Specyficzną cechę współczesnych przeobrażeń struktury gospodarki regionalnej jest tendencja do przestrzennej koncentracji działalności gospodarczej. Wyrazem tego procesu jest dość szybki wzrost ośrodków miejskich, przekształcających się coraz częściej w centra układów osadniczych o różnych stopniach złożoności i specjalizacji funkcjonalnej. W świetle przedstawionych założeń przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza rozwoju stanu osadnictwa na Pomorzu z uwzględnieniem wcześniejszych czynników wpływających na przeobrażenie sieci osadniczej. Celem jest również określenie roli jaką odgrywają w systemie osadniczym Pomorza aglomeracja gdańska i aglomeracja szczecińska. Uzyskane wyniki badań wskazują, że spośród wielu elementów wpływających na wykształcenie się obecnego układu sieci osadniczej największą rolę odegrała bliskość morza. Wzdłuż linii brzegowej morza oraz u ujścia Odry i Wisły rozłożyły się największe ośrodki miejskie Pomorza. Wykształcił się w ten sposób dwubiegunowy system osadniczy, w którym ośrodkami nadrzędnymi są: aglomeracja gdańska i aglomeracja szczecińska stanowiąc główne węzły struktury przestrzenno-gospodarczej całego Pomorza. Obserwacja zbioru miast przyjętych do analizy pozwoliła dostrzec pewną ich stabilizację, a jednocześnie zmienność rang. Stabilizacja dotyczy przede wszystkim największych miast, a więc regionalnych i ponadregionalnych. Spadek liczby dotyczy szczególnie miast do 10 tys. mieszkańców. Analiza potwierdziła znane skądinąd zjawisko nierównomiernego przebiegu procesów urbanizacji na Pomorzu. Najmniej zurbanizowany jest niewątpliwie obszar Pomorza Środkowego, w którym istnieją jedynie dwa ośrodki regionalne krajowego rozwoju: Koszalin i Słupsk.