PL
Brzoza karłowata Betula nana L. należy do gatunków zagrożonych wyginięciem w Europie Centralnej i Wschodniej. Jest to relikt glacjalny występujący w Polsce na trzech izolowanych stanowiskach: „Linje”, „Torfowiska Doliny Izery” i „Torfowisko pod Zieleńcem”. Analizy markerów molekularnych wykazały zmniejszony poziom zmienności genetycznej tego gatunku w porównaniu z brzozą niską, również objętą ścisłą ochroną. Czynnikami, które w przeszłości doprowadziły do spadku zmienności genetycznej u brzozy karłowatej, były redukcje liczby osobników na poszczególnych stanowiskach zachodzące w trakcie ekspansji polodowcowej, a także wywołane późniejszą melioracją torfowisk i ich zarastaniem przez rośliny konkurencyjne. Niski poziom zmienności genetycznej jest także skutkiem działania dryfu genetycznego oraz braku przepływu genów między populacjami. Brzoza karłowata rozmnaża się w Polsce głównie w sposób wegetatywny. Trudności z rozrodem generatywnym mogą być spowodowane: zacienianiem przez konkurencyjne drzewa i krzewy, zamieraniem starszych osobników na podtopionych częściach torfowisk oraz niszczeniem kwiatów i szyszek przez larwy owadów. Ochrona brzozy karłowatej wymaga działań konserwatorskich mających na celu intensyfikację rozrodu generatywnego we wszystkich populacjach
EN
Betula nana L. is an endangered species in central and eastern Europe. This is a glacial relict known from three localities in Poland: “Linje”, “Torfowiska Doliny Izery” and “Torfowisko pod Zieleńcem”. Analysis of molecular markers revealed the lower level of genetic diversity in the B. nana populations compared to the shrub birch Betula humilis, another threatened birch species in Poland. The reduced genetic variation is a consequence of “bottleneck effects”, which probably took place during postglacial recolonisation, and later, after drainage of mires resulting in expansion of competitive plants. Other factors reducing the genetic variation of B. nana in Poland are genetic drift, strongly operating in small populations, and a lack of gene exchange between different sites. B. nana reproduces mainly by vegetative layering. Generative reproduction is probably hindered by shading by forest and bushes, languishment of older ramets producing female and male catkins and browsing by larvae of butterflies. The conservation of species requires activities improving habitat conditions which would enable generative reproduction in the Polish populations of B. nana.