Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 24

Liczba wyników na stronie
Pierwsza strona wyników Pięć stron wyników wstecz Poprzednia strona wyników Strona / 2 Następna strona wyników Pięć stron wyników wprzód Ostatnia strona wyników

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  Rownina Sepopolska
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
Pierwsza strona wyników Pięć stron wyników wstecz Poprzednia strona wyników Strona / 2 Następna strona wyników Pięć stron wyników wprzód Ostatnia strona wyników
Gleby mineralne Poj. Mazurskiego i Równiny Sępopolskiej przedstawiono na tle wydzielonych na tym obszarze 9 typów krajobrazów młodoglacjalnych, które dobrze charakteryzują warunki siedliskowe. Na omawianym obszarze widoczna jest wyraźna południkowa zmienność pokrywy glebowej. Dla krajobrazów części północnej typowe są gleby ciężkie i bardzo ciężkie wytworzone ze zwięzłych glin i iłów, głównie reprezentowane przez gleby brunatne i czarne ziemie. W środkowej pojeziernej części duży areał zajmują gleby brunatne właściwe zaliczane do kategorii gleb średnich, którym towarzyszą gleby płowe o lżejszym uziarnieniu. W krajobrazach silnie urzeźbionych występują gleby deluwialne. Na południu w krajobrazach falistych oraz płaskich równin piaszczystych występuje zdecydowana przewaga gleb bardzo lekkich, głównie rdzawych i bielicowych. Uzyskana charakterystyka gleb mineralnych, rozpatrywana na tle warunków siedliskowych w jednostkach krajobrazowych, umożliwia przedstawienie wniosków odnośnie ich prawidłowego użytkowania zapewniającego równowagę środowiska przyrodniczego.
W artykule przedstawiono wyniki waloryzacji pokrywy glebowej wybranych powierzchni wzorcowych reprezentujących typowe obszary młodoglacjalne Polski północno-wschodniej. Waloryzację przeprowadzono opracowaną w Katedrze Gleboznawstwa i Ochrony Gleb UWM w Olsztynie metodą polegającą na punktowej ocenie wybranych cech pokrywy glebowej. Prace wykonywane były na trzech reprezentatywnych powierzchniach wzorcowych w makroregionie Pojezierza Mazurskiego i mezoregionie Równiny Sępopolskiej występujących w trzech strefach krajobrazowych. Jest to strefa równin zastoiskowych, wysoczyzn morenowych oraz równin sandrowych. Przeprowadzona waloryzacja wykazała bardzo duże zróżnicowanie pokrywy glebowej. Różnice te mają istotny wpływ na sposób użytkowania, występujące zagrożenia i potrzeby ochrony. W strefie równin zastoiskowych reprezentowanych przez powierzchnię Dzietrzychowo wysoko ocenione gleby mineralne (58,6 punktów) pozwalają na prowadzenie intensywnej gospodarki rolnej nie zagrażającej środowisku. Na powierzchni Baranowo w strefie wysoczyzn morenowych gleby mineralne zostały ocenione korzystnie (40,9 punktów). Ich zagrożeniem może być erozja wodna. Ważną rolę na badanym obszarze odgrywają gleby hydrogeniczne, których właściwości ułatwiają ochronę i renaturyzację. Nisko ocenione piaszczyste gleby mineralne powierzchni Siódmak w strefie równin sandrowych (16,5 punktów) są mało odporne na zagrożenia i degradację. Dużej troski wymagają ulegające niekorzystnym przemianom gleby hydrogeniczne (28,2 punktów). Z tego względu gospodarowanie proekologiczne na terenach sandrowych jest szczególnie potrzebne.
Praca zawiera ogólną charakterystykę makroregionu Poj. Mazurskiego i sąsiadującego z nim mezoregionu Równiny Sępopolskiej. Przedstawiono miejsce obu jednostek w systemie regionalizacji fizycznogeograficznej kraju, strukturę użytkowania ziemi oraz ocenę występujących zagorożeń środowiska. Wyróżniający się unikalnymi walorami środowiska makroregion Poj. Mazurskiego cechuje się większym od średniej krajowej udziałem wód, a także większą powierzchnią lasów oraz użytków zielonych. Mniej niż przeciętnie w kraju występuje gruntów ornych. Równina Sępopolska jest typowym obszarem rolniczym słabo zalesionym, z dużym udziałem gruntów ornych oraz łąk i pastwisk. Na całym omawianym obszarze jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej zmniejsza się systematycznie od północy ku południu. Wskaźnik jakości rpp waha się od 80 punktów na Równinie Sępopolskiej do 50 punktów w mezoregionie Równiny Mazurskiej. Aktualnie zagrożenie środowiska jest małe.
Geneza Poj. Mazurskiego związana jest z fazą leszczyńską, poznańską i pomorską zlodowacenia bałtyckiego. Osady lodowcowe w postaci glin, piasków i żwirów o miąższości od 40 do ponad 200 m zalegają na trzeciorzędzie i kredzie. W rzeźbie pojezierza przeważa morena denna. Moreny czołowe występują w 9 ciągach. Dużo jest zagłębień po martwych lodach wypełnionych wodami jezior lub przekształconych w mokradła. Bogata i urozmaicona rzeźba sprzyja rozdrobnieniu mokradeł i oddziaływaniu na nie terenów otaczających. Na Poj. Mazurskim formy terenu mają charakter heterogeniczny i stwarzają warunki do mozaikowatości i zróżnicowania siedlisk. Równina Sępolska, wyraźnie różniąca się od Poj. Mazurskiego, powstała w wyniku deglacjacji zastoiskowej w fazie pomorskiej zlodowacenia bałtyckiego. Tworzy ona obszerną nieckę wypełnioną utworami ilastymi o małej miąższości. W jej powierzchnię wcięte są głęboko erozyjne doliny rzek Łyny i Guberu.
W realizowanym w latach 1993-1996 projekcie badawczym uzyskano szczegółową charakterystykę gleb mineralnych i hydrogenicznych makroregionu Pojezierza Mazurskiego i mezoregionu Równiny Sępopolskiej na tle wydzielanych na tym terenie 9 typach krajobrazu młodoglacjalnego. Występująca wyraźna południkowa zmienność i zróżnicowane właściwości pokrywy glebowej wskazują na konieczność wyodrębnienia trzech obszarów, w których zachowanie równowagi ekologicznej środowiska wymaga odmiennego postępowania. Podstawową funkcją odpornego na zmiany i degradację obszaru północnego z przewagą gleb ciężkich i małą powierzchnią siedlisk hydrogenicznych powinna być produkcja rolnicza. W środkowym obszarze pojeziernym wyróżniającym się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi, proekologiczne użytkowanie gleb ma znaczenie priorytetowe. Na tym terenie koncentrują się zagrożenia erozyjne. W ostatnich latach ujemnym zjawiskiem jest koniunkturalne użytkowanie ziemi. Szczególną rolę w środowisku odgrywają gleby hydrogeniczne występujące przeważnie na małych obiektach. Przedstawiono zasady ich użytkowania, ochrony i renaturalizacji w dopasowaniu do właściwości siedlisk. Obszar południowy wyróżnia się dominacją - wymagających ulepszania - gleb lekkich oraz znacznym areałem podatnych na przesuszenie i przemiany gleb hydrogenicznych. Podsiąkowy, topogeniczny sposób zasilania siedlisk sprawia, że regulowanie stosunków wodnych można przeprowadzać tylko na dużym terenie. Z tego względu użytki zielone, grunty orne oraz lasy powinny zajmować odrębne obszary z dostosowanym do ich wymagań uwilgotnieniem gleb.
W pracy przedstawiono charakterystykę oraz rozmieszczenie w makroregionie Poj. Mazurskiego i mezoregionie Równiny Sępopolskiej 9 typów krajobrazów młodoglacjalnych. Wykazano, że jednostki krajobrazowe różnią się pod względem rzeźby terenu, występowania utworów geologicznych oraz sposobu krążenia i gromadzenia wód. Jednocześnie stwierdzone prawidłowości w rozmieszczeniu i właściwościach krajobrazów umożliwiły połączenie ich w trzy strefy litologiczne, określane jako równiny zastoiskowe, wysoczyzny morenowe i równiny sandrowe. Rozciągają się one równoleżnikowo, kolejno od północy ku południu badanego obszaru. Zebrane wyniki mogą być pomocne przy opracowywaniu prawidłowych zasad ochrony, gospodarowania i sposobów rolniczego użytkowania terenów młodoglacjalnych.
Istnieje wyraźna zależność między zróżnicowaniem geomorfologicznym Poj. Mazurskiego i Równiny Sępopolskiego a ilością i iodzajami występujących siedlisk hydrogenicznych i związanych z nimi gleb. W wyróżnionych na badanym terenie 9 typach krajobrazu zróżnicowanie w procentowym udziale powierzchni siedlisk hydrogenicznych w ogólnej powierzchni terenu wynosiło od 3,3 do 26,2%. Najwięcej siedlisk hydrogenicznych występuje na piaszczystych terenach sandrowych równin, najmniej na płaskich, gliniastych równinach zastoiskowych. W siedliskach hydrogenicznych dominują torfowiska, 64.1% na Poj. Mazurskim, 98.5% na Równinie Sępopolskiej. W zależności od stopnia rozkładu torfu oraz jego miąższości różnicują się rodzaje gleb hydrogenicznych. W krajobrazie morenowych wzgórz i pagórków gliniastych dominują gleby zaliczane do kompleksów potencjalnie mokrego lub okresowo mokrego. Gleby te występują w siedliskach o soligenicznym typie zasilania i mają wyraźną tendencję do powtórnego zabagniania się. W krajobrazie sandrowych równin przeważają gleby kompleksów potencjalnie posusznego i okresowo suchego. Związane są z siedliskami o topogenicznym typie zasilania nie podlegającymi wtórnemu zabagnieniu przy braku konserwacji melioracyjnej sieci odwadniającej. W warunkach ekstensywnego użytkowania zaznacza się degradacja organicznej masy glebowej nabierającej cech hydrofobowości. W badaniach wyróżniono odrębny typ hydrologicznego zasilania, określany jako spływowy, swym charakterem zbliżony do fluwiogenicznego, ale związany z wodami powierzchniowymi spływającymi do siedlisk hydrogenicznych z przyległych terenów. Wyniki badań wykazują, że w młodoglacjalnym krajobrazie siedliska hydrogeniczne intensywnie zasilane, soligeniczne, odporne na przesuszenie stanowią 26,8%, siedliska powiązane głównie z zasilaniem podsiąkowym, topogeniczne, podatne na przesuszenie - 47,8%, a siedliska z dopływem powierzchniowym (spływowe i fluwiogeniczne) - 25,4 % ogólnej powierzchni terenów hydrogenicznych. Rozpoznanie zróżnicowania siedlisk hydrogenicznych, powodowanego geomorfologią ułatwia ustalenie zasad ich zrównoważonego rozwoju.
W celu ustalenia kierunków i wielkości zmian zachodzących w glebach Poj. Mazurskiego wytypowano na tym obszarze 13 reprezentatywnych profili, w których wyjściowe analizy gleby wykonywane w latach 1965-1976 porównano z wynikami oznaczeń z roku 1994. Profile usytuowane były na glebach lekkich równin sandrowych, glebach średnich wzgórz morenowych oraz glebach ciężkich równin zastoiskowych. W ciągu badanego okresu nastąpił znaczny spadek zawartości próchnicy, zwłaszcza w glebach lekkich oraz wierzchniej warstwie gleb średnich. Stwierdzano stałe ubywanie dostępnego magnezu przybierające duże rozmiary w glebach ciężkich. Pozytywnym zjawiskiem jest obniżanie kwasowości najbardziej widoczne w glebach średnich. Nie uległy istotnym zmianom właściwości sorpcyjne gleb, a także ich zasobność w dostępny fosfor i potas.
W pracy określono wysokość podsiąku kapilarnego przy różnym rozchodzie wody na ewapotranspirację w charakterystycznych profilach glebowych Równiny Sępopolskiej. Badaniami objęto czarne ziemie wytworzone z gliny średniej pylastej oraz z gliny ciężkiej i gleby brunatne wytworzone z gliny lekkiej pylastej na glinie średniej pylastej podścielonej iłem; gliny średniej pylastej na glinie ciężkiej; gliny lekkiej na glinie średniej oraz gliny cięzkiej pylastej na ile. Do obliczenia wysokości podsiąku kapilarnego w zależności od ciśnienia ssącego i rozchodów wody na ewapotranspirację, wykorzystano zależność dla warstwowanych profili glebowych. Wśród badanych profili glebowych, najlepsze warunki podsiąkania wody w glebie wykazują profile charakterystyczne dla gleb brunatnych wytworzonych z gliny ciężkiej pylastej na ile oraz czarne ziemie wytworzone z gliny ciężkiej. Przy założonym zwierciadle wody gruntowej 100 cm poniżej powierzchni terenu, strefa korzeniowa roślin zasilana jest z największą intensywnością wynoszącą do 6⋅mm⋅d⁻¹. Najmniejszą intensywnością zasilania, a tym samym niewielką wysokością podsiąku kapilarnego, charakteryzują się profile glebowe charakteryzujące glebę brunatną wytworzoną z gliny lekkiej pylastej na glinie średniej pylastej podścielonej iłem oraz gleba brunatna wytworzona z gliny średniej pylastej na glinie ciężkiej. Wysokość podsiąku kapilarnego wynosi od kilku do kilkunastu centymetrów przy minimalnym natężeniu przepływu 0,5 mm⋅d⁻¹. Przeprowadzona analiza wykazała, że intensywność zasilania strefy korzeniowej roślin, a także wysokość podsiąku kapilarnego jest zjawiskiem bardzo złożonym i zależnym od wielu czynników. Można do nich zaliczyć skład granulometryczny gleby, przewodność wodna przy stanie pełnego i niepełnego nasycenia oraz zawartość substancji organicznej.
Pierwsza strona wyników Pięć stron wyników wstecz Poprzednia strona wyników Strona / 2 Następna strona wyników Pięć stron wyników wprzód Ostatnia strona wyników
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.