Globalne zmiany klimatu, zwiększone wymagania ochrony ekosystemów wodnych i od wody zależnych, intensyfikacja rolnictwa oraz szereg innych stwarzają nowe wymagania w stosunku do gospodarowania zasobami wodnymi. W artykule przedstawiono analizę dotychczasowych praktyk melioracyjnych i wskazano na konieczność podejmowania kompleksowego zarządzania wodami na obszarach wiejskich, uwzględniającego potrzeby wszystkich konsumentów wody w tym szczególnie środowiska przyrodniczego.
Autor - na podstawie wyników własnych, wieloletnich badań i studiów oraz danych literaturowych - przedstawił rolę i znaczenie mokradeł w bilansie wodnym zlewni. Obejmuje to ocenę potrzeb wodnych roślinności bagiennej, jak również analizę wpływu odwodnienia lub renaturyzacji zdegradowanych mokradeł na zasoby wodne. Rozpoznanie sposobu zasilania mokradeł, ocena ich rzeczywistej roli w regulacji obiegu wody jest niezmiernie ważne przy planowaniu gospodarki wodnej i podejmowaniu działań dla ochrony przed powodzią i suszą. Z drugiej strony znajomość hydrologii mokradeł, w tym źródeł zasilania i bazy drenażowej, stanowi podstawę działań podejmowanych dla ochrony lub renaturyzacji obszarów bagiennych.
W pracy podano definicję i rodzaj małej retencji. Wymieniono działania, zarówno inwestycyjne, jak i bezinwestycyjne, ograniczające szybki spływ wód opadowych. Do działań bezinwestycyjnych powiększających zdolności retencyjne zlewni zaliczono odpowiednie kształtowanie i użytkowanie zlewni. Do urządzeń technicznych małej retencji, przyjaznych środowisku, zaliczono zbiorniki kopane, zbiorniki zaporowe, oraz budowle piętrzące na ciekach. Omówiono funkcje małej retencji w obiegu wody i w środowisku przyrodniczym. Stwierdzono, że wdrażanie małej retencji może być istotnym czynnikiem ograniczającym niekorzystne skutki powodzi i suszy, a przy odpowiednim zaplanowaniu i realizacji w dużym stopniu przyczynić się do zwiększenia biologicznej różnorodności, poprawy warunków hydromorfologicznych cieku i ochrony ekosystemów.
Zmienność sezonowa i przestrzenna zasobów wodnych, zagrożenia dla działalności człowieka wynikające z cyklicznie występujących ekstremalnych zjawisk przyrodniczych, jakimi są powodzie i susze, jest przyczyną podejmowania szeregu działań dla ograniczenia negatywnych skutków tych zjawisk. Coraz szersze zastosowanie w ochronie i kształtowaniu zasobów wodnych znajduje „mała retencja”, jako działanie nienaruszające walorów przyrodniczych rzek i dolin rzecznych. W zakres małej retencji wchodzą działania techniczne i nietechniczne, przyczyniające się do zwiększenia potencjalnej zdolności retencyjnej niewielkich zlewni. Podstawowym technicznym elementem małej retencji są wszelkiego typu naturalne i sztuczne zbiorniki wodne, piętrzenia na ciekach itp., powodujące zahamowanie szybkiego odpływu wód opadowych i roztopowych. Znaczne spowolnienie odpływu wody uzyskać można poprzez odbudowę obszarów wodno-błotnych oraz renaturyzację cieków. Szczególnie predysponowane do realizacji programów małej retencji są obszary leśne. Prawidłowo realizowana mała retencja może przyczynić się do wzbogacenia walorów przyrodniczych ekosystemów leśnych.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.