Ocena zmian uwilgotnienia gruntów pogórniczych w zróżnicowanych warunkach pogodowych

• Autorzy: Szafranski C. , Stachowski P. , Kozaczyk P.

Warianty tytułu

EN

The estimation of moisture changes on post-mining grounds under various meteorological conditions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań i obserwacji terenowych prowadzonych na 4 powierzchniach doświadczalnych położonych na zwałowisku wewnętrznym odkrywki „Kazimierz Północ”. Szczegółowej analizie poddano kształtowanie się uwilgotnienia w mokrym 2002 roku i suchym okresie wegetacyjnym 2004 roku. Badania potwierdziły, że uwilgotnienie wierzchnich warstw użytkowanych rolniczo gruntów pogórniczych, uzależnione było przede wszystkim od rozkładu i wysokości opadów atmosferycznych w poszczególnych dekadach i miesiącach tych okresów. Stwierdzono, że w mokrym i ciepłym okresie wegetacyjnym uwilgotnienie wierzchnich warstw tych gruntów było optymalne, co zapewniało prawidłowy rozwój uprawianych roślin. Natomiast w suchym i również ciepłym okresie wegetacyjnym zapasy wody spadły poniżej ilości wody łatwo dostępnej dla roślin. Największe wyczerpanie wilgoci w tym okresie i najdłużej trwające niedobory wody (od 42 do 59 dni), stwierdzono w profilach z warstwą gliny piaszczystej. Minimalne zapasy wody w tych profilach były zbliżone do zapasów przy wilgotności trwałego więdnięcia. Plon jęczmienia jarego w 2004 roku, wyniósł zaledwie 4,2 dt·ha⁻¹ i był ośmiokrotnie niższy w stosunku do przeciętnie uzyskiwanego na gruntach pogórniczych w latach poprzednich. Również plony lucerny (340 dt·ha⁻¹ zielonej masy) były niższe o 34% od uzyskiwanych w ostatnich latach. Wyniki badań wskazały na potrzebę zwiększenia zdolności retencyjnych wierzchnich warstw gruntów pogórniczych.

EN

Thes paper presents the results of field study and observation carried out on four experimental plots located on the inner waste heap of „Kazimierz Północ” opening pit. The dynamics of moisture in the wet 2002 and during the dry vegetation period in 2004 was analysed in detail. The results of the investigations confirmed that the moisture of the upper layers of agriculturally recultivated soil of post-mining areas depended first of all on the distribution and density of precipitation during the particular decades and months. During the wet and hot growing seasons the moisture of the upper layers of these grounds were optimized which assured the correct development of cultivated plants. However, during the dry and hot vegetation period in 2004 water reserves decreased under the water level which was easily accessible to plants. The largest decrease in humidity during this period and the longest water deficit (from 42 to 59 days) was observed in profiles with a sandy clay layer. The minimum water storage in these profiles exceeded the humidity responsible for permanent wilt. The crop of spring barley in 2004 was only 4.2 dt·ha⁻¹ and was eight times smaller than the average yield on the post-mining grounds in previous years. The crop of Lucerne (340 dt·ha⁻¹ of green mass) decreased about 34% in comparison with previous years. The results of investigations showed the necessity to increase the retention capacity of the upper layers of post-mining grounds.

Słowa kluczowe

PL

grunty pogornicze; warstwa powierzchniowa; uwilgotnienie; zmiany wilgotnosci; zapas wody w gruncie; niedobor wody; warunki meteorologiczne; temperatura powietrza; opady atmosferyczne; okres wegetacji; rok 2002; rok 2004

EN

post-mining ground; surface layer; ground moisture; moisture content; moisture change; water reserve; ground water; water deficit; meteorological condition; air temperature; atmospheric precipitation; vegetation period

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2008
• Tom: 526
• Opis fizyczny: s.225-233,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Szafranski C.

• Katedra Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Piątkowska 94, 60-648 Poznań

autor

Stachowski P.

• Katedra Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Piątkowska 94, 60-648 Poznań

autor

Kozaczyk P.

• Katedra Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Piątkowska 94, 60-648 Poznań

Bibliografia

• Drzymała S., Maszner P., Michałek K., Mocek A. 1985. Analiza i klasyfikacja gleb. Wyd. AR Poznań: 30-44, 79-83, 145-148.
• Gilewska M., Otremba K. 2002. Zmienność przestrzenna wybranych właściwości gruntów pogórniczych. Rocz. AR Poznań CCCXLII, Melior. Inż. Śród. 23: 83-93.
• Kaczmarek Z., Owczarzak W., Mocek A. 2000. Właściwości fizyczne i wodne gleb płowych i czarnych ziem położonych w bezpośrednim sąsiedztwie odkrywki „Kazimierz” KWB „Konin”. Rocz. AR Poznań CCCXVII, Rolnictwo 56: 265-276.
• Kaniecki A. 1991. Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Turek. Wyniki realizacji programu RR.II.14 w okresie 1986-1990. Wyd. Inst. Badań Czwartorz. UAM Poznań: 137-150.
• Rząsa S., Owczarzak W., Mocek A. 1999. Problemy odwodnieniowej degradacji gleb uprawnych w rejonach kopalnictwa odkrywkowego na Niżu Środkowopolskim. Wyd. AR Poznań: 394 ss.
• Smedema L., Rycroft D. 1983. Land drainage: planning and desing of agricultural drainage systems. Basford Academic and Educatioral Ltd London: 29-34.
• Szafrański Cz., Stachowski P. 1997. Zmiany zapasów wody w wierzchnich warstwach rekultywowanych rolniczo gruntów pogórniczych. Rocz. AR Poznań 294, Melior. Inż. Srod. 19, cz. 2: 211-221.
• Szafrański Cz., Stachowski P., Kozaczyk P. 2001. Stan zwałowiska wewnętrznego odkrywki „Kazimierz” po rekultywacji technicznej. Zesz. Probl. Post. Nauk. Rol. 477: 269-274.