Wilgotność krytyczna gleb torfowych jako kryterium nieodwracalności procesu pęcznienia

• Autorzy: Oleszczuk R , Gnatowski T. , Brandyk T.

Warianty tytułu

EN

Critical peat soils moisture content as a criterion of irreversible swelling process

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono zastosowanie metody TDR do określenia tzw. wilgotności krytycznych gleb torfowisk niskich (turzycowiskowe, olesowe, mechowiskowe i szuwarowe). Wilgotność krytyczna jest kryterium po przekroczeniu którego przesuszone gleby torfowe po ponownym nawilżeniu nie są w stanie powrócić do pierwotnej objętości przy stanie pełnego nasycenia. Ze względu na anizotropowy charakter procesu kurczenia w glebach torfowych na podstawie przeprowadzonych badań określono dla poszczególnych rodzajów torfu wartości wilgotności krytycznych po przekroczeniu których zachodzą nieodwracalne zmiany w wysokości i średnicy próbek glebowych pomimo ich ponownego nawilżenia. Opracowane wartości wilgotności krytycznych mogą stanowić podstawę do opracowania zasad racjonalnego gospodarowania wodą w procesie renaturyzacji wcześniej odwodnionych i zdegradowanych gleb torfowych.

EN

The paper presents the application of TDR method for determination of the values of critical soil moisture contents for lowland fen peat soils (sedge, willow, moss and reed). The drainage of peat soils below the values of the critical soil moisture content causes irreversible changes in their volume after rewetting. Due to anisotropy of peat soil shrinkage during drainage process, the critical values of soil moisture contents together with irreversible volume changes (taking into account changes of height and diameter) of soil samples were determined. The presented values of the critical soil moisture content can be used for proper water management during restoration of degraded peat soils.

Słowa kluczowe

PL

gleby torfowe; wilgotnosc gleby; wilgotnosc krytyczna; pecznienie; odwadnianie

EN

peat soil; soil moisture; critical moisture content; swelling; dewatering

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrophysica
• Rocznik: 2009
• Tom: 14
• Numer: 2[171]
• Opis fizyczny: s.403-412,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Oleszczuk R

• Katedra Kształtowania Środowiska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Gnatowski T.

autor

Brandyk T.

Bibliografia

• Brandyk T., Gnatowski T., Oleszczuk R., Szatyłowicz J., Szejba D., 2007. Postęp w badaniach właściwości fizycznych gleb torfowo-murszowych. W: ”Torfowiska i mokradła”. Biernacka E. (red. nauk.). Wyd. SGGW, 91-111.
• Brandyk T., Szatyłowicz J., Oleszczuk R., Gnatowski T., 2003. Water-related physical attributes of organic soils. In Parent, L.E. & Ilnicki P. (eds): Organic soils and peat materials for sustainable agriculture. CRC Press and International Peat Society, Boca Raton, Florida, USA, 33-66.
• Camporese M., Ferraris M., Putti M., Salandin P., Teatini P., 2006. Hydrological modelling in swelling/ shrinking peat soils. Water Resour. Res., 42, doi:10.1029/2005WR004495.
• Frąckowiak H., Feliński T., 1994. Obniżanie się powierzchni łąkowych gleb organicznych w warunkach intensywnego przesuszenia. Wiadomości IMUZ, 17(2), 29-35.
• Hendriks R.F., 2004. An analytical equation for describing the shrinkage characteristics of peat soils. W: Paivanen, J. (ed.): Proc. of the 12th International Peat Congress, Tampere, Finland, vol. 2, 1343-1348.
• Ilnicki P., 1967. Kurczliwość torfów w czasie suszenia w zależności od ich struktury i właściwości fizycznych. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln., 76, 197-311.
• Kennedy G.W., Price J.S., 2005. A conceptual model of volume-change controls on the hydrology of cutover peats. J. Hydrol., 302, 13-27.
• Lyon W.G., 1995. Swelling of peats in liquid methyl, tetramethylene and propyl sulfoxides and in liquid propyl sulfone. Environ. Toxicol. and Chem., 14(2), 229-236.
• Łacheta S., Lipka K., 1978. Badania laboratoryjne zdolności pęcznienia torfu. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie, ser. Melioracje, 9, 145-155.
• Łacheta S., Lipka K., 1971. Zdolności pęcznienia gleb murszowo-torfowych w świetle badań laboratoryjnych. Zesz. Nauk. Akad. Roln. w Krakowie, ser. Melioracje, 5, 151-165.
• Maciak F., Liwski S., 1996. Ćwiczenia z torfoznawstwa. Wyd. SGGW.
• Okruszko H. ,1993. Transformation of fen-peat soil under the impact of draining. Zesz. Probl. Nauk Roln., 406, 3-73.
• Oleszczuk R., Bohne K., Szatyłowicz J., Brandyk T., Gnatowski T., 2003. Influence of load on shrinkage behaviour of peat soils. J. Plant Nutr. and Soil Sci., 166, 220-224.
• Oleszczuk R., Brandyk T., Gnatowski T., Szatyłowicz J., 2004. Calibration of TDR for moisture determination in peat deposits. Int. Agrophysics, 18, 145-151.
• Oleszczuk R., Brandyk T., 2008. The analysis of shrinkage-swelling behaviour of peat-moorsh soil aggregates during drying-wetting cycles. Agronomy Research 6(1), 131-140.
• Oleszczuk R., 2008. The analysis of shrinkage and swelling characteristics for willow and moss peat layers. W: Farrell C., Feehan J. (eds): Proc. of the 13th International Peat Congress, Tullamore, Ireland, 2, 126-129.
• Olszta W., Jaros H., 1991. Wpływ intensywnego odwodnienia na zdolności zatrzymywania wody, kurczliwości oraz przewodnictwa kapilarnego gleb torfowo-murszowych. Wiadomości IMUZ, 16(3), 37-55.
• Olszta W., 1998. Wpływ intensywnego osuszania gleb hydrogenicznych na ich właściwości retencyjne i przewodzące. Wiadomości IMUZ, t. 19(3), 25-39.
• Olszta W., 1975. Wpływ przesuszania na zmiany fizycznych i wodnych właściwości hydrogenicznych utworów węglanowych. Roczniki Nauk Rolniczych ser. F, t.79, z. 1, 57–69.
• Pyatt D.G., John A.L., 1989. Modelling volume changes in peat under conifer plantations. J. Soil. Sci. 40, 695-706.
• Skierucha W., Malicki A.M., 2004. TDR method for the measurements of water content and salinity of porous media (Skierucha W., Walczak R – wyd. ) EC Centre of Excellence AGROPHISICS Centre of Excellence for Applied Physics in Sustainable Agriculture QLAM 2001-00428, Lublin, 151.
• Szatyłowicz J., Oleszczuk R., Brandyk T., 1996. Shrinkage characteristic of some fen peat soil. W: Luttig, G., W (ed.): Proc. of 10th International Peat Congress. Bremen, Germany, vol. 2., 327-338.
• Tołpa S., Janowski M., Pałczyński A., 1967. System der genetischen Klassifizierung der Torfe Mittleeuropas. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln., 76, 9-99.
• Van den Akker J.J., Hendriks R.F., 1997. Shrinkage characteristics of Dutch peat soil. In: Schmilewski, G. (ed.): Peat in Horticulture. Proc. Int. Peat Conf. The Netherlands, 156-162.
• Zawadzki S., Olszta W., 1989. The changes of physico-water properties of excessively dried hydrogenic soils. Pol. J. Soil. Sci., 22(1), 1-9.