Ocena stanu ekologicznego jezior w odniesieniu do ramowej dyrektywy wodnej

• Autorzy: Lawniczak A.E. , Zbierska J. , Choinski A.

Warianty tytułu

EN

Ecological status assessment of lakes in relation to the framework of water directive

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy była ocena stanu ekologicznego jezior w oparciu o makrofity i parametry fizyko-chemiczne w odniesieniu do Ramowej Dyrektywy Wodnej. Badaniami objęto Jezioro Niepruszewskie i Tomickie, położone w zlewni rzeki Samicy Stęszewskiej. Jakość wód analizowanych jezior badano w okresie od marca do września 2007 i 2008 roku w warstwie powierzchniowej i naddennej. Zakres badań obejmował oznaczenia w wodzie wskaźników fizyko-chemicznych i badania stanu roślinności wodnej i przybrzeżnej jezior, wykonane metodą Ciecierskiej i in. [2006] z zastosowaniem metody Makrofitowego Indeksu Stanu Ekologicznego. Wyniki badań Jeziora Tomickiego wykazały zaawansowany proces degradacji wód i zachwianie równowagi ekologicznej. Stan jakości wody jeziora w porównaniu do lat poprzednich uległ pogorszeniu. Mimo, iż stan ekologiczny Jeziora Tomickiego na podstawie makrofitów oceniono jako dobry, to niekorzystne warunki fizyko-chemiczne i biologiczne stwierdzone w akwenie wskazują na wysoki stan zeutrofizowania wód i wysokie tempo jego degradacji. W oparciu o metodę makrofitową Jezioro Niepruszewskie charakteryzuje się złym stanem ekologicznym, o czym zadecydował przede wszystkim niewielki udział roślinności zanurzonej oraz dominacja monokultur trzciny pospolitej i pałki wąskolistnej. Jakość wody pod względem parametrów fizyko-chemicznych świadczy o zaawansowanym procesie eutrofizacji. Wyniki badań wskazują na potrzebę podjęcia radykalnych działań ograniczających dopływ zanieczyszczeń do badanych jezior oraz podjęcie prac rekultywacyjnych, przy jednoczesnym utworzeniu stref ochronnych wokół akwenów ograniczających dopływ biogenów z ich rolniczo użytkowanych zlewni bezpośrednich.

EN

The aim of the study was to evaluate the ecological status of shallow lakes on the basis of macrophytes and physico-chemical parameters implemented to the monitoring system according to the Water Framework Directive. The study was carried out in Niepruszewskie and Tomickie Lakes, located in the catchment of the Samica Stęszewska River. Water quality was measured from March to September in 2007 and 2008 in the surface water layer and 0.5 m above the bottom. Studies of littoral vegetation were performed by the Ciecierska et al. [2006] method using the Macrophyte Ecological State Index. Our results showed advanced stages of water degradation and unbalanced ecological equilibrium. Water quality in the examined lakes deteriorated in comparison to previous years. All measured physico-chemical parameters indicated very advanced eutrophication process and very advanced stage of lake degradation. However, on the basis of macrophyte survey, the ecological status of Tomickie Lake was assessed as good. Lake Niepruszewskie was characterized by poor ecological status due to low cover of submerged macrophytes and domination of Phragmites australis and Typha angustifolia communities. Water quality also indicated very eutrophic status of the lake. Results of our investigations indicate the need of effective actions to improve water quality in the studied lakes in order to reduce water pollution in the catchment area. It can be achieved by the establishment of protective zones around the studied water reservoirs limiting the influx of biogens from the direct catchment basins utilized agriculturally and by reclamation processes in the lakes.

Słowa kluczowe

PL

analiza fizykochemiczna; analiza wody; jakosc wody; jeziora; Jezioro Niepruszewskie; Jezioro Tomickie; makrofity; metoda makrofitowa; Ramowa Dyrektywa Wodna; stan ekologiczny

EN

physicochemical analysis; water analysis; water quality; lake; Lake Niepruszewskie; Lake Tomickie; macrophyte; Water Framework Directive; ecological status

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2009
• Tom: 540
• Opis fizyczny: s.55-67,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Lawniczak A.E.

• Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Piątkowska 94C, 60-649 Poznań

autor

Zbierska J.

autor

Choinski A.

Bibliografia

• Choiński A. 1992. Katalog jezior Polski. Cz. III. Pojezierze Wielkopolsko-Kujawskie i jeziora na południe od linii zasięgu zlodowacenia bałtyckiego. Poznań: 129 ss.
• Choiński A. 2006. Katalog jezior Polski. Wyd. Naukowe UAM, Poznań: 550-551.
• Ciecierska H. 1997. Zastosowanie wskaźnika synantropizacji jako miary strukturalno-przestrzennych zmian w procesie synantropizacji roślinności wodnej, w: Współczesne kierunki ekologii. Ekologia behawioralna. Praca zbiorowa pod red. T. Puszkara, Lublin: 233-361.
• Ciecierska H. 2008. Makrofity jako wskaźniki stanu ekologicznego jezior. Rozprawy i Monografie, UWM Olsztyn 139: 233-361.
• Ciecierska H., Kolada A., Soszka H., Golub M. 2006. Opracowanie podstaw metodycznych dla monitoringu biologicznego wód powierzchniowych w zakresie makrolitów i pilotowe ich zastosowanie dla części wód reprezentujących wybrane typy i kategorie. Etap II. Opracowanie metodyki badań terenowych makrofitów na potrzeby rutynowego monitoringu wód oraz metoda oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód na podstawie makrofitów. Tom II. Jeziora. Instytut Ochrony Środowiska, UWM Warszawa - Poznań - Olsztyn (maszynopis): 52 ss.
• Czarnecka H. (Red.) 2005. Atlas podziału hydrograficznego Polski. Wyd. IMGW. Directive 2000. Water Framework Directive 2000/60/EC.
• DZ. URZ. WOJ. WIELKOPOL. 2003. Z dnia 12 grudnia 2003 r., Nr 192, poz. 3568.
• Hellsten S. 2000. Effects of lake water level regulation on aquatic macrophyte stands in northern Finland and options to predict these impacts under different conditions. Acta Univ. Oul. A 348.
• Hering D., Meier C., Rawer-Jost C., Feld C.K., Biss R., Zenker A., Sundermann A., Lohse S., Boöhmer J. 2004. Assessing streams in Germany with benthic invertebrates: selection of candidate metrics. Limnologica 34: 398-415.
• Hering D., Johnson R.K., Kramm S., Schmutz S., Szoszkiewicz K., Vardenschot P.F.M. 2006. Assessment of European streams with diatoms, macrophytes, macroinvertebrates and fish: a comparative metric-based analysis of organism response to stress. Freshwater Biology 51: 1757-1785.
• Janauer G.A. 2003. Aquatic macrophytes in freshwaters: the assessment of ecological quality, w: How to assess and monitor ecological quality in freshwaters. Ruoppa M., Heinonen P., Pilke A., Rekolainen S., Toivonen H., Vuoristo H. (Eds), Tema-Nord 547: 24-28.
• Kupiec J., Ławniczak A.E., Zbierska J. 2008. Action reducing the outflow of nitrates from agricultural sources to waters on the nitrates vulnerable zone in the catchment of Samica Stęszewska River. Annals of Warsaw University of Life Sciences, Land Reclamation 40: 3-13.
• Ławniczak A.E. 2006. Zróżnicowanie składu florystycznego zbiorowisk strefy litoralnej Jeziora Niepruszewskiego. Prace z zakresu nauk rolniczych i leśnych. Wydział Nauk Rolniczych i Leśnych, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 100: 113-122.
• Ławniczak A.E., Zbierska J. 2006. Wpływ obniżenia poziomu piętrzenia na jakość wody w Jeziorze Niepruszewskim. Prace z zakresu nauk rolniczych i leśnych. Wydział Nauk Rolniczych i Leśnych, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 100: 105-112.
• Ławniczak A.E., Zbierska J., Kupiec J. 2008. Changes of nutrient concentrations in water sensitive to nitrate pollution from agricultural sources in the Samica Stęszewska River catchment. Annals of Warsaw University of Life Sciences, Land Reclamation 40: 15-25.
• Nitrate Directive 91/676/EEC
• Podbielkowski Z., Tomaszewicz H. 1996. Zarys hydrobotaniki. Wydawn. Nauk. PWN Warszawa: 537 ss.
• Rozporządzenie MŚ 2008. Z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych. Dz. U. Nr 162.
• Szoszkiewicz K. 2004. Vegetation as a indicator of trophic status of running waters based on rivers of Great Britan and Northern Ireland. Roczn. AR w Poznaniu, Rozprawy Naukowe 349.
• Szoszkiewicz K., Zbierska J., Jusik S., Zgoła T. 2009. Metodyka badań terenowych makrofitów na potrzeby rutynowego monitoringu rzek. Bogucki Wydawn. Nauk., Poznań: 71 ss.
• Zbierska J., Ławniczak A. 2001. Ocena jakości wody w rzece Samicy Stęszewskiej i źródeł zanieczyszczeń w jej zlewni. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 476: 527-535.