Kluczową rolę w sterowaniu rozwojem jednostek terytorialnych - w obecnych warunkach w Polsce - pełnią instrumenty planistyczne. W kontekście zarządzania gminą strategia rozwoju i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego są dokumentami planistycznymi o charakterze strategicznym, a miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz różnego rodzaju programy rozwoju (gospodarcze i przestrzenne) mają charakter operacyjny. W strategii określa się cele rozwoju, sposoby osiągania celów oraz zasady działania samorządu. W studium wyznacza się kierunki rozwoju zagospodarowania poszczególnych obszarów gminy zgodne z celami strategicznymi i funkcjami określonymi w strategii. Natomiast w planie miejscowym dokonuje się wyboru lokalizacji dla poszczególnych rodzajów zabudowy i zagospodarowania, co umożliwia wydawanie potencjalnym inwestorom warunków zabudowy i zagospodarowania, a następnie pozwolenia na budowę. Programy operacyjne dotyczą konkretnych zadań sformułowanych w dokumentach strategicznych w nawiązaniu do celów rozwoju gminy. W konstruowaniu planu strategicznego ważne jest umiejętne wykorzystanie potencjałów rozwojowych tkwiących w danym układzie lokalnym oraz maksymalne wykorzystanie szans rozwojowych wynikających z uwarunkowań zewnętrznych. W budowaniu strategii nastawionych na podnoszenie konkurencyjności gminy istotne jest formułowanie celów operacyjnych i zadań odnoszących się do tworzenia własnej bazy dla rozwoju (w tym kapitału ludzkiego, zasobu gruntów), stymulowania rozwoju przedsiębiorczości (rozwój i modernizacja infrastruktury technicznej, wspomaganie rozwoju instytucji z „otoczenia biznesu"), podnoszenia atrakcyjności przestrzeni, kreowania pozytywnego wizerunku gminy, tworzenia klimatu przedsiębiorczości. Jeśli studium (plan) zagospodarowania przestrzennego gminy ma być narzędziem przydatnym w zarządzaniu strategicznym w warunkach konkurencyjności lokalnych jednostek terytorialnych, powinno być sporządzane według reguł planowania strategicznego, przy udziale społeczności lokalnej, jako dokument długofalowy, elastyczny, uwzględniający ciągłość planowania i wyznaczający planom miejscowym rolę instrumentów operacyjnych. W określaniu kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w kategoriach konkurencyjności istotne jest: podejmowanie modernizacyjnych i „wyprzedzających" działań w przestrzeni, strefowanie przestrzeni zgodnie z wyróżnionymi funkcjami (w tym o znaczeniu prestiżowym), wyznaczanie obszarów strategicznych, wytwarzających przewagę konkurencyjną, akcentowanie unikalności niektórych elementów przestrzeni, określanie „ podwyższonych" standardów przestrzeni w stosunku do standardów przestrzeni gmin konkurencyjnych. Studium powinno też uwzględniać marketing urbanistyczny, służący realizacji przyjętej polityki przestrzennej. Planami miejscowymi powinny być obejmowane obszary stanowiące wyraźnie wyodrębnione jednostki struktury funkcjonalno- przestrzennej (a nie pojedyncze działki). Kolejność ich sporządzania powinna wynikać z zapisu studium. Dla niektórych obszarów (zwłaszcza problemowych) przybliżeniem ustaleń studium wobec planów miejscowych mogą być specjalnie opracowywane koncepcje programowo-przestrzenne. Niezbędne wydaje się prognozowanie wszelkich przemian przestrzeni i istniejących struktur zagospodarowania w związku z realizacją planu. Planowane struktury funkcjonalno-przestrzenne powinny być oceniane z punktu widzenia podnoszenia konkurencyjności obszaru. Uspołecznienie procesu planowania miejscowego należy wykorzystać dla promocji planu w poszczególnych fazach jego tworzenia (szczególnie w fazie koncepcji), a także dla celów prezentacji walorów i zasobów gminy oraz działań władz gminy. Ważny jest stały monitoring realizacji planu, w tym dotyczący pozyskiwania inwestorów, tempa przemian przestrzennych i własnościowych, co umożliwia ocenę skuteczności planów i pozycji konkurencyjnej obszarów. Starostwo powiatowe nie ma ustawowego obowiązku sporządzania ani strategii rozwoju, ani planu zagospodarowania przestrzennego, które umożliwiałyby skuteczne zarządzanie jednostką terytorialną. Jednak poczucie odpowiedzialności wielu samorządów powiatów za kreowanie rozwoju terytorium wspólnoty powoduje opracowywanie własnych dokumentów strategii. Ich analiza wskazuje, że starostwa upatrują swoją rolę głównie jako koordynatorów działań gmin. Gminy jednak nie są podporządkowane powiatom. Powiaty powinny uzupełniać działalność gmin, wykonując powierzone im zadania - zgodnie z kompetencjami. Starostwa powiatowe powinny tworzyć strategie rozwoju odpowiadające zakresowi swoich zadań i kompetencji. Mogą to być strategie całościowe lub branżowe. Przy ich opracowywaniu konieczne jest uwzględnianie priorytetów rozwoju danego województwa. Przyjęcie wspólnych kierunków działań na poszczególnych szczeblach administracji samorządowej może przynieść konkretne korzyści ekonomiczne i społeczne, a tym samym przyczyniać się do podnoszenia konkurencyjności gmin wchodzących w skład powiatu. Powiat powinien także sporządzać plan zagospodarowania przestrzennego, uwzględniający zadania własne, zwłaszcza w zakresie infrastruktury technicznej, a także ochrony środowiska i przyrody.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.