodarstw rolnych o obszarze do 300 ha. Ta norma obszarowa jest niekorzystna dla wielkoobszarowych gospodarstw rolnych, które będą musiały zredukować swoje powierzchnie o 30%.
W pracy przedstawiono dynamikę rozwoju przedsiębiorczości na przygranicznych obszarach wiejskich w województwie zachodniopomorskim. Szczególny nacisk położono na poznanie głównych problemów występujących na obszarach przygranicznych i sposobów ich rozwiązywania przez władze i społeczności lokalne oraz problemów aktywizacji gospodarczej, a w szczególności rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich i małych miast. Podstawowym założeniem było, że tempo rozwoju przedsiębiorczości na obszarach przygranicznych napotyka na szereg barier natury formalno-prawnej, intelektualnej, infrastrukturalnej, finansowej, środowiskowej, w tym mentalnej. Identyfikacja tych barier i ich eliminowanie znacząco wpływa na społeczno-gospodarczy rozwój przygranicznych obszarów wiejskich województwa zachodniopomorskiego. Badania zostały wykonane w 2005. W badaniach wykorzystano wiele metod i technik badawczych, a głównie: badanie dokumentacji urzędowej z gmin województwa zachodniopomorskiego, sondaż diagnostyczny z zastosowaniem kwestionariusza. W niniejszym opracowaniu wykorzystano głównie wyniki badań, które uzyskano w oparciu o wywiad z losowo wybranymi 30 wójtami i burmistrzami gmin przygranicznych.
Agroturystyka jest szansą dla ludności miejskiej na atrakcyjny, zdrowy i relatywnie tani wypoczynek. Przede wszystkim jest jednak szansą dodatkowych dochodów dla gospodarstw rolnych oraz rozwoju infrastruktury regionu wiejskiego, a także tworzenia nowych więzi społeczno-ekonomicznych i kulturowych tych regionów. Turystyka wiejska regionu zachodniopomorskiego powinna w racjonalny sposób wykorzystać warunki geograficzno-przyrodnicze, ciekawy krajobraz, bogactwo fauny i flory, ale także przygraniczny charakter tego regionu.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.