The paper presents the territorial differences in the implementation of ”soil and water protection” agri-environmental package within the scope of the Rural Development Plans, RDP 2004-2006 and RDP 2007-2013, in Poland. The research material involved data provided by the Management Information System of the Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture developed on 16.04.2010 by the Department of Analyses and Reporting. The main beneficiaries were farmers in the voivodships in the north-western part of the country. The most interesting variant for farmers was the ”stubble catch crop”. The greatest interest in cereals and cruciferous was noted for catch crops. Ratio of area covered by the implementation of the package in the RDP 2004-2006 to agricultural land in farms (%) was positively correlated with the average area of arable land per farm (ha), percentage share of cereals in cropping area and negatively correlated with cattle stock in head per 100 ha of AL. In RDP 2007-2013 this ratio was positively correlated with consumption of nitrogenous fertilizers per 1 ha of AL (kg), average economic size of farm (ESU) and Standard Gross Margin (SGM) of farm (PLN).
In experiments carried out in 2008–2009 the influence of soil tillage system and irrigation on weed infestation in yellow lupine was investigated. Soil tillage system significantly modified the number of weeds per unit area. More weeds and species of weeds were observed in direct seeding. Irrigation did not result in significant differences in the number of weeds but had a significant influence on air-dry mass of weeds in interaction with soil tillage system.
W produkcji rolniczej, tak jak w procesach przetwórczych, dochodzi zarówno do zużycia, jak i zanieczyszczania wody. Wskaźnik śladu wodnego pozwala określić objętość wody potrzebnej do wytworzenia danego produktu, biorąc pod uwagę procesy nie tylko jej wykorzystania, ale także zanieczyszczania. W badaniach prowadzonych przez Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN oszacowano wielkość śladu wodnego pszenicy ozimej uprawianej w intensywnym systemie produkcji roślinnej w warunkach wielkoobszarowego gospodarstwa rolnego, położonego w południowo-zachodniej części województwa wielkopolskiego. Całkowity ślad wodny produkcji pszenicy ozimej w latach 2010-2013 wynosił średnio 632,5 m3/t, w tym 66,2% stanowił zielony ślad wodny, a 33,8% - szary ślad wodny. Wysoka wartość frakcji szarego śladu wodnego wskazuje na potrzebę kontrolowania i ograniczania zanieczyszczeń wody azotanami pochodzących ze stosowanych nawozów azotowych
Celem badań było określenie zakresu zmian i przestrzennego rozkładu produkcyjności rolnictwa w Polsce w latach 2004-2010. Analizy i oceny produkcyjności dokonano za pomocą indeksu Malmquista i metody DEA (Data Envelopment Analysis) – modelu ukierunkowanego na zwiększenie efektów. Badania wykazały wzrost ogólnej produkcyjności w latach 2004-2006 i jej systematyczny spadek do końca okresu objętego badaniami – 2010 r. Przyczyną spadku było głównie obniżenie wskaźnika zmiany efektywności, co oznacza, że rolnictwo nie osiągało należytych efektów z ponoszonych nakładów. Wyniki wykazały duże zróżnicowanie przestrzenne. W 10 województwach nastąpił wzrost indeksu produkcyjności (średniorocznie o 2,44%), w tym tylko w 3 województwach dzięki jednoczesnemu przyrostowi wskaźnika zmiany efektywności i zmiany technicznej. W 6 województwach nastąpił spadek produkcyjności (średniorocznie o 0,99%), w tym w 3 województwach przez jednoczesny spadek wskaźnika zmiany efektywności i zmiany technicznej. Na wyniki produkcyjności nie miała wpływu struktura obszarowa gospodarstw w województwach. Spadek produkcyjności obniża konkurencyjność polskiego rolnictwa.
W opracowaniu omówiono znaczenie śladu węglowego dla oceny emisji gazów cieplarnianych generowanych w różnorodnych procesach produkcyjnych w sektorze rolno- spożywczym. Przedstawiono metodykę jego wyznaczania na podstawie wytycznych analizy LCA, obejmującą emisje GHG w całym cyklu życia produktu od „kołyski aż do grobu”. W świetle dotychczasowych badań okazuje się, że emisje gazów cieplarnianych w systemach produkcji zwierzęcej i upraw polowych wpływają znacząco na wartości śladu węglowego finalnych produktów spożywczych. Niskoemisyjna gospodarka rolna w Polsce jest jednym z głównych priorytetów w obecnym programie PROW na lata 2014-2020. Postęp w zakresie zmniejszania śladu węglowego produkcji rolniczej jest ważnym atrybutem innowacyjnego rozwoju rolnictwa.
Dążenie do ograniczania emisji zanieczyszczeń gazowych oraz zużycia surowców i energii akcentowane w strategiach UE, dotyczących zrównoważonego rozwoju i wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych, spowodowało wzrost zainteresowania metodami oceny skutków środowiskowych. Za jedną z najważniejszych uważana jest analiza cyklu życia (LCA, ang. Life Cycle Assessment), wyróżniająca się szczegółowym i kompleksowym charakterem badań. Metoda ta pozwala na ocenę potencjalnych zagrożeń środowiskowych w całym cyklu życia produktu („od kołyski do grobu”), tj. od wydobycia surowców, przez produkcję i użytkowanie, aż do końcowego zagospodarowania odpadów. Stworzona została dla potrzeb przemysłu, ale może być również przydatnym narzędziem w sektorze rolno-żywnościowym. Porównanie poszczególnych wyrobów na podstawie wskaźników kategorii wpływów środowiskowych może posłużyć do wyznaczania standardów i poprawy ekologicznej konkurencyjności produktów na rynku. W produkcji rolniczej i przemyśle przetwórczym potrzebne jest wsparcie dla rozwoju „czystych technologii", pozwalających na racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami.
In years 1991–2009 a consumption of plant protection products (p.p.p.) in Poland significantly increased. Also, a significant increase was recorded in other European Union countries. The increase in the consumption of p.p.p. was strongly related to the changes in a cropping structure (in the analyzed period the share of rape and cereals strongly increased but root crops and forages decreased). The use of p.p.p. was also related to acreage structure of farms. Over 50% of small farms (1–5 ha) applied only one type of plant protection products. More types of p.p.p., characterized more complete chemical protection, were applied by large farms (about 25% of farms > 200 ha applied 5 types of p.p.p.). The most frequently used plant protection products were herbicides followed by fungicides. The current status of plant protection should be reflected in the National Plan of Action.
Ulatnianie się amoniaku jest główną drogą emisji azotu do atmosfery i jego późniejszej depozycji. Wśród wielu sektorów działalności gospodarczej rolnictwo jest największym źródłem jego emisji. Celem badań była ocena emisji amoniaku w rolnictwie Polski oraz analiza przestrzennego zróżnicowania jego emisji. Inwentaryzowano emisję amoniaku w rolnictwie we wszystkich województwach, wykorzystując regionalne dane statystyczne o produkcji roślinnej i zwierzęcej. Średnia roczna emisja amoniaku była na poziomie powyżej 380 tys. ton. Zdecydowana większość ulatniającego się do atmosfery amoniaku pochodziła z produkcji zwierzęcej. Zaznaczyła się koncentracja przestrzenna emitowanego amoniaku. Ponad 70% krajowej emisji tego gazu skupiało się w województwach położonych w Polsce środkowej. Istnieje ryzyko, że przy dalszym zmniejszaniu limitów jego emisji w Europie w kontynuacji strategii poprawy jakości powietrza po 2020 roku, dotychczasowe poziomy emisji amoniaku w Polsce mogą być za wysokie. Dalsze możliwości redukcji emisji tego gazu w Polsce uwarunkowane będą zmianami w sposobach przechowywania i wykorzystania obornika w gospodarstwach rolnych.
Przedstawiono analizę zmian produkcyjności ogólnej czynników, efektywności technicznej oraz zmian technologicznych w rolnictwie dla Polski oraz grupy 22 krajów UE, w latach 2005-2010. Produkcyjność ogólną określono za pomocą indeksu Malmquista, wykorzystując do obliczeń nieparametryczną metodę DEA. Wartości indeksu Malmquista wskazywały, że grupa 22 krajów UE miała pozytywną dynamikę produkcyjności ogólnej na poziomie 0,8%. Tendencje zmian produkcyjności były różnokierunkowe pomiędzy starymi i nowymi krajami UE. Grupa starych krajów UE cechowała się postępem produkcyjności w tempie 2% rocznie, w przeciwieństwie do grupy nowych krajów UE wykazującej spadek produkcyjności ogólnej średnio o 1,2% rocznie. Pogorszenie produkcyjności wystąpiło także w polskim rolnictwie. Spadek produkcyjności był stosunkowo łagodny i wynosił 0,5% rocznie. Ujemna dynamika produkcyjności rolnictwa w Polsce była wynikiem spadku efektywności technicznej produkcji w badanym okresie.
Celem badań było przeprowadzenie środowiskowej oceny produkcji rolniczej w skali regionalnej uwzględniającej efektywność produkcji i emisję gazów cieplarnianych w rolnictwie. Do pomiaru stanu środowiskowego rolnictwa wykorzystano nieparametryczną metodę DEA. W badaniach wykorzystano dane za lata 2007 i 2011. Wykazano, że przeciętnie w Polsce pomiędzy 2007 a 2011 rokiem wystąpiła poprawa wykorzystania zasobów produkcyjnych oraz zmniejszył się negatywny wpływ produkcji na środowisko. W roku 2011 do grupy województw charakteryzujących się wysokim indeksem środowiskowym należały województwa: lubuskie, podlaskie i kujawsko-pomorskie. W porównaniu do zasobów województwa referencyjnego, województwa te spośród całej grupy, były w stanie wytworzyć hipotetycznie największą ilość pozytywnych efektów oraz w stosunkowo najmniejszym stopniu obciążać emisjami gazowymi środowisko, na co wskazywały wartości wskaźników efektów pozytywnych oraz negatywnych. Obecny kierunek rozwoju rolnictwa, wykorzystujący postęp technologiczny, sprzyja zwiększeniu efektywności produkcji oraz łagodzeniu jego skutków środowiskowych.
Przedstawiono wyniki badania wpływu intensywności organizacji produkcji na wielkość emisji nadwyżek azotu z działalności rolniczej do środowiska. Badania wykonano na podstawie danych z 43 gospodarstw, włączonych do strefy OSN („obszarów szczególnie narażonych”), w gminie Pogorzela, w powiecie gostyńskim, województwie wielkopolskim. Materiał do analiz zaczerpnięto z kart dokumentacyjnych pól, rocznych planów nawożenia oraz rocznych bilansów nawożenia w gospodarstwach, wykonanych metodą „na powierzchni pola”. Średnie saldo N z badanych gospodarstw wynosiło 53,6 kg/ha, a wykorzystanie azotu 76,5%. Wielkość salda azotu zależała głównie od intensywności organizacji produkcji zwierzęcej. Najwięcej N do środowiska emitowały gospodarstwa typu mlecznego, a najmniej typu produkcji roślinnej. Saldo N zależało silnie od łącznego nawożenia nawozami mineralnymi i naturalnymi. Niekorzystna dla ochrony środowiska jest duża koncentracja produkcji zwierzęcej w części gospodarstw, przekraczająca zalecaną obsadę 1,5 DJP/ha UR.
The European Union places great emphasis on the use of renewable energy sources in the energy industries. The share of bio-components in liquid fuels consumption is expected to reach 10% by the end of 2020. A consequence of this regulation is the increased cropping area of rapeseed in Poland. The aim of the study was to quantify the environmental impact associated with winter rape production along the life cycle stages. The method used to calculate the overall environmental profile of rapeseed was the Life Cycle Assessment (LCA). Analysis was based on the case study of two large-area farms in the Wielkopolska region carried out in the years 2011–2013. Our study showed that fertilizer operation was the largest contributor to the environmental impact categories, representing almost 99 percent of the acidification potential and 77 percent of the global warming potential. Among the components of fertilizing operations, field application of nitrogen fertilizers generated the highest load of greenhouse gas emissions. It is concluded that the data obtained characterizes the conventional type of rapeseed production in the Wielkopolska region and can be used as source material for extending the LCA to the rapeseed processing industry which receive the material from the local suppliers.nts in individual years of observations were positive and correlated statistically significantly.