Neuroaktywne związki roślin leczniczych z rodziny Lamiaceae wykazujące potencjalnie korzystne działanie w leczeniu choroby Alzheimera

• Autorzy: Ozarowski M. , Mikolajczak P.L. , Bobkiewicz-Kozlowska T. , Kujawski R. , Mrozikiewicz P.M.

Warianty tytułu

EN

Neuroactive compounds from medicinal plants of the Lamiaceae family showing potentially benefical activity in treatment of Alzheimer's disease

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Choroba Alzheimera (AD) jest związaną z wiekiem, nieodwracalną chorobą neurodegeneracyjną, w przebiegu której dochodzi do postępujących zaburzeń funkcji poznawczych. Charakteryzuje się głównie obecnością w mózgu blaszek starczych, splątków neurofibrylarnych oraz deficytem neurotransmisji cholinergicznej (acetylocholiny). Zahamowanie aktywności acetylocholinoesterazy (AChE) jest uważane za obiecującą strategię w leczeniu chorób neurologicznych, nie tylko AD, lecz także w innych typach demencji (otępienie z ciałami Lewy’ego, otępienie w zespole Downa, otępienie naczyniowe, demencja w przebiegu choroby Parkinsona), ataksji oraz miastenii. W leczeniu zaburzeń funkcji poznawczych oraz utraty pamięci związanej z AD stosuje się kilka leków: takrynę, donepezil, rywastygminę oraz galantaminę, lecz związki te wykazują wiele działań niepożądanych. Aktualne badania dowodzą, że w metabolizm acetylocholiny w mózgu zaangażowane są zarówno AChE, jak i butyrylocholinoesteraza (BuChE), dlatego uważa się, że wpływ na aktywność obu tych enzymów może zwiększać efektywność terapii. Wykazano bowiem, że w mózgach pacjentów z chorobą Alzheimera paradoksalnie aktywność BuChE może się zwiekszać, w przeciwieństwie do zmniejszonego działania AChE. Wzrastające zainteresowanie i zapotrzebowanie na nowe leki przeciwneurodegeneracyjne uzasadnia prowadzenie badań nad poszukiwaniem związków chemicznych pochodzących również z roślin leczniczych. Celem niniejszego artykułu jest dokonanie przeglądu badań nad wybranymi roślinami leczniczymi z rodziny Lamiaceae (Rosmarinus officinalis, Salvia miltiorrhiza, Melissa officinalis) w zakresie ich działania w różnych modelach dotyczących choroby Alzheimera in vitro i in vivo.Wiadomo, że ekstrakty z omawianych roślin leczniczych z rodziny Lamiaceae nie tylko hamują aktywność AChE i odkładanie złogów β-amyloidu, lecz również mogą mieć działanie anty-BuChE. Wykazano, iż te wyciągi działały antyoksydacyjnie, cytoprotekcyjnie, antyapoptotycznie i przeciwzapalnie. Najbardziej aktywne były kwas rozmarynowy, flawonoidy (np. apigenina) i terpenoidy (np. citral, citronelal, tanszinony).

EN

Alzheimer’s disease (AD) is an age-related, irreversible neurodegenerative disorder with progressive cognitive dysfunction, mainly characterized by presence of senile plaques, neurofibrilary tangles and deficit in cholinergic neurotransmission (acetylcholine) in the brain. Inhibition of acetylcholinesterase (AChE) activity is considered to be a promising strategy for the treatment of neurological disorders, not only for AD, but also for other types of dementia (dementia with Lewy Bodies, Down Syndrome, vascular dementia, dementia due to Parkinson’s disease), ataxia and myasthenia gravis. There are few medicinal products: tacrine, donepezil, rivastigmine and galantamine for treatment of cognitive dysfunction and memory loss associated with AD but these chemical compounds have been reported to have their many adverse effects. New studies show that both enzymes AChE and butyrylcholinesterase (BuChE) are involved in the metabolism of acetylcholine in the brain and dual inhibition of these enzyme activities may increase the treatment efficacy. Moreover, it was paradoxically shown that in the brain of AD patients BuChE activity can be increased in contrast to the progressively decreased AChE activity. There is an increasing interest and demand in the anti-neurodegenerative medicinal products. Medicinal plant drug discovery continues to provide an important source of new natural biologically active compounds for treatment of Alzheimer’s disease. Our review article aims to provide a literature survey of selected plants from Lamiaceae family (Rosmarinus officinalis, Salvia miltiorrhiza, Melissa officinalis) that have been tested in different in vitro and in vivo models for Alzheimer’s disease. Several studies showed that extracts from plants of the Lamiaceae family are active not only in inhibition of AChE or β-amyloid deposits inhibition in vitro but also may have anti-BuChE activity. Moreover Lamiaceae plant extracts expressed the antioxidant, cytoprotective, anti-apoptotic and antiinflammatory activities. The most important bio-active compounds in these plants are rosmarinic acid (as chemotaxonomic marker), flavonoids (e.g. apigenin), terpenoids (e.g. citral, citronellal, tanshinones).

Słowa kluczowe

PL

zdrowie czlowieka; choroby czlowieka; choroba Alzheimera; choroby neurodegeneracyjne; leczenie; rosliny lecznicze; jasnotowate; Lamiaceae; rozmaryn lekarski; Rosmarinus officinalis; melisa lekarska; Melissa officinalis; szalwia czerwonokorzeniowa; Salvia miltiorrhiza; ziololecznictwo; substancje roslinne; wyciagi roslinne; ekstrakty roslinne; leki roslinne; farmakologia; badania farmakologiczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Herba Polonica
• Rocznik: 2009
• Tom: 55
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.148-163,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Ozarowski M.

• Zakład Farmakologii i Biotechnologii, Oddział Roślin Zielarskich, Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, ul.Wojska Polskiego 71B, 60-630 Poznań
• Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Biotechnologii Roślin, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, ul.Św. Marii Magdaleny 14, 61-861 Poznań

autor

Mikolajczak P.L.

• Zakład Farmakologii i Biotechnologii, Oddział Roślin Zielarskich, Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, ul.Wojska Polskiego 71B, 60-630 Poznań
• Katedra i Zakład Farmakologii, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, ul.Rokietnicka 5, 60-806 Poznań

autor

Bobkiewicz-Kozlowska T.

• Katedra i Zakład Farmakologii, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, ul.Rokietnicka 5, 60-806 Poznań

autor

Kujawski R.

• Zakład Farmakologii i Biotechnologii, Oddział Roślin Zielarskich, Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, ul.Wojska Polskiego 71B, 60-630 Poznań

autor

Mrozikiewicz P.M.

• Pracownia Farmakogenetyki Doświadczalnej, Katedra i Zakład Farmacji Klinicznej i Biofarmacji, ul.Św. Marii Magdaleny 14, 61-861 Poznań

Bibliografia

• 1. Jamison DT, Breman JG, Measham AR, Alleyne G, Claeson M, Evans DB et al. Disease Control Priorities in Developing Countries. Second edition. The International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank, Oxford University Press. New York 2006.
• 2. Standaert DG, Young AB. Treatment of central nervous system degenerative disorders. [in:] Brunton LLB, Lazo JS, Pakrer KL. Goodman & Gilman’s. The pharmacological basis of therapeutics. McGraw-Hill. 11th ed., New York 2006.
• 3. Itokawa H, Morris-Natschke SL, Akiyama T, Lee KH. Plant-derived natural product research aimed at new drug discovery. J Nat Med 2008;62:263-80.
• 4. Spainhour CB. Natural products. Drug Discovery Handbook, John Wiley & Sons Inc., 2005:1-72.
• 5. Rahman A, Choudhary MI. Bioactive natural products as a potential source of new pharmacophores. A theory of memory. Pure Appl Chem 2001;73(3):555-60.
• 6. Ożarowski M, Mrozikiewicz PM. Rośliny o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy – lepsze zrozumienie aktywności farmakologicznej. Herba Pol 2007;53(2):71-4.
• 7. Ożarowski M, Mrozikiewicz PM. Treatment of neurodegenerative diseases with herbal medicines–critical analysis. Basic Clin Pharm Toxicol 2005;97; suppl. 1:72-3.
• 8. Sener B, Orhan I. Discovery of drug candidates from some Turkish plants and conservation of biodiversity. Pure Appl Chem 2005;77(1):53-64.
• 9. Balunas MJ, Kinghorn AD. Drug discovery from medicinal plants. Life Sci 2005;78:431-41.
• 10. Marinova EM, Yanishlieva NV. Antioxidative activity of extracts from selected species of the family Lamiaceae in sunflower oil. Food Chem 1997;58(3):245-8.
• 11. Dorman DHJ, Bachmayer O, Kosar M, Hiltunen R. Antioxidant properties of aqueous extracts from selected Lamiaceae species grown in Turkey. J Agric Food Chem 2004;52 (4):762-70.
• 12. Erdemoglu N, Turan NN, Carici I, Sener B, Antioxidant activities of some Lamiaceae plant extract. Phytother Res 2006;20:9-13.
• 13. Matkowski A, Tasarz P, Szypuła E. Antioxidant activity of herb extracts from five medicinal plants from Lamiaceae, subfamily Lamioideae.J Med Plants Res 2008;2(11):321-30.
• 14. Ingkaninan K, Temkitthawon P, Chuenchom K, Yuyaem T, Thongnoi W. Screening for acetylcholinesterase inhibitory activity in plants used in Thai traditional rejuvenating and neurotonic remedies. J Ethnopharmacol 2003;89:261-4.
• 15. Ren Y, Houghton PJ, Hider RC, Howes MJ. Novel diterpenoid acetylcholinesterase inhibitors from Salvia miltiorrhiza. Planta Med 2004;70(3):201-4.
• 16. Adsersen A, Gauguin B, Gudiksen L, Jager AK. Screening of plants used in Danish folk medicine to treat memory dysfunction for acetylcholinesterase inhibitory activity J Ethnopharmacol 2006;104:418-22.
• 17. Ferreira A, Proença C, Serralheiro MLM, Araújo MEM. The in vitro screening for acetylcholinesterase inhibition and antioxidant activity of medicinal plants from Portugal. J Ethnopharmacol 2006;108(1):31-7.
• 18. Oinonen PP, Jokela JK, Hatakka AI, Vuorela PM. Linarin, a selective acetylcholinesterase inhibitor from Mentha arvensis. Fitoterapia 2006;77:429-34.
• 19. Mata AT, Proenc C, Ferreira AR, Serralheiro MLM, Nogueira JMF, Araujo MEM. Antioxidant and antiacetylcholinesterase activities of five plants used as Portuguese food spices. Food Chem 2007;103:778-86.
• 20. Orhan I, ¸Sener B, Choudhary MI,. Khalid A. Acetylcholinesterase and butyrylcholinesterase inhibitory activity of some Turkish medicinal plants. J Ethnopharmacol 2004;91:57-60.
• 21. Orhan I, Aslan S, Kartal M, Sener B, K. Baser HC. Inhibitory effect of Turkish Rosmarinus officinalis L. on acetylcholinesterase and butyrylcholinesterase enzymes. Food Chem 2008;108:663-8.
• 22. Gabryelewicz T. Rozpowszechnienie zespołów otępiennych. Neurol Neurochir Pol 1999;1:11-17.
• 23. Gabryelewicz T, Barcikowska M, Jarczewska DŁ. Terapia choroby Alzheimera – teoria a praktyka. Wiad Lek 2005;58:9-10.
• 24. Beers M, Porter RS, Jones TV, Kaplan JL, Berkwits M. The Merck Manual of Diagnosis and Therapy. Merck Research Laboratories, Division of Merck Co., INC, New York, 2006, pp. 2339.
• 25. Abrams WB, Beers MB, Berkow R. MSD. Podręcznik geriatrii. Wrocław 1999.
• 26. Jachak SM, Saklani A. Challenges and opportunities in drug discovery from plants. Curr Sci 2007;92(9):1251-7.
• 27. Izzo AA, Capasso F. Herbal medicines to treat Alzheimer’s disease. Trends in Pharmacol Sci 2008;28(2):47-48.
• 28. Ożarowski M, Mikołajczak P, Mrozikiewicz P. Molecular aspects of herbal medicinal products activity and interactions with synthetic drugs on the central nervous system level. Acta Biochim Pol 2007;supp. 4:144-145.
• 29. Christensen DD. Changing the course of Alzheimer’s disease: anti-amyloid disease-modifying treatments on the horizon. Prim Care Companion. J Clin Psychiatry 2007;9:32-41.
• 30. Kubis AM, Janusz M. Choroba Alzheimera – nowe możliwości terapeutyczne oraz stosowane modele eksperymentalne. Postępy Hig Med Dośw 2008; 62: 372-92.
• 31. Omerovic M, Hampel H, Teipel SJ, Buerger K. Pharmacological treatment of Alzheimer’s dementia: State of the art and current dilemmas. World J Biol Psychiatry 2008; 9(1): 69-75.
• 32. Webber KM,. Raina AK, Marlatt MW, Zhu X, Prat MI, Morelli L, Casadesus G, Perry G, Smith MA. The cell cycle in Alzheimer disease: a unique target for neuropharmacology. Mech Ageing Develop 2005;126(10):1019-25.
• 33. Morimoto RI. Stress, aging, and neurodegenerative disease. N Eng J Med 2006;355(21):2254-5
• 34. Morgan C, Colombres M, Nunez MT, Nibaldo C, Inestrosa NC. Structure and function of amyloid in Alzheimer’s disease. Progress in Neurobiol. 2004;74:323-49.
• 35. Kowalska A. Hipoteza kaskady β-amyloidu – sekwencja wydarzeń prowadzących do neurodegeneracji w chorobie Alzheimera. Neurol Neurochir Pol 2004; 38, 5: 405-11.
• 36. Suh YH, Checler F. Amyloid precursor protein, presenilins, and alpha-synuclein: molecular pathogenesis and pharmacological applications in Alzheimer’s disease. Pharmacol Rev 2002;54(3):469-525.
• 37. Ożarowski M, Kupsz J, Torlińska T. Biologiczne czynniki ryzyka choroby Alzheimera. Nowiny Lek 2006;75:193-8.
• 38. Styczyńska M, Strosznajder JB, Religa D, Chodakowska-Żebrowska M, Pfeffer A, Gabryelewicz T, Czapski GA, Kobryoe M, Karciauskas G, Barcikowska M. Association between genetic and environmental factors and the risk of Alzheimer’s disease. Folia Neuropathol 2008; 46 (4): 249-54.
• 39. Liberski PP. Biologia molekularna chorób neurozwyrodnieniowych człowieka (choroba Alzheimera i choroba Parkinsona i alfa-synukleinopatie oraz dziedziczne angiopatie amyloidowe). Aktualności Neurologiczne 2001;1(1):50-69.
• 40. Jellinger KA. Neuropathological aspects of Alzheimer disease, Parkinson disease and frontotemporal dementia. Neurodegenerative Dis 2008;5:118-21.
• 41. Kar S, Slowikowski SP, Westaway D, Mount HT. Interactions between beta-amyloid and central cholinergic neurons: implications for Alzheimer’s disease. J Psychiatry Neurosci 2004;29(6):427-41.
• 42. Abe E, Casamenti F, Giovannelli L, Scali C, Pepeu G. Administration of amyloid beta-peptides into the medial septum of rats decreases acetylcholine release from hippocampus in vivo. Brain Res 1994;636(1):162-4.
• 43. Kar S, Issa AM, Seto D, Auld DS, Auld DS, Collier B, Quirion R. Amyloid beta-peptide inhibits high-affinity choline uptake and acetylcholine release in rat hippocampal slices. J Neurochem 1998;70(5):2179-87.
• 44. Selkoe DJ. Alzheimer’s disease: genes, proteins, and therapy. Physiol Rev 2001;81(2):741-66.
• 45. Troy CM. Mechanisms of neuronal degeneration: a final common patway? Adv Neurol 1997;72:103-13.
• 46. El Khoury J, Luster AD. Mechanisms of microglia accumulation in Alzheimer’s disease: therapeutic implications. Trends in Pharmacol Sci 2008;29(12):626-32.
• 47. Pratico D. Oxidative stress hypothesis in Alzheimer’s disease: a reappraisal. Trends in Pharmacol Sci 2008;29(12):609-15.
• 48. Weggen S, Rogers M, Eriksen J. NSAIDs: small molecules for prevention of Alzheimer’s disease orprecursors for future drugdevelopment? Trends in Pharmacol Sci 2007;28(10):536-43.
• 49. Giacobini E. Cholinesterase inhibitors: new roles and therapeutic alternatives. Pharmacol Res 2004;50:433-40.
• 50. Arendt T, Brückner MK, Lange M, Bigl V. Changes in acetylcholinesterase and butyrylcholinesterase in Alzheimer’s disease resemble embryonic development--a study of molecular forms. Neurochem Int 1992;21(3):381-96.
• 51. Gauthier S, Emre M, Farlow MR, Bullock R, Grosberg GT, Potkin SG. Strategies for continued successful treatment of Alzheimer’s disease: switching cholinesterase inhibitors. Curr Med Res Opin 2003;19(8): 707-14.
• 52. Das UN. Acetylcholinesterase and butyrylcholinesterase As possibile markers of low-grade systemic inflammation. Med Sci Monit 2007;13(12):214-21.
• 53. Schneider LJ. Treatment of Alzheimer’s disease with cholinesterase inhibitors. Clin. Geriatr. Med 2001;17:337-9.
• 54. Greig NH, Utsuki T, Ingram DK, Wang Y, Pepeu G, Scali C, Yu QS, Mamczarz J, Holloway HW, Giordano T, Chen D, Furukawa K, Sambamurti K, Brossi A, Lahiri DK. Selective butyrylcholinesterase inhibition elevates brain acetylcholine, augments learning and lowers Alzheimer beta-amyloid peptide in rodent. Proc Natl Acad Sci USA. 2005;102(47):17213-8.
• 55. Trinh N.-H., Hoblyn J., Mohanty S., Yaffe K. Efficacy of cholinesterase inhibitors in the treatment of neuropsychiatric symptoms and functional impairment in Alzheimer disease: a meta-analysis. JAMA 2003; 289: 210-16.
• 56. Birks J, Flicker L. Donepezil for mild cognitive impairment. Cochrane Database of Systematic Reviews 2006, Issue 3. Art. No.: CD006104. DOI: 10.1002/14651858.CD006104.
• 57. Sobów T, Kłoszewska I. Cholinesterase inhibitors in mild cognitive impairment: a meta-analysis of randomized controlled trials. Neurol Neurochir Pol 2007; 41, 1: 13-21.
• 58. Sobów T, Kłoszewska I. Predictors of long-term treatment effect of rivastigmine in Alzheimer’s disease: a role for β-amyloid plasma levels? Neurol Neurochir Pol 2009; 43, 6: 507-16.
• 59. Birks J (edit.). Cholinesterase inhibitors for Alzheimer’s disease (Review). The Cochrane Library 2008;2:1-80.
• 60. Baxter K (edit.). Stockley’s Drug Interactions Pocket Companion. Pharmaceutical Press, London 2007.
• 61. Bachmann KA, Lewis JD, Fuller MA, Bonfiglio MF. Drug Interactions Handbook. A complete guide to cytochrome P450 enzyme substrates, inducers, and inhibitors. The new standard for drug and herbal interactions. 2nd Edition. LexiComp, Ohio 2004.
• 62. Heinrich M, Barnes J, Gibbons S, Williamson EM. Fundamentals of pharmacognosy and phytotherapy. Churchill Livingstone–Elsevier, Edinburgh 2004.
• 63. Dinc M, Pinar NM, Dogn S, Yildirimli S. Micromorphological studies of Lallemantia L. (Lamiaceae) species growing in Turkey. Acta Biologica Cracoviensia Series Botanica 2009;51(1):45-54.
• 64. García-Palomero E, Muńoz P, Usan P, Garcia P, Delgado E, De Austria C, Valenzuela R, Rubio L, Medina M, Martínez A. Potent β-amyloid modulators. Neurodegenerative Dis 2008;5:153-6.
• 65. Ożarowski A. (red.). Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Warszawa, 1980, 231-2.
• 66. Komisja E monografia: Rosmarini folium (Liść rozmarynu). Bundesanzeiger Nr 50 z 13.03.1990 w Rośliny Lecznicze w Fitoterapii. Kompendium roślin leczniczych uszeregowanych według zakresów stosowania na podstawie monografii opracowanych przez Komisję E Federalnego Urzędu Zdrowia RFN. Poznań 2000, 468.
• 67. European Medicines Agency. Committee on herbal medicinal products (HMPC) Community herbal monograph on Rosmarinus officinalis L., folium. London, 16 July 2009 Doc. Ref.: EMEA/HMPC/13633/2009
• 68. Takeda H, Tsuji M, Inazu M, Egashira T, Matsumiya T. Rosmarinic acid and caffeic acid produce antidepressive-like effect in the forced swimming test in mice. Eur J Pharmacol 2002;449:261-7.
• 69. Pereira P, Tysca D, Oliveira P, Brum LFilot da Silva, Picada JN, Ardenghi P. Neurobehavioral and genotoxic aspects of rosmarinic acid. Pharmacol Res 2005;52:199-203.
• 70. DerMarderosian A, Butler JA, Subramanian A, Reilly CH, Wickersham RM et al. The review of natural products. The most complete source of natural product information. Rosemary (Rosmarinus officinalis L). 5th edit., Wolters Kluwer Heath, Missouri 2008, pp. 1111-14.
• 71. Gonzalez-Trujano ME, E.I. Pena EI, Martinez AL, Moreno J, Guevara-Fefer P, Deciga-Campos M, LopezMunoz FJ. Evaluation of the antinociceptive effect of Rosmarinus officinalis L. using three different experimental models in rodents. J Ethopharmacol 2007; 111:476-82.
• 72. Alkama T, Nitta A, Mizoguchi H, Itoh A, Nabeshima T. A natural scavenger of peroxynitrites, rosmarinic acid, protects against impairment of memory induced by Abeta25–35. Behav Brain Res 2007;180:139-45.
• 73. Strzelecka H, Kowalski J (red.). Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Warszawa 2000.
• 74. Mahmoud AA, AL-Shihry SS, Son BW. Diterpenoid quinones from Rosemary (Rosmarinus officinalis L.). Phytochem 2005;66:1685-90.
• 75. Peng CH, Su JD, Chyau CC, Sung TY, Ho SS, Peng C, Peng RY. Supercritical fluid extracts of rosemary leaves exhibit potent anti-inflammation and anti-tumor effects. Biosci Biotechnol Biochem 2007;71(9):2223-32.
• 76. Petersen M, Simmond MSJ. Rosmarinic acid. Phytochem 2003;62:121-5.
• 77. Cheung S, Tai J. Anti-proliferative and antioxidant properties of rosemary Rosmarinus officinalis. Oncol Rep 2007;17(6):1525-31.
• 78. Wang W, Wu N, Zu YG, Fu YJ. Antioxidative activity of Rosmarinus officinalis L. essential oil compared to its main components. Food Chem 2008;108:1019-22.
• 79. Kim JH, Joo LeeBJ, Kim JH, Yu YS, Kim MY, Kim KW. Rosmarinic acid suppresses retinal neovascularization via cell cycle arrest with increase of p21WAF1 expression. Eur J Pharmacol 2009;615:150-4.
• 80. Ito N, Yabe T, Gamo Y, Nagai T, Oikawa T, Yamada H, Hanawa T. Rosmarinic acid from perillae herba produces an antidepressant-like effect in mice through cell proliferation in the hippocampus. Biol Pharm Bull 2008;31(7):1376-80.
• 81. Wang H, Provan GJ, Helliwell K. Determination of rosmarinic acid and caffeic acid in aromatic herbs by HPLC. Food Chem 2004;87:307-11.
• 82. Borkowski B, Skuza G, Rogoż Z. Porównawcze badania działania kwasów rozmarynowego i chlorogenowego na ośrodkowy układ nerwowy. Herba Pol 1999;XLV(3):192-7.
• 83. ESCOP monographs on the medicinal use of plant drugs. The Scientific Foundation for Herbal Medicinal Products. Second edition Completely revised and expanded. The European Scientific Cooperative on Phytotherapy. New York, Stuttgart 2003.
• 84. DerMarderosian A, Butler JA, Subramanian A, Reilly CH, Wickersham RM et al. The review of natural products. The most complete source of natural product information. Lemon Balm (Melissa officinalis L.). 5th edit., Wolters Kluwer Heath, Missouri 2008, pp. 777-9.
• 85. Fecka I, Mazur A, Cisowski W. Kwas rozmarynowy, ważny składnik terapeutyczny niektórych surowców roślinnych. Postępy Fitoterapii 2002;1-2:20-25.
• 86. European Pharmacopoeia, 6th edit. Council of Europe, Strasbourg, 2007.
• 87. Johnston GAR, Hanrahan JR, Chebib M, Duke RK, Mewett KN. Modulation of Ionotropic GABA Receptors by Natural Products of Plant Origin. Adv Pharmacol 2006;54:1-32.
• 88. Wake G, Court J, Pickering A, Lewis R, Wilkins R, Perry E. CNS acetylcholine receptor activity in European medicinal plants traditionally used to improve failing memory. J Ethnopharmacol. 2000;69:05-114.
• 89. Soulimani R, Fleurentin J, Mortier F, Misslin R, Derrieu G, Pelt J. Neurotropic action of the hydroalcoholic extract of Melissa officinalis in the mouse. Planta Med 1991;57(2):105-9.
• 90. Akhondzadeh S, Noroozian M, Mohammadi M, Ohadinia S, Jamshidi AH, Khani M. Melissa officinalis extract in the treatment of patients with mild to moderate Alzheimer’s disease: a double blind, randomised, placebo controlled trial. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2003;74:863-6.
• 91. Akhondzadeh S, Maleki J. Herbal Medicines In The Treatment of Psychiatric and Neurological Disorders. Iran J Psychiatry 2006;1: 1-11.
• 92. Perry NS, Court G, Bidet N, Court J, Perry E. European herbs with cholinergic activities: potential in dementia therapy. Int J Geriatric Psychiatry 1996;11:1063-9.
• 93. Buchwald W. Salvia miltiorrhiza Bunge jako roślina lecznicza i źródło substancji farmakologicznie czynnych. Herba Pol 1999;XLV (2);120-8.
• 94. Buchwald W. Micropropagation and phytochemical evaluation of Salvia miltiorrhiza Bunge. Herba Pol 1999;XLV(4):334-7.
• 95. Pharmacopoeia Commission of People’s Republic of China, “Pharmacopoeia of the People’s Republic of China,” 2000 ed., Chemical Industry Press, Beijing 2000, pp. 57-8.
• 96. Tang MK, Ren DC, Zhang JT, Du GH. Effect of salvianolic acids from Radix Salviae miltiorrhizae on regional cerebral blood flow and platelet aggregation in rats. Phytomed 2002;9(5):405-9.
• 97. Koo BS, Kwon TS, Kim CH. Salviae miltiorrhizae radix inhibits superoxide generation by activated rat microglias and mimics the action of amphetamine on in vitro rat striatal dopamine release. Neurochem Res 2004;29(10):1837-45.
• 98. Mei Z, Zhang F, Tao L, Zheng W, Cao Y, Wang Z, Tang S, Le K, Chen S, Pi R, Liu P. Cryptotanshinone, a compound from Salvia miltiorrhiza modulates amyloid precursor protein metabolism and attenuates beta-amyloid deposition through upregulating alfa-secretase in vivo and in vitro.Neurosci Lett 2009;452:90-95.
• 99. Górska-Paukszta M, Krajewska-Patan A, Mścisz A, Dreger M, Łowicka A, Buchwald W, Mrozikiewicz PM. Qualitative and quantitative investigations of polyphenolic compound in callus tissue of Salvia miltiorrhiza Bunge. Herba Pol 2005;51 suppl. 1;249-51.
• 100. Hu P, Luo G, Zhao Z, Jiang Z. Quality assessment of radix Salviae miltiorrhizae. Chem. Pharm. Bull 2005;53(5):481-6.
• 101. Chen H, Chen F, Zhang L, Song J. Production of rosmarinic acid and lithospermic acid B in Ti transformed Salvia miltiorrhiza cell suspension cultures. Process Biochem 1999;34:777–784.
• 102. Yin GW, Li YM, Shan HJ, Wei W, Zhu DY, Du WH. Interactions of acetylcholinesterase with salvianolic acid B and rosmarinic acid from Salvia miltiorhiza water extract investigated by NMR relaxation rate. Chinese Chem Lett 2008;19:747-51.
• 103. Pan X, Niu G, Liu H. Microwave-assisted extraction of tanshinones from Salvia miltiorrhiza Bunge with analysis by high-performance liquid chromatography J Chromatography A. 2001;922:371-5.
• 104. Kim DH, Jeon SJ, Jung JW, Lee S, Yoon BH, Shin BY, Son KH, Cheong JH, Kin YS, Kang SS, Ko KH, Ryu JH. Tanshinone congeners improve memory impairments induced by scopolamine on passive avoidance tasks in mice. Eur J Pharmacol 2007;574(2-3):140-7.
• 105. Li LX, Dai JP, Ru LQ, Yin GFu, Zhao B. Effects of tanshinone on neuropathological changes induced by amyloid beta-peptide1-40 injection in rat hippocampus. Acta Pharmacol Sin 2004; 25(7):861-8.
• 106. Durairajan SSK, Yuan Q, Xie L, Chan WS, Kum WF, Koo I, Liu Ch, Song Y, Huang JD, Klein WL, Li M. Salvianolic acid B inhibits Ab fibril formation and disaggregates preformed fibrils and protects against Ab-induced cytotoxicty. Neurochem International 2008;52:741-50.