Obniżanie się powierzchni ekstensywnie użytkowanego torfowiska w krajobrazie sandrowym na Pojezierzu Mazurskim

• Autorzy: Bieniek A. , Helinska A.

Warianty tytułu

EN

Surface settlement at an extensively used peat-bog in the outwash plains of the Mazurian Lake District

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania przeprowadzono na torfowisku Siódmak (547 ha), położonym w zlewni rzeki Sawicy, na Pojezierzu Mazurskim. Stwierdzono, że w warunkach ekstensywnego użytkowania, z uwagi na różnorodność złoża torfowego oraz podłoża (piasek, gytia), powierzchnia torfowiska uległa wyraźnemu skonfigurowaniu o deniwelacji do 1 m. W płytkich glebach torfowo-murszowych (MtIIIc1) oraz w glebach mineralno-murszowych (Mr11) osiadanie wyniosło 6-9 cm na przestrzeni 22 lat, czyli średnio rocznie 0,3-0,4 cm. Największe obniżenie powierzchni (od 16 do 22 cm) stwierdzono w glebach torfowo-murszowych silnie i średnio zmurszałych (MtIII, MtII). Tempo obniżania się ich powierzchni wyniosło 0,7-1,0 cm·rok⁻¹. Na tak znaczące osiadanie mogły mieć wpływ nie tylko pokłady torfu, ale także podścielające, głębokie złoże gytii organicznej.

EN

A study was conducted in the Siódmak (547 ha) peat-bog area situated in the drainage area of the Sawica River, in the Mazurian Lake District. According to the study findings, extensive use of the peat-bog and the diversity of peat deposit, as well as the substrate (sand, gyttja), created peat-bog surface denivelations of up to 1 m. Shallow peat-muck soils (MtIIIc1) and mineral-muck soils (Mr11) hod settled by 6-9 cm over the period of 22 years, which gives an annual value of 0.3-0.4 cm. The largest depression of the surface (16 to 22 cm) was found in peat-muck soils with a high and medium degree of decay. The rate of surface settlement was 0.7-1.0 cm·year⁻¹. Such a considerable value may be caused by peat deposits, but also by the underlying, deep deposits of organic gyttja.

Słowa kluczowe

PL

Pojezierze Mazurskie; torfowiska; gleby bagienne; gleby pobagienne; laki ekstensywne; torfowisko Siodmak; obnizanie powierzchni

EN

Mazurian Lakeland; peatland; bog soil; post-bog soil; extensive meadow; Siodmak peatland; peatland subsidence

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2008
• Tom: 526
• Opis fizyczny: s.17-23,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bieniek A.

• Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Plac Łódzki 3, 10-727 Olsztyn

autor

Helinska A.

• Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Plac Łódzki 3, 10-727 Olsztyn

Bibliografia

• Bieniek B., Grabowski K., Bieniek A. 2004. Mikroelementy w runi zdegradowanych łąk na glebach torfowo-murszowych. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 502: 475-481.
• Bieniek B., Karwowska J., Bieniek A. 2006a. Morfologia i właściwości fizyczno-wodne odwodnionych i ekstensywnie użytkowanych gleb murszowych na torfowisku „Siódmak”. Rocz. Glebozn. 57(1/2): 59-66.
• Bieniek B., Helińska A., Bieniek A. 2006b. The Directions of the Evolution of Muck Soils in the Young Glacial Landscape of the Mazurian Lake District. Polish. J. Environ. Stud. 15(5d): 47-56.
• Bieniek B., Karwowska J., Bieniek A. 2007. Właściwości chemiczne ekstensywnie użytkowanych gleb murszowych na torfowisku „Siódmak”. Rocz. Glebozn. (w druku).
• Gotkiewicz J. 1996. Uwalnianie i przemiany azotu mineralnego w glebach hydrogenicznych. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 440: 121-129.
• Grabowski K. Grzegorczyk S., Bieniek B., Grabowska K. 2006. The Value of Hay from Extensively Exploited Meadows in Siódmak. Polish. J. Environ. Stud. 15(5d): 166-168.
• Grzegorczyk S., Grabowski K., Bieniek B. 2000. Zbiorowiska roślinne na zdegradowanych glebach murszowych obiektu Siódmak. Biul. Nauk. UWM Olsztyn 9: 171-179.
• Ilnicki P. 2002. Torfowiska i torf. Wyd. AR Poznań: 606 ss.
• Lipka K., Zając E., Wdowik W. 2005. Wpływ użytkowania na zanikanie gleb torfowo- murszowych w dolinie rzeki Mrowli koło Rzeszowa. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 507: 349-355.
• Melioracje użytków rolnych „Siódmiak” 1982. Ekspertyza pomelioracyjna. Biuro Projektów Wodnych Melioracji w Olsztynie.
• Okruszko H. 1988. Zasady podziału gleb hydrogenicznych na rodzaje oraz łączenie rodzajów w kompleksy. Rocz. Glebozn. 39(1): 127-152.
• Okruszko H. 1991. Wyniki wieloletniego doświadczenia dotyczącego wpływu użytkowania na glebę torfową. Wiad. IMUZ 16(3): 87-107.
• Piaścik H., Gotkiewicz J. Łachacz A. 1995. Charakterystyka siedlisk torfowych Pojezierza Mazurskiego w aspekcie ich użytkowania i ochrony, w: Torfoznawstwo w badaniach naukowych i praktyce. Sesja Naukowa IMUZ, Falenty 6-7 XI 1995: 356-361.
• Szuniewicz J., Okruszko H., Chrzanowski S. 1998. Ruchy powierzchni i spłycanie się gleb torfowo-murszowych na torfowisku Wizna. Wiad. IMUZ 19(3): 9-23.