Przekształcenia funkcjonalnego stanu wybranych rzek w zlewni Wieprza

• Autorzy: Los M.J.

Warianty tytułu

EN

Transformation of functional status of chosen rivers in Wieprz River basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na przykładzie pięciu rzek ze zlewni Wieprza przedstawiono zakres przekształceń, zwłaszcza w zakresie warunków transportu wody i rumowiska. Podano skróconą charakterystykę dolnych odcinków rzek Tyśmienicy, Bystrzycy, Ciemięgi, Żółkiewki i Gorajeca z uwzględnieniem wyników przeglądów dokonanych w latach 2009 i 2010. Wykazano znaczącą różnicę pomiędzy odcinkami rzek objętymi a nieobjętymi regulacją. Odcinki uregulowane były w znacznej mierze pozbawione roślinności brzegowej. Zaniechanie konserwacji koryt umożliwiło stopniowy powrót roślinności brzegowej. Zwierciadło wody w korytach uregulowanych zazwyczaj nie jest zacienione. Sprzyja to rozwojowi roślinności dennej. Następuje wegetacyjne podniesienie zwierciadła i okresowe utrudnienie transportu wody. W podsumowaniu stwierdzono, że ostateczna ocena stanu funkcjonalnego rzek nie jest prosta. Stan koryt nie jest dramatyczny, ale coraz bardziej widoczne są wieloletnie zaniedbania czy zaniechania w eksploatacji i konserwacji, nie tylko rzek, ale i dolin.

EN

Scope of transformation, especially in range of water and debris transportation was presented on the example of five rivers of Wieprz river basin. Short description of down cross-sections of the following rivers: Tyśmienica, Bystrzyca, Ciemięga, Źółkiewka, Gorajec river with respect of the results of review done in 2009 and 2010 were given. Significant differences between regulated and not regulated river cross-sections have been shown. Regulated cross-sections were far more removed from bank vegetation. Abandonment of trough conservation made possible of bank vegetation return. Water surface in through usually is not shaded. It favours development of bottom vegetation, and in consequence vegetative lifting of water surface and periodical make difficult for water transport. In summing up it was stated that final appreciation of functional status of rivers is not simple. Troughs status is not dramatic, but more and more visible are many years neglecting and abandoning in exploration and conservation not only rivers but valleys.

Słowa kluczowe

PL

zlewnie rzek; zlewnia Wieprza; rzeki; doliny rzeczne; regulacja rzek; hydrografia; budowle wodne; transport rumowiska; rzeka Tysmienica; rzeka Bystrzyca; rzeka Ciemiega; rzeka Zolkiewka; rzeka Gorajec; koryta rzeczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie
• Rocznik: 2011
• Tom: 54
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.2,4-11,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Los M.J.

• Ośrodek Dokumentacji i Studiów w Lublinie, Lublin

Bibliografia

• 1.BPWM 1956: Tyśmienica - Projekt generalny melioracji użytków zielonych, Lublin 1956, maszynopis.
• 2.Bipromel 2002: Koncepcja programowo-przestrzenna zagospodarowania zlewni rzeki Tyśmienicy, Warszawa, maszynopis.
• 3.BRZEZIŃSKA-WÓJCIK T.: 2004: Geologiczne uwarunkowania rozwoju doliny Gorajra, w: Stan i zmiany środowiska geograficznego wybranych regionów wschodniej Polski, UMCS Lublin.
• 4.BURACZYŃSKI J. (red.): 2002: Roztocze - Środowisko Przyrodnicze, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
• 5.Łoś M. J.: 1983: Zabudowa przeciwerozyjna koryta rzeki Żółkiewki, Zesz. Probl. Postępów Nauk Rolniczych, z. 272.
• 6.Łoś M. J.: 1985: Erozja koryta dolnego odcinka rzeki Bystrzycy, Zesz. Probl. Postępów Nauk Rolniczych, z. 311.
• 7.Łoś M. J.: 2009: Stopnie na malych rzekach, Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, z. 4.
• 8.Łoś M. J: 2010: W sprawie oceny funkcjonalnej stanu rzek, Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, z. 2.
• 9.MICHALCZYK Z. (red.):- 1997: Strategia wykorzystania i ochrony wód w dorzeczu Bystrzycy, UMCS Lublin.
• 10.MICHALCZYK Z., CHMIEL S., GŁOWACKI S.: 2008: Zmiany przepływu Bystrzycy na terenie Lublina, Annales UMCS, sect. B, vol. LXIII
• 11.MICHALCZYK Z., Łoś M.J.: 1997: Antropogenic changes in water conditions in the Lublin area, Geogr. Polonica, 68.
• 12.MICHALCZYK Z., WILGAT T.: 2008: Wody, w: Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny, LTN Lublin.
• 13.PAŁYS S.: 1997: Erozja górnego i środkowego odcinka rzeki Wieprz, Zesz. Probl. Postępów Nauk Rolniczych, z. 119.
• 14.SPOSÓB J.: 2007: Cykle socjohydrologiczne aglomeracji lubelskiej i ich oddziaływanie na przeplywy Bystrzycy, w: Obieg wody w środowisku naturalnym i przekształconym, UMCS Lublin.
• 15. ZIBMNICKI S., Łoś M. J.: 1977: Erozja koryta dolnego odcinka rzeki Gorajec, Zesz. Probl. Postępów Nauk Rolniczych, z. 193.
• 16.ZIEMNICKI S., Łoś M. J.: 1979: Zabezpieczenie przed erozją dolnego odcinka rzeki Ciemięgi, Zesz. Probl. Postępów Nauk Rolniczych, z. 222.
• 17.ZIEMNICKI S., PAŁYS S.: 1963: Erozja a stosunki wodne doliny rzeki Bystrej, Ann. UMCS, sect. E, vol. 18.