Artykuł opracowano na podstawie wyników badań zadania 4 („Regionalne potencjały i bariery w procesie dochodzenia do UE"),wykonanego w latach 2000-2001 w ramach problemu badawczego IGPiK „Proces dochodzenia do UE granicznych regionów polskich", koordynowanego przez prof. T. Sumienia. Dla określenia możliwości rozwoju regionów granicznych w aspekcie wejścia Polski do UE przyjęto metodę analizy SWOT (Strengths - Weaknesses - Opportunities - Threats, czyli: Siły - Słabości - Szanse - Zagrożenia). Metoda ta pozwala przeanalizować potencjały i bariery każdego regionu wobec szans i zagrożeń stwarzanych przez otoczenie. W analizie i ocenie potencjałów i barier rozwoju regionów wzięto pod uwagę następujące ich cechy: powiązania z otoczeniem terytorialnym, system osadniczy, środowisko społeczne, gospodarka, transport, infrastruktura komunalna, środowisko przyrodnicze, kultura i dziedzictwo kulturowe, turystyka i rekreacja, zarządzanie. W ocenie szans i zagrożeń polskich regionów granicznych uwzględniono: - uwarunkowania międzynarodowe (trendy globalne występujące w procesach rozwojowych, termin i warunki integracji Polski z UE, zakres i intensywność współpracy z krajami i regionami ościennymi, w tym transgranicznej), - uwarunkowania krajowe o wymiarze terytorialnym (powiązania z głównymi ośrodkami krajowymi i regionalnymi, konkurencyjność sąsiednich regionów, polityka państwa wobec regionu), - makroekonomiczne uwarunkowania krajowe (tempo rozwoju gospodarczego, sytuacja finansów publicznych, aktywność państwa w dziedzinie ochrony i kształtowania środowiska). Wyniki analizy SWOT przedstawiono w odniesieniu do trzech grup regionów: - wschodnich (warmińsko-mazurski, podlaski, lubelski, podkarpacki), - południowych (małopolski, śląski, opolski), - zachodnich i południowo-zachodnich (dolnośląski, lubuski, zachodniopomorski, pomorski). Określono - w sposób syntetyczny - siły (potencjały rozwojowe) i słabości (bariery rozwoju) regionów granicznych oraz szanse i zagrożenia ich rozwoju. Wymienione grupy regionów granicznych są zróżnicowane pod względem potencjału endogenicznego oraz szans i zagrożeń rozwoju stwarzanych przez otoczenie. Wynikają one z uwarunkowań przyrodniczych, historycznych, polityki gospodarczej państwa po wojnie, procesów transformacji politycznej i gospodarczej od 1990 r., a także typu granicy. W procesach zmian gospodarczych w Polsce aktywniej uczestniczą bardziej rozwinięte regiony zachodnie i południowe niż regiony wschodnie. Wejście Polski, jak również Czech i Słowacji do UE oznacza, że nasza wschodnia granica stanie się wkrótce zewnętrzną granicą Unii. Ta sytuacja może pogłębić zróżnicowania pomiędzy regionami granicznymi. Zachodnie regiony graniczne mają największe szanse na osiągnięcie w okresie perspektywicznym standardów ekologicznych, społecznych i ekonomicznych zbliżonych do standardów unijnych ze względu na: - sąsiedztwo regionów lepiej zagospodarowanych i o wyższym poziomie życia mieszkańców, - zniesienie granicy politycznej po akcesji Polski do UE, oznaczające swobodny przepływ ludności, - coraz lepiej rozwijającą się współpracę transgraniczną z Niemcami, - znaczny potencjał endogeniczny. Analiza porównawcza polskich regionów zachodnich z sąsiednimi regionami niemieckimi (Maklemburgią- Pomorzem Przednim, Brandenburgią i Saksonią) wskazuje na podobieństwa w strukturze gospodarki i zagospodarowania po obu stronach granicy w części północnej i południowej. W części środkowej są istotne różnice, bowiem w województwie lubuskim dominuje rolnictwo i leśnictwo, a po stronie niemieckiej koncentrują się duże ośrodki przemysłowe i aglomeracja Berlina. Województwa zachodnie, uznane za stosunkowo silne gospodarczo wśród polskich regionów granicznych, wykazują znacznie niższy poziom rozwoju społeczno- gospodarczego w relacji z regionami niemieckimi. Zachodnie regiony graniczne mają szanse stać się nie tylko pomostem komunikacyjnym, ale także przepływu innowacji z krajów Europy Zachodniej do Polski, przyczyniając się tym samym do integracji przestrzeni polskiej z przestrzenią Unii Europejskiej.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.