Conodonts from the Tremadocian chalcedony beds, Holy Cross Mountains (Poland)

• Autorzy: Szaniawski H.

Warianty tytułu

PL

Konodonty z warstw chalcedonowych tremadoku Gór Świętokrzyskich

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Conodonts extracted by means of hydrofluoric acid from the Upper Tremadocian chalcedony beds of the Holy Cross Mts. are described. Two multielemental simple-cone apparatuses are recognized: Drepanoistodus deltifer pristinus (Viira) and Acodus? sp. Drepanoistodus deltijer (= Paltodus deltifer) Zone is subdivided into D. deltifer pristinus and D. deltifer deltifer Subzones. Correlation of the subzones over northern Europe, and approximate intercontinental correlation, are established. Possible differences in internal structure are recognized between the Tremadocian cordylodids and simple cones.

PL

Warstwy chalcedonowe tremadoku Gór Świętokrzyskich są źródłem doskonale zachowanych skamieniałości będących już przedmiotem kilku opracowań paleontologicznych. W niniejszej pracy opisano konodonty wypreparowane przy pomocy kwasu fluorowodorowego z chalcedonitów pobranych z przekopu w Wysoczkach koło Bogorii, a w mniejszym stopniu także z odsłonięć w Wilczej Górze koło Szumska i w wąwozie Chojnów Dół koło Zbilutki (fig. 1). Zebrana kolekcja liczy ponad 500 nadających się do oznaczenia okazów. W występującym tu zespole wyróżniono dwa gatunki wieloelementowe: Drepanoistodus deltifer pristinus (Viira) i Acodus? sp. oraz cztery gatunki monoelementowe: Scolopodus peselephantis Lindström, Prooneotodus tenuis (Müller), P. cf. gallatinii (Müller) i Westergaardodina cf. fossa Müller. Opisane po raz pierwszy aparaty Drepanoistodus deltifer pristinus i Acodus? sp. są najprymitywniejszymi z dotychczas poznanych wieloelementowych aparatów konodontów stożkowych. Opisany zespół reprezentuje poziom konodontowy Drepanoistodus deltifer obejmujący warstwy ceratopygowe regionu bałtyckiego. Poziom ten w oparciu o dotychczas opisane konodonty oraz zespół opisany w niniejszej pracy podzielono na dwa podpoziomy: dolny - D. deltifer pristinus i górny - D. Deltifer deltifer. Granicę tych podpoziomów wyznacza pojawienie się Paroistodus numarcuatus (Lindström). Zespół konodontów z warstw chalcedonowych reprezentuje podpoziom dolny i jest najbardziej zbliżony do zespołu poznanego z dolnej części serii Varangu w północnej Estonii (Viira 1970, Viira et al. 1970, Mägi i Viira 1976). Przeprowadzono korelację wyróżnionych podpoziomów w regionie bałtyckim (tablica 1) oraz przybliżoną ich korelację międzykontynentalną (tablica 2). Brak w opisanym zespole konodontów z rodzaju Cordylodus nie dowodzi ich braku w osadzie. Stwierdzono, że są one mniej odporne na działanie kwasu fluowodorowego niż konodonty stożkowe, mogły więc ulec całkowitemu zmiszczeniu podczas maceracji. Praca została wykonana w ramach problemu międzyresortowego MR II/3, finansowanego przez Polską Akademię Nauk.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1980
• Tom: 25
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.101-121,fig.,ref.

Twórcy

autor

Szaniawski H.

• Polish Academy of Sciences, Al.Zwirki i Wigury 93, 02-089 Warsaw, Poland

Bibliografia

• (ABAIMOVA, G. P.) АБАИМОВА, Г. П. 1975. Раннеордовикские конодонты среднего течения р. Лены. — Труды СНИИГГИМС, 207, 1-128.
• BEDNARCZYK, W. 1964. Stratygrafia i fauna tremadoku i arenigu (oelandianu) regionu kieleckiego Gór Swiętokrzyskich (The stratigraphy and fauna of the Tremadocian and Arenigian, Oelandian in the Kielce region of the Holy Cross Mts., Middle Poland). - Biul. Geol. Uniw. Warsz., 4, 3-127, 188-197.
• - 1966. Litologia dolnego ordowiku (elandu) w regionie kieleckim Gór Świętokrzyskich (Lithology of the Lower Ordovician in the Kielce region of the Holy Cross Mts.). - Ibidem, 8, 4-53.
• - 1971. Stratigraphy and palaeogeography of the Ordovician in the Holy Cross Mts. - Acta Geol. Polonica, 21, 4, 574-616.
• - and BIERNAT, G. 1978. Inarticulate brachiopods from the Lower Ordovician of the Holy Cross Mountains, Poland. - Acta Palaeont. Polonica, 23, 3, 293-316.
• BERGSTRÖM, S. M. 1968. Biostratigraphy of the Lower Ordovician sequence at Skattungsbyn, Dalarna (abstract). - Geol. Fören. Stockholm Förn. 90, 454.
• - and SWEET, W. C. 1966. Conodonts from the Lexington Limestone (Middle Ordovician) of Kentucky and its lateral equivalents in Ohio and' Indiana. - Bull. Amer. Paleont., 50, 269-441.
• BIERNAT G. 1973. Ordovician inarticulate brachiopods from Poland and Estonia. - Palaeont. Polonica, 28, 1-116.
• CHLEBOWSKI, R. 1971. Petrografia utworów ordowiku rejonu synkliny bardziańskiej w południowej części Gór Świętokrzyskich (Petrography of the Ordovician deposits of the Bardo syncline in southern part of the Świętokrzyskie Mountains). - Arch. Mineral., 29, 1/2, 193-304.
• DRUCE, E. C. and JONES, P. J. 1971. Cambro-Ordovician conodonts from the Burke River structural belt, Queensland. Commonwealth Australia Department National Developm. - Bull. Bur. Miner. Resour. Geol. Geophys., 110, 1-119.
• ETHINGTON, R. L. and CLARK, D. L. 1971. Lower Ordovician conodonts in North America. - Mem. Geol. Soc. America 127, 63-82.
• FÄHRAEUS, L. E. 1966. Lower Viruan (Middle Ordovician) conodonts from the Gullhögen quarry, southern central Sweden. - Sver. Geol. Unders., C, 610, 1-40.
• - and NOWLAN, G. S. 1978. Franconian (late Cambrian) to early Champlainian (Middle Ordovician) conodonts from the Cow Head Group, western Newfoundland. - J. Paleont., 52, 2, 444-471.
• GÓRKA, H. 1969. Microorganisms de l'Ordovicien de Pologne (Mikroorganizmy z ordowiku Polski). - Palaeont. Polonica, 22, 1-102.
• HAMAR, G. 1964. Conodonts from the lower Middle Ordovician of Ringerike. - Nor. Geol. Tidsskr., 44, 243-292.
• HUDDLE, J. W. (ed.). 1974. Pander Letter, 7, U. S. Geol. Survey Washington, Washington
• KOZŁOWSKI, R. 1948. Les graptolites et quelques nouveaux groupes d'animaux du Trémadoc de la Pologne. - Palaeont. Polonica, 3, 1-235.
• LANDING, E. 1977. "Prooneotodus" tenuis (Müller, 1959) apparatuses from the Taconic allochton, eastern New Yonk: construction, taphonomy and the protoconodont "supertooth" model. - J. Paleont., 51, 1072-1084.
• LINDSTRÖM, M. 1955. Conodonts from the lowermost Ordovician strata of southcentral Sweden. - Geol. Fören. Stockholm Förh., 76, 517-604.
• - 1970. A suprageneric taxonomy of the conodonts. - Lethaia, 3, 427-445.
• - 1971. Lower Ordovician conodonts of Europe. - Mem. Geol. Soc. America 127, 21-61.
• - 1977. Genus Acodus Pander, 1856; Genus Paltodus Pander, 1856. In: W. Ziegler (ed.) Catalogue of Conodonts, 3, 1-20, 415-433, Stuttgart.
• LÖFGREN, A. 1978. Arenigian and Llanvirnian conodonts from Jämtland, northern Sweden. - Fossils and Strata, 13, 1-129.
• (MÄGI, S. and VIIRA, V.) МЯГИ, С., ВИЙРА, B. 1976. Распространение конодон-тов и беззамковых брахиопод в цератопигевом и латорпском горизонтах Северной Эстонии. — Изв. Акад. Наук Эстон. ССР., Химия, Геол., 4, 312—318. English summary.
• McTAVISH, R. A. 1973. Prioniodontacean conodonts from the Emanuel Formation (Lower Ordovician) of Western Australia. - Geol. Palaeont., 7, 27-58.
• (MÄNNIL, R. M.) МЯННИЛЬ, P. M. 1966. История развития Балтийского бассейна в ордовике. 1-199. English summary.
• MILLER, J. F. 1969. Conodont fauna of the Notch Peak Limestone (Cambro-Ordovician), House Range, Utah. - J. Paleont., 43, 413-439.
• MÜLLER, K. J. 1959. Kambrische Conodonten. - Z. dt. geol. Ges. 111, 434-485.
• - 1973. Late Cambrian and early Ordovician conodonts from northern Iran. - Rep. Geol. Surv. Iran, 30, 1-76.
• PANDER, C. H. 1856. Monographie der fossilen Fische des Silurischen Systems der Russisch-Baltischen Gouvernements. - K. Akad. Wiss. St. Petersburg, 1-91.
• PIETZNER, H., VAHL, J., WERNER, H. and ZIEGLER, W. 1968. Zur chemischen Zusammensetzung und Mikromorphplogie der Conodonten. - Palaeontographica, A, 128, 4-6, 115-152.
• SAMSONOWICZ, J. 1948. Caractédstique géologique du Trémadoc de Wysoczki. - In: R. KOZŁOWSKI, Les graptolites et quelques nouveaux groupes d'animaux du Trémadoc de la Pologne. - Palaeont. Polonica, 3, 1-235.
• (SERGEEVA, S. P.) СЕРГЕЕВА, С. П. 1966. Биостратиграфическое распространение конодонтов в тремадокском ярусе, ордовика Ленинградской области. — Доклады Акад. Наук СССР, 167, 3, 672—674.
• STARMACH, K. 1963. Blue-green algae from Tremadocian of the Holy Cross Mts., Poland. - Acta Palaeont. Polonica, 8, 4, 451-460.
• SWEET, W. C. and BERGSTROM, S. M. 1972. Multielement taxonomy and Ordovician conodonts. - Ceol. Palaeont. SBI, 29-42.
• SZANIAWSKI H. 1976. Konodonty w warstwach chalcedonowych dolnego ordowiku Gór Świętokrzyskich (streszczenie). - Materiały do II Naukowej Konferencji Paleontologów etc., p. 30, Kielce.
• THORSLUND, P. 1937. Notes on the Lower Ordovician of Falbygden. - Bull. Geol. Inst. Univ. Uppsala, 27, 145-165.
• TURNAU-MORAWSKA, M. 1958. Warstwy chalcedonowe tremadoku Gór Świętokrzyskich. Studium petrograficzne (Chalcedonites and associated rocks of the Tremadocian in the Holy Cross Mts, Central Poland. A petrographic study). - Rocz. P. T. Geol., 27, 169-193.
• VAN WAMEL, W. A. 1974. Conodont biostratigraphy of the Upper Cambrian and Lower Ordovician of North-Western Öland, south-eastern Sweden. - Utrecht Micopaleontol., Bull. 10, 1-126.
• (VIIRA, V.) ВИЙРА, В. 1966. Распространение конодонтов в нижнеордовикских отложениях разреза Сухкрумяги (г. Таллин). — Изв. Акад. Наук Эстон. ССР., Серия Физ.-Мат. Техн. Наук, 1, 150-155. English summary.
• - ВИЙРА, В. 1970. Конодонты варангуской пачки (верхний тремадок Эстонии). — Изв. Акад. Наук Эсгок. ССР, Химия, Геол., 3, 224—-233. English summary.
• - ВИЙРА, В. 1974. Конодонты ордовика Прибалтики. 1—140. English summary.
• - KIVIMÄGI, Е. and LOOG, А.) ВИЙРА, В., КИВИМЯГИ, Э., ЛООГ, А. 1970. О литологии и возрасте варангуской пачки (тремадок Северной Эстонии). — Изв. Акад. Наук. Эстон. ССР, Химия, Геол., 2, 147—155. English summary.
• ZNOSKO, J. and CHLEBOWSKI, R. 1976. Rewizja stratygrafii dolnego ordowiku w Górach Świętokrzyskich (Revision of the Lower Ordovician stratigraphy in the Holy Cross Mts. (Central Poland). - Rocz. P. T. Ceol., 46, 1-2, 135-157.