Wielofunkcyjny i zrównoważony rozwój obszarów wiejskich jest jednym z najważniejszych elementów polityki wiejskiej, która w odróżnieniu od polityki rolnej jest bardziej skomplikowana i wielowątkowa i dlatego wymaga koordynacji poszczególnych polityk resortowych, mających swój udział w rozwoju wsi. W wyniku procesu dezagraryzacji wsi kierunek jej wielofunkcyjnego rozwoju był, jest i będzie zawsze aktualny. Lansowany od niedawna bardzo ważny kierunek zrównoważonego rozwoju nakłada niezbędną dyscyplinę na niejednokrotnie zbyt żywiołowy przebieg procesów rozwojowych na wsi. W procesie pozarolniczej i społeczno-gospodarczej aktywizacji obszarów wiejskich niepoślednią rolę odgrywać będzie rozwój przedsiębiorczości wiejskiej, tworzącej tak potrzebne nowe miejsca pracy na wsi. Odmienność warunków rozwoju przedsiębiorczości na wsi i w mieście nakłania do lepszego poznania specyfiki pozarolniczej działalności gospodarczej na wsi i zastosowania odmiennych dla niej bodźców rozwojowych.
Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji dóbr publicznych oraz odniesienie jej do rolnictwa w Polsce. Przedstawiono podział środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2007-2013 między działania bezpośrednio i pośrednio służące finansowaniu dostarczania przez rolnictwo środowiskowych dóbr publicznych oraz związanych z żywotnością obszarów wiejskich. Badanie pokazało, że ponad 40% całego budżetu PROW zaplanowano przeznaczyć na działania bezpośrednio służące finansowaniu dostarczania analizowanych dóbr publicznych oraz kolejne 30% na działania częściowo i pośrednio przyczyniające się do tego celu. Należy jednak pamiętać, że efekty wykorzystania tych środków w dostarczaniu dóbr publicznych zależą od wielu czynników. Nie tylko adekwatny podział zasobów budżetowych przyczynia się do wykorzystania potencjału danego środka w dostarczaniu dóbr publicznych, ale również odpowiedni potencjał techniczny i administracyjny, skala usług doradztwa czy poziom szkoleń dla rolników.
Przedstawiono kierunki wdrażania, w tym określono priorytety oraz finansowanie polityki rolno- środowiskowej w krajach UE. Z założenia podmiotem badań są kraje UE-15, ponieważ polityka rolnośrodowiskowa została opracowana w drodze negocjacji pomiędzy krajami członkowskimi „starej" Wspólnoty, natomiast „nowe" kraje członkowskie zostały zobowiązane do wdrożenia istniejących rozwiązań unijnej polityki rolnośrodowiskowej.
Artykuł analizuje strukturę funduszy przeznaczonych na rozwój obszarów wiejskich w Polsce po wstąpieniu do Unii Europejskiej pod kątem proporcji działań prorównościowych względem działań proefektywnościowych. Wszystkie działania podzielono według 3 klasyfikacji, kierując się różnymi kryteriami, w tym przede wszystkim ekonomicznymi. Analiza pokazuje, że o ile na poziomie krajowym zachodzi dość duża równowaga między działaniami proefektywnościowymi a prorównościowymi, to jednak na poziomie wojewódzkim występują bardzo duże różnice w strukturze absorpcji tych środków, wynikające z róż-nic w uwarunkowaniach regionalnych.