W artykule przedstawiono dynamikę zasobności wody w pokrywach stokowych w oparciu o wielkość wskaźnika zagrożenia suszą gruntową kn, obliczonego dla okresów 10- lub 11-dniowych na podstawie codziennych pomiarów stanów wody na stanowiskach piezometrycznych w środkowej i dolnej części pogórskiego stoku fliszowego w Szymbarku. Na obydwu stanowiskach zainstalowane zostały po cztery otwory piezometryczne o głębokości 50, 100, 150 i 250 cm, w których dokonywano pomiarów za pomocą gwizdka studziennego (świstawki). Na podstawie pomiarów przeprowadzonych w latach 2000-2015 stwierdzono występowanie umiarkowanych i dość silnych zależności miedzy średnimi rocznymi stanami wody a sumami opadów i warstwą odpływu. Największą liczebność dekadowych wyników wskaźnika kn stwierdzono w klasie "zagrożenie niżówką"(–0,1 < kn <= 0,1) lub w klasie "brak zagrożenia niżówką" (0,1 < kn <= 0,3). Najczęściej zagrożenie niżówką występowało w piezometrach o głębokości 1,5 m. Najdłuższe okresy niżówki gruntowej (kn < –0.1), obliczonej dla wszystkich otworów na danym stanowisku, trwały dziewięć dekad, zaś najdłuższe okresy nadmiaru wody (kn > 0,3) na obydwu stanowiskach trwały przez pięć dekad. W ciągu roku występuje wzrost wskaźnika kn we wszystkich otworach piezometrycznych między trzecią dekadą lutego a pierwszą dekadą kwietnia, będący efektem zasilania przez opady w okresie zimowym, w tym topnienie pokrywy śnieżnej, w warunkach ograniczonej ewapotranspiracji i odpływu korytowego.
These procesess are conditioned by natural parameter of environment and its using. There were evaluate the surface runoff and erosion values on different kinds farming land on base of long-term measurements. Annual size surface fl ow and soil erosion were correlated mutually and with precipitation. The subsurface runoff is important element of water circulation. Authors showed the amount and course this process. There were showed the course of chemical denudation process in selected periods towards water circulation. There also compared relation beetwen soil erosion procesess on slope and in the river channel.
The study on soil wash was conducted on the experimental slope within the Scientific-Research Station of the Institute of Geography and Spatial Organization (Polish Academy of Sciences) in Szymbark in years 1990-96. Five experimental plots installed on the slope were 2m wide, had lengths of 2, 4, 8, 16, and 32m and were under black fallow. Measurements of overland flow and soil wash reveled relationships between the processes and lengths of the plots and sums and intensity of rainfall events. The volume of the surface flow increased with increasing length of the plots, from 3352 dm³ (2m) do 12153 dm³ (32m), but on the other hand this was accompanied by decrease in the flow index. The index value was highest on the shortest plot (2 m) - almost 5 times greater than on the 32m-long plot. The observed relationship is typical for the river catchments: the smaller the catchment, the higher the flow index is (pertaining to 1 km² of the area). The soil wash occurred to be more differentiated with respect to the length of the plots (from 131,6kg to 1166,4kg). The relationship between maximum intensity of rain and soil wash on all plots has a character of polynomial equations of the second degree, described by negative correlation coefficients. As the plot's length increases, the relationship is stronger. During rainfall events of a very high intensity, over 1,5 mm min⁻¹ (high kinetic energy), the soil wash is limited by aggregating soil particles due to action of the rain droplets. Agrotechnical treatments significantly influence the process of soil relocation (weeding, ploughing). Observed soil wash directly following such treatments was much more intensive in comparison with conditions of slightly compressed soil.
W pracy przedstawiono wyniki obliczeń wielkości spływu powierzchniowego z wykorzystaniem jednowymiarowych modeli infiltracji Green-Ampta, Diskina-Nazimowa oraz metodą NRCS-CN. W celu weryfikacji poprawności zastosowanych metod obliczeniowych wyniki obliczeń porównano z pomiarami spływu powierzchniowego z dwóch zdarzeń opadowych zarejestrowanych na jednym z poletek doświadczalnych Stacji Naukowo--Badawczej Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk w Szymbarku k. Gorlic (Beskid Niski). Wyniki obliczeń wykazały, że model Green-Ampta dał najbardziej zbliżone wyniki obliczeń do danych pomiarowych. Nieco gorsze wyniki obliczeń uzyskano z modelu Diskina-Nazimowa, przy czym model ten dał wyniki porównywalne do danych pomiarowych w przypadku drugiego zdarzenia opadowego charakteryzującego się znaczną intensywnością, a zaniżał wyraźnie wielkość spływu w przypadku pierwszego zdarzenia opadowego. Natomiast wyniki obliczeń otrzymane z modelu NRCS-CN wykazały znaczną rozbieżność w stosunku do wyników pomiarów, co wskazuje, że model ten wymaga kalibracji uwzględniającej warunki klimatyczne naszego kraju.