W opracowaniu scharakteryzowano okręgi wydobycia węgla brunatnego w Polsce, tj. turoszowski, koniński i bełchatowski. Omówiono zagadnienie kierunku, intensywności i zakresu zmian zachodzących w rolnictwie pod wpływem inwestycji górniczo-energetycznych oraz wynikającej stąd dezorganizacji i degradacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Wskazano także na niektóre przedsięwzięcia mogące przeciwdziałać tym ujemnym skutkom. Szczególnie wnikliwą analizę rolnictwa, przeprowadzoną w przekrojach przestrzennym i czasowym, przedstawiono na przykładzie rejonu bełchatowskiego Na podstawie zebranych w latach: 1975, 1980, 1986 i 1993 danych ankietowo-opisowych, opracowano wskaźniki ekonomiczno-rolnicze 43 wsi, położonych w zasięgu leja depresji KWB "Bełchatów". Dla pełniejszego ujęcia retrospektywnego, a także poszerzenia tła rozważań, wspomniane wskaźniki porównano ze wskaźnikami ustalonymi dla 14 wsi położonych poza lejem depresji, ale pozostających w strefie zagłębia górniczo-energetycznego. Stwierdzono, że w latach 1986-1993 nastąpiło w rejonie bełchatowskim dalsze, zaznaczające się wyraźnie w porównaniu z woj. piotrkowskim i stanem średnim dla kraju, zmniejszenie produkcyjności gleb gruntów ornych i użytków zielonych oraz spadek obsady inwentarza żywego. Było to konsekwencją ograniczonych nakładów, jak również pogarszających się w badanym rejonie warunków środowiska /wzrostu zakwaszenia gleb i odwodnienia terenu/ oraz niskich opadów atmosferycznych w latach suchych. Możliwości rozwoju rolnictwa w analizowanych rejonach uwarunkowane są większą liczbą ograniczeń aniżeli w kraju. Do podstawowych należy zaliczyć problem ochrony środowiska /ograniczenie emisji pyłów i gazów/ oraz niskie umiejętności dostosowywania się do nowych warunków produkcyjnych i rynkowych.