Plonowanie i wartość energetyczna pszenicy ozimej w zależności od przedplonu i terminu siewu

• Autorzy: Kulig B. , Oleksy A. , Kolodziejczyk M.

Warianty tytułu

EN

Yielding and energetic value of winter wheat depending on the forecrop and sowing date

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania nad określeniem wpływu przedplonu i terminu siewu na kształtowanie się plonu biomasy, wartość energetyczną słomy i ziarna oraz indeksu żniwnego pszenicy ozimej odmiany Rysa przeprowadzono w latach 1999-2002 w Stacji Doświadczalnej w Prusach, należącej do Katedry Szczegółowej Uprawy Roślin Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie na czarnoziemie zdegradowanym wytworzonym z lessu, zaliczanym do I klasy bonitacyjnej i do pszennego bardzo dobrego kompleksu przydatności rolniczej gleb. Eksperyment założono metodą losowanych podbloków w czterech powtórzeniach. Powierzchnia poletek do zbioru wynosiła 11,4 m2. Obiekty I czynnika stanowiły kombinacje odmian bobiku, samokończącej odmiany Optimal i tradycyjnej odmiany Sonet oraz wyżej wymienione odmiany z wsiewką rzodkwi oleistej odmiany Pegletta i facelii błękitnej odmiany Stała. Czynnikiem drugim był termin siewu: 1 - optymalny 18-20.09, 2 - opóźniony o 4 tygodnie. Wsiewki wysiewano rzutowo w II dekadzie lipca (zasychanie dolnych liści na łodydze bobiku) w ilości 30 kg·ha-1 rzodkwi oraz 14 kg·ha-1 facelii. Przed zbiorem pszenicy z każdego poletka pobrano próby z powierzchni 1 m2 w celu oznaczenia plonu biomasy części nadziemnych (ziarna i słomy). Wartość energetyczną określono przyjmując współczynniki energii brutto zawarte w normach żywieniowych. Badane przedplony nie wpłynęły istotnie na plon ziarna pszenicy ozimej, natomiast modyfikowały wielkość plonu słomy oraz wielkość współczynnika plonowania rolniczego (indeksu żniwnego). Opóźnienie terminu siewu spowodowało istotne zmniejszenie plonu ziarna i słomy, nie wpłynęło natomiast na wielkość współczynnika plonowania rolniczego. Wartość energetyczna biomasy nadziemnej kształtowała się, w zależności od badanych wariantów agrotechnicznych, w zakresie 234,9-277,6 GJ·ha-1, w tym wartość energetyczna słomy wynosiła od 127,3 do 161,1 GJ·ha-1. Warunki pogodowe w poszczególnych sezonach wegetacyjnych w większym stopniu wpływały na wielkość plonu słomy niż ziarna, tym samym istotnie modyfikowały wielkość indeksu żniwnego oraz wartość energetyczną plonu słomy.

EN

Field experiment aimed at assessing influence of forecrop and date of its sowing on winter wheat cv. Rysa biomass, straw and seed energetic index and harvest index was carried out in the years 1999-2002 in the Experimental Station Prusy n/Kraków. The experiment was set up on degraded chernozem made on loess, soil of I bonitation category, very good wheat soil complex. The experiment was designed as split-block, with four replications. Plot crop area was 11.4 m2. The first experimental factor was the type of faba bean cultivars: determinate type cv. Optimal and traditional cv. Sonet and each type was sown with oilseed rape cv. Pegletta and tansy phacelia cv. Stala, as intercrops. The second factor was the term of sowing: I - optimal 18-20.09 or II - 4 weeks later. Intercrops were sown broadcast in the II decade of July (when the lower leaves on the bean stem were drying) in the amount of 30 kg·ha-1 for oilseed rape and 14 kg·ha-1 for phacelia. Before wheat harvest plant samples were taken from each plot from 1 m2 area to assess the yield of the aboveground biomass (seed and straw). Energetic indexes were assessed according to gross energy ratio included in nutritional standards. The examined forecrops did not significantly influence the winter wheat seed yield, but changed the yield of straw and value of harvest index. Delaying term of wheat sowing caused a significant decrease of seed and straw yield, but did not influence the value of harvest index. Energetic index depended on tested agrotechnical options within the range 234.9-277.6 GJ·ha-1, including energetic index of straw 127.3-161.1 GJ·ha-1. Weather conditions modified stronger straw yield, as comparing to seed yield, at the same time the values of harvest index and straw energetic indexes were strongly influenced.

Słowa kluczowe

PL

plonowanie; wartosc energetyczna; pszenica ozima; ziarno; sloma; biomasa; siew; terminy siewu; przedplony; warunki meteorologiczne

EN

yielding; energetic value; winter wheat; grain; straw; biomass; sowing; sowing term; forecrop; meteorological condition

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2010
• Tom: 549
• Opis fizyczny: s.97-109,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kulig B.

• Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin, Uniwersytet Rolniczy im.H.Kołłątaja w Krakowie, Al. A.Mickiewicza 21, 31-120 Kraków

autor

Oleksy A.

autor

Kolodziejczyk M.

Bibliografia

• Chrzanowska-Drożdż B. 1996. Wpływ następczy bobiku i owsa na plonowanie pszenicy ozimej. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, ser. Rol. 303: 165-171.
• Harasimowicz-Hermann G. 1997. Wartość przedplonowa bobiku, zbóż i ich mieszanek dla pszenicy ozimej w warunkach regionu pomorsko-kujawskiego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 446: 369-375.
• Hruszka M. 2000. Agrotechniczne i ekologiczne skutki uprawy pszenicy ozimej w zmianowaniach z udziałem bobiku. Cz. I. Następczy wpływ bobiku na plonowanie pszenicy ozimej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 470: 31-36.
• Jarrige R. 1993. (praca zbiorowa). Żywienie przeżuwaczy. Zalecane normy i tabele wartości pokarmowej pasz. PAN, Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt im. Jana Kielanowskiego Jabłonna, Omnitech Pres Warszawa.
• Jasińska Z., Kotecki A., Grządkowska A. 1997a. Wpływ następczy roślin strączkowych i nawożenia azotem na rozwój wegetatywny pszenicy ozimej. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, ser. Rol. 316: 179-188.
• Jasińska Z., Nowak W., Grządkowska A. 1997b. Wpływ następczy roślin strączkowych i nawożenia azotem na cechy struktury plonu i plon pszenicy ozimej. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, ser. Rol. 316: 189-198.
• Jensen E.S. 1992. The release and fate of nitrogen from catch-crop materials decomposing under field conditions. J. Soil Sci. 43: 335-345.
• Justus M., Kopke U. 1990. Drei Strategien zur Reduzierung von Nitratverlusten bein Anbau von Ackerbohnen. Mitt. Ges. Pflanzenbauwiss 3: 187-190.
• Kotecki A. 1992. Charakterystyka rolnicza rodów bobiku o szczytowym kwiatostanie. Fragm. Agron. 2: 11-21.
• Kuś J., Jończyk K. 1997. Oddziaływanie wybranych elementów agrotechniki na plonowanie pszenicy ozimej. Fragm. Agron. 3: 4-16.
• Lemańczyk G. 2002. Wpływ zróżnicowanych przedplonów na zdrowotność podstawy źdźbła pszenicy ozimej uprawianej na glebie dobrego kompleksu pszennego. Acta Scient. Polon. s. Agric. 1: 111-119.
• Liszewski M. 1997. Wpływ następczy dwóch form morfologicznych bobiku na plonowanie pszenicy jarej. Fragm. Agron. 3: 56-62.
• Pawłowski F., Bujak K., Wesołowski M. 1992. Następczy wpływ niektórych gatunków roślin strączkowych na plonowanie i zachwaszczenie zbóż na glebach różnych kompleksów. Cz. I. Kompleks pszenny bardzo dobry. Rocz. Nauk Rol., Ser. A 109(3): 9-19.
• Podolska G., Mazurek J. 2000. Reakcja nowych rodów pszenicy ozimej na termin siewu. Biul. IHAR 214: 55-62.
• Rudnicki E, Wasilewski P. 2000. Znaczenie mieszanek zbożowych i zbożowo-strączkowych w ograniczeniu ujemnych skutków dużego udziału zbóż w zmianowaniu. Rośliny fitosanitarne oraz różne sposoby regeneracji stanowisk w płodozmianach. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 470: 127-135.
• Shah S.A., Harrison S.A., Boquet D.J., Colyer P.D., Moore S.H. 1994. Management effects on yield and yield components of late-planted wheat. Crop Sci. 34: 1298-1303.
• Szafrański W., Kulig B. 2001a. Plonowanie pszenicy jarej i zawartość azotu mineralnego w glebie w zależności od terminu zaorania biomasy międzyplonów oraz nawożenia azotem. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Sesja Nauk. 76: 267-272.
• Szafrański W., Kulig B. 2001b. Plonowanie pszenicy ozimej w stanowisku po bobiku w siewie czystym i z wsiewką w zależności od terminu siewu, z uwzględnieniem zawartości azotu mineralnego w glebie. Acta Agraria et Silvestria, ser. Agr. 39: 73-83.
• Szempliński W. 1997. Plonowanie zbóż jako kryterium rolniczej oceny wartości przedplonowej różnych form bobiku. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 446: 231-238.