Zjawisko apofityzmu wśród storczyków południowej Polski

• Autorzy: Gajewski Z.

Warianty tytułu

EN

Apophytism in orchids of southern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rodzime storczyki mimo atrakcyjnego wyglądu kwiatów a nierzadko też liści, wciąż są rzadko spotykane w ogrodach. Problemy związane z rozmnażaniem z nasion, a także specyficzne wymagania siedliskowe były uważane za główne powody zanikania tych roślin na naturalnych stanowiskach i za przyczynę trudności w ich uprawie. Od kilkunastu lat obserwuje się ponowne wkraczanie niektórych gatunków storczyków jako apofitów na tereny silnie zmienione przez człowieka. Zdolność zasiedlania terenów antropogenicznych świadczy o ich możliwościach przystosowawczych do trudnych warunków siedliskowych. Daje to nadzieję nie tylko na ich zachowanie w warunkach naturalnych, ale także na możliwość podjęcia próby zastosowania jako bylin ogrodowych. Dane na ten temat mogą być szczególne cenne w odniesieniu do gatunków najbardziej dekoracyjnych. Obserwacje prowadzone na terenie całej Małopolski od 1991 roku pozwoliły potwierdzić występowanie na terenach antropogenicznych 14 gatunków storczyków. Niektóre, jak przedstawiciele rodzajów Epipactis lub Dactylorhiza często występowały bardzo obficie. Z gatunków o wybitnych walorach dekoracyjnych na takich terenach obserwowano Epipactis palustris, Gymnadenia conopsea i Orchis mascula. Ponieważ te gatunki nie były dotychczas opisywane jako potencjalne byliny ogrodowe, należałoby w przyszłości podjąć próby szerszego ich rozpropagowania i zastosowania w ogrodach.

EN

Despite the attractive look of flowers, and quite often even leaves, native orchids are still rarely met in gardens. Problems with seed propagation, as well as specific habitat requirements, were considered to be the main reasons for the disappearance of these plants from natural environment and for difficulties with growing them. For a number of years a repeated occurrence of several orchid types as apophytes are observed within areas significantly changed by human beings. The ability to settle anthropogenic areas proves their capabilities to adjust to difficult settlement conditions. This makes us hope not only for their preservation in nature, but also the possibility to make an attempt concerning their use as garden perennials. The data related to the above may be particularly valuable in relation to the most decorative species. Observations made within the area of the whole Małopolska region since 1991 enabled to confirm the existence of 14 orchid species within anthropogenic areas. Some of them, like representatives of Epipactis or Dactylorhiza species frequently occurred in abundance. As far as species with highly decorative features are concerned, Epipactis palustris, Gymnadenia conopsea and Orchis mascula were most frequently observed within such regions. As these species were not described as potential garden perennials, it is advisable to undertake attempts of their further propagation and use in gardens.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2010
• Tom: 551
• Opis fizyczny: s.65-71,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Gajewski Z.

• Katedra Botaniki i Fizjologii Roślin, Akademia Rolnicza im.H.Kołłątaja w Krakowie, Al.29 Listopada 54, 31-425 Kraków

Bibliografia

• Adamowski W. 1990. Obfity pojaw lawzczyka szerokolistnego Epipactis helleborine w Puszczy Białowieskiej. Chrońmy Przyrodę Ojczystą (46)6: 67-74.
• Adamowski W. 1995. Amerykańska kariera europejskiego storczyka. Wiad. Botan. 39(1/2): 105-113.
• Adamowski W. 1998a. Colonisation success of orchids in disturbed habitats, in: Plant population biology. Falińska K. (Red.). Institute of Botany, Polish Akademy of Sciences, Kraków: 167-174.
• Adamowski W. 1998b. Storczyki jako rośliny synantropijne. Mat. konf. i obrad sekcji 51 Zjazdu PTB. Gdańsk: 7.
• Bach A. 1982. Storczyki gruntowe. Informator Ogrodniczy 12: 176-180.
• Bernacki L. 1988. Kruszczyk Schmalhausena Epipactis x schmalhausenii - nowy gatunek polskiej części Tatr Zachodnich. Chrońmy Przyrodę Ojczystą (44)1: 80-87.
• Bróż E. 1990. Zagrożenie rodzimej flory naczyniowej Krainy Świętokrzyskiej. Chrońmy Przyrodę Ojczystą (46)2/3: 14-31.
• Hereźniak J., Pierzgalski K. 1991. Stanowiska rzadkich i chronionych gatunków roślin łąkowych na terenie Częstochowy. Chrońmy Przyrodę Ojczystą (47)3: 79-84.
• Michalik S. 1975. Storczyki - ginąca grupa roślin. Wiad. Botan. 4: 231-241.
• Zarzycki K., Szeląg Z. 2006. Red list of vascular plants in Poland, in: Red list of Plants and Fungi in Poland. Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (Red.). Institute of Botany, Polish Akademy of Sciences, Kraków: 9-20.
• Oszkins K. 1991. Storczyki. PWRiL Warszawa: 256 ss.
• Pindel Z., Gajewski Z., Rój M. 1998. Storczyki i warunki ich występowania w okolicach Trzebini. Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis 187, Agricultura 70: 89-94.
• Radziul E. 2004. Rośliny cenne, rzadkie, poszukiwane. PWRiL Warszawa: 262 ss.
• Szlachetka D.L., Skakuj M. 1996. Storczyki Polski. Wyd. Sorus. Poznań: 248 ss.

Uwagi

PL

Rekord w opracowaniu