PL
Wyniki badania szczątków Porolepis z dolnego dewonu Gór Świętokrzyskich opisanych w tej pracy prowadzą do wniosku, ze pod względem budowy ethmospheoideum rodzaj ten wykazuje daleko idące podobieństwo z rodzajem Eusthenopteron . Wyraża się ono: 1) w homologii zagłębień (fovam ) na brzusznej powierzchni okolicy nosowej ; 2) w obecności u obu form synchondrotycznego połączenia między processus apicalis palatoquadrati i okolicą nosową ethmosphenoideum; 3) w braku nosowego odcinka jamy czaszkowej; 4) w takim samym przebiegu, sposobie rozgałęziania się i stopniu rozwoju nerwów N.ophthalmicus profundus, N. maxillaris, r . palatinus VII, r. buccalis VII i towarzyszących im naczyń. Ethmosphenoideum rodzaju Porolepis różni się od odpowiedniego elementu u Eusthenopteron: a) niewielkimi rozmiarami i b) znacznym oddaleniem od siebie jam nosowych, a w związku z tym c) dużą szerokością przegrody międzynosowej ; d) małymi choanami; e) zachowaniem stosunkowo długiego tylnego kanału nosowego i brakiem podziału jego na kanały wtórne; f) brakiem, lub słabym stopniem rozwoju wyrostka proc. intermedius; g) zachowaniem tylnego otworu nosowego zewnętrznego; h) obecnością w jamie nosowej grzebienia związanego z przebiegiem kanału podoczodołowego; i) silnym rozwojem jam przyśrodkowych; j) niekompletnym skostnieniem ściany oczodołowo-nosowej w miejscu wniknięcia N. profundus; k) dużą szerokością i ogólnymi kształtami basisphenoideum (oraz tylnej części parasphenoideum): 1) zachowaniem się -v. cerebralis anterior. Cechy a, b, c, a także f oraz k; które należy uważać za pierwotne, spotyka się również u Osteolepidae. Punkty d, e, l dotyczą cech prymitywnych, właściwych zapewne wszystkim przodkom Rhipidistia i zachowanych przez Porolepis i bliskie mu formy, a utraconych przez Osteolepidae i Rhizodontidae. Wreszcie punkt i odnosi się do swoistej specjalizacji Porolepis i jemu podobnych. Przyjmując powyższą ocenę różnic i biorąc pod uwagę znaczne podobieństwo (punkty 1- 4) między Porolepis i Eusthenopteron - autor stoi na stanowisku naturalności szczepu Rhipidistia. Obecność u Porolepis grzebienia homologicznego z crista rostro-caudalis i podniebiennego wyrostka Seydela, charakterystycznych dla płazów ogoniastych, a nie występujących u innych kręgowców czworonożnych, okazała się co najmniej problematyczna. Jednocześnie z przyjęciem nowej interpretacji szczegółów morfologicznych rodzaju Porolepis, oznaczonych nazwami crista rostro-caudalis, processus palatalis Seydeli i cavum internasale, oraz ze stwierdzeniem podobnego zachowania się nerwów i naczyń u Porolepis i Osteolepioidei ( = Osteolepiformes Jarvik, 1942; Berg, 1950; Bertin & Arambourg, w Grasse, 1958), znikają rzekome podobieństwa między Holoptychioidei ( = Porolepiformes Jarvik , 1942; Bertin & Arambourg, 1958 ; = Holoptychiiformes, Berg, 1950) i Urodela . W konsekwencji, przypuszczenie o polifiletycznym pochodzeniu płazów - o ile nie powinno być całkowicie odrzucone - musi ulec znacznemu ograniczeniu przez uznanie, że przodkowie czworonogów wywodzą się nie z dwóch odrębnych rzędów, lecz co najwyżej z członków jednej rodziny ryb kwastopłetwych, a mianowicie z Rhizodontidae. Co się tyczy nieparzystej kości skórnej podstawy czaszki - parasphenoideum, to znajdujący się na niej rowek otwiera się z tylu za wyrostkiem processus basipterygoideus, czyli do jamy spirakularnej. Jeżeli więc związek tego rowka ze szczelinami skrzelowymi jest rzeczą istotna, musi być uznany za spirakularny i w konsekwencji stwierdzić musimy, że parasphenoideum u Crossopterygii, Palaeoniscidae i Placodermi (a przynajmniej u Brachythoraci) znajduje się na jednym i tym samym stadium rozwojowym rozpatrywanego elementu.