Rozwój Amsterdamu związany był od zawsze z jego nadwodnym położeniem i funkcją portową. Port w Amsterdamie jest współcześnie czwartym co do znaczenia portem przeładunkowym w Europie. Zarówno sam port jak i tereny nadwodne czyli waterfront są postrzegane przez władze miasta jako ważne zasoby mające wpływ na rozwój. Amsterdam doświadczył w swej historii podobnych faz rozwoju jak wiele miast europejskich podobnej wielkości. Wśród doświadczeń tych są także sub-urbanizacja i rozlewania się miasta (urban sprawi). Problemy te były przedmiotem interwencji władz krajowych, które w ramach polityki przestrzennej wyznaczyły „miasta wzrostu” i tzw. „nowe miasta” w strefie sub-urbanizacji, w których miały zamieszkać osoby wyprowadzające się z Amsterdamu. Ta polityka przestrzenna nazywana była polityką „skoncentrowanej de-koncentracji”. W praktyce stymulowała ona bardziej niż ograniczała sub-urbanizację. Skutkiem postępującej sub-urbanizacji było m.in. wyludnianie się coraz mniej atrakcyjnego centrum Amsterdamu. W centrum pozostali mieszkańcy starsi i biedniejsi oraz imigranci o niskim statusie ekonomicznym. Inne części miasta też podległy degradacji. Przyczyną była deindustrializacja, która doprowadziła do upadku terenów Eastern Docklands, centralnej części waterfront oraz terenów poprzemysłowych. Tereny te zajęli nielegalni mieszkańcy opuszczonych i zdewastowanych budynków, mieszkańcy zacumowanych w porcie i na przyległych terenach łodzi oraz inni „miejscy nomadzi”. Rozwój terenów waterfront w Amsterdamie związany był zawsze z rozwojem przemysłu i działalności portowej. Zmiany w organizacji terenów waterfront były związane z lokalizacją linii kolejowej i dworca centralnego w północnej części waterfront. Długie dyskusje na temat przebiegu linii kolejowej i lokalizacji dworca zakończył rząd krajowy podejmując decyzję o lokalizacji, która wyznaczyła kierunki zagospodarowania terenów na przyszłe lata. Działalności przemysłowe przesunięto na tereny wschodnie, na których znajdowały się sztuczne wyspy. W XX wieku działalności portowe skoncentrowały się w zachodniej części miasta. Zmiany na terenach waterfront następowały w wyniku transformacji Amsterdamu od od miasta handlowego do metropolii, której oferta usług ma charakter globalny a gospodarka jest oparta na wiedzy. Zmiany jakie zachodziły w Amsterdamie związane były też z postrzeganiem roli i oczekiwaniami wobec władz publicznych odpowiedzialnych za planowanie i rozwój. Zaspokajanie potrzeb mieszkańców przestało być główną i jedyną rolą władz; ich głównym zadaniem stało się tworzenie odpowiednich warunków do konkurowania miasta z innymi w skali regionalnej, krajowej i międzynarodowej . Celem konkurencji jest przyciąganie inwestycji i kreatywnych jednostek, które są współcześnie kluczowe dla stymulowania rozwoju. Amsterdam postrzega obszary waterfront jako atrakcyjny zasób, który może przyciągać zarówno firmy jak i mieszkańców. Odnowa opuszczonych terenów po-przemysłowych ma służyć przyciąganiu firm z sektora kreatywnego. Rozwój waterfront idzie w kierunku wykreowania obszaru wielofunkcyjnego, gdzie znajdują się funkcje mieszkaniowe, kulturalne i biznesowe. W sposobach i tempie rozwoju waterfront dużą rolę odgrywały stosowane podejścia planistyczne. Od początku lat 90-tych stosowane podejście jest podejściem zorientowanym na współpracę z sektorem prywatnym i wciąganie w działania projektowania odnowy waterfront różnych aktorów. Jednocześnie zwraca się szczególną uwagę na koszty planowanych przedsięwzięć, ich wykonalność i znaczenie dla rozwoju samego terenu jak i całego miasta w długiej perspektywie czasowej. Efektem takiego podejścia jest m.in. zwiększenie gęstości zabudowy mieszkaniowej, co jest także celem polityki prowadzonej na szczeblu krajowym. Planiści miejscy zostali zmuszeni do współpracy z sektorem prywatnym w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Plan Eastern Docklands został zaktualizowany i podzielony na fazy realizacyjne, ponieważ nie wszystkie obszary gotowe były do zagospodarowania. W dalszym ciągu występują różne bariery na drodze do zagospodarowania całego waterfront. Jedną z nich jest lokalizacja w części zachodniej zakładów przemysłu ciężkiego. Władze miasta i władze portu szukają możliwości stopniowego przenoszenia tych zakładów w bardziej zachodnie części obszaru. Z rządem centralnym dyskutowana jest zaś kwestia inwestycji w połączenie metrem terenów waterfront i wschodnich polderów, gdzie zlokalizowane jest nowe miasto Almere. Tak więc strategia dla rozwoju waterfront nabiera coraz bardziej charakteru strategii regionalnej. Doświadczenia z zagospodarowaniem waterfront Amsterdamu nasuwają kilka spostrzeżeń. Po pierwsze trzeba stwierdzić, że proces planistyczny, który rozpoczął się 30 lat temu, realizowany był metodą prób i błędów. Dla południowej części waterfront przygotowano zestaw planów zagospodarowania przestrzennego. Władze miasta miały w tamtym czasie wiodącą rolę jeśli chodzi o program do realizacji na danym obszarze, obszar objęty planem i zawartość planu. Problemy z realizacją planowanych zamierzeń sprawiły, że planiści przeszli z dużego master- plan (planu struktury) i działań w formule partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) do skali planów mniejszych i podejścia skromniejszego ale strategicznie ważnego. Podejście to dotyczyło wybranych, strategicznych inwestycji w różnych lokalizacjach waterfront, ale mieszczących się w jednej wizji rozwoju wypracowanej dla całego obszaru. W podejściu tym przewidziano rolę dla prywatnych inwestorów, trwałość i mocne „zakotwiczenie” funkcji kulturalnych oraz kreowanie atrakcyjnych przestrzeni publicznych. Zgodnie z nowym podejściem plany na przyszłość mają być realizowane etapami a ich przygotowanie czy modyfikacja realizowane z interesariuszami. Doświadczeni Amsterdamu dowiodły również przydatności i zintegrowanego podejścia do planowania, w tym planowania krajobrazu miejskiego. Dotyczy to nie tylko obszarów z funkcjami mieszkaniowymi ulokowanymi bezpośrednio nad wodą, ale także obszarów gdzie zlokalizowane są funkcje biznesowe, w tym firmy kreatywne. Otwarte przestrzenie nad wodą powodują, że stosunkowo proste jest wymieszanie funkcji mieszkaniowych z produkcyjno-usługowymi. Prowadzone obecnie prace mają zdecydowanie mniejsza skalę niż kilkanaście lat temu. Funkcje kulturalne, które zostały zlokalizowane w czasie spontanicznego i nielegalnego zagospodarowywania opuszczonych terenów portowych stają się teraz atrakcyjnym elementem krajobrazu i częścią środowiska kreatywnego. Rozwój waterfront w Amsterdamie uznać można za sukces. Nawet odnowiony częściowo przyczynił się do rozwoju ekonomicznego miasta i zwiększył ofertę mieszkaniową. Ceny mieszkań na terenach waterfront są na poziomie najwyższych cen w mieście. Jednak obszary pozostają w dalszym ciągu zróżnicowane społecznie. Jest to efekt regulacji planistycznych, narzucających konieczność budowy mieszkań komunalnych na terenach rewitalizowanych. Koncepcja "niepodzielonego miasta" jest w Holandii bardzo silna a tradycja polityczna zabrania tworzenia warunków sprzyjających segregacji. Sukces waterfront nie przyszedł łatwo i nastąpił po latach szukania odpowiedniego podejścia planistycznego. Transformacja i debaty na jej temat trwają nadal. Znalezienie ścieżek rozwoju pasujących do warunków i potrzeb jest kluczem dla skutecznej rewitalizacji,.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.