Wymywanie fosforu z gleb lessowych poddawanych procesowi erozji wodnej

• Autorzy: Zmuda R. , Szewranski S.

Warianty tytułu

EN

Phosphorus leaching from loess soils affected by water erosion process

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania przemieszczania się fosforu prowadzono w zlewni Mielnicy na obszarze Wzgórz Trzebnickich. Okresy, w których je prowadzono to suche pod względem opadowym lata hydrologiczne 2003 i 2004. Na stoku objętym badaniami uprawiano kolejno buraki cukrowe i pszenicę ozimą. Koncentracje form fosforu związanego z cząstkami mineralnymi gleby i rozpuszczonych w wodzie określano w próbkach odpływu pobranych ze spływów powierzchniowych, śródglebowych i z cieku. Badania wykazały, że w latach suchych ten biogen generalnie przemieszcza się pod powierzchnią terenu wraz ze spływami hipodermicznymi. Formy rozpuszczone tego składnika przemieszczają się i odpływają ze środowiska stokowego i korytem cieku w prawie stałej koncentracji ok. 0,4 mg P·dm⁻³, ale nieco zróżnicowanej na stoku. Głównym nośnikiem fosforu są cząstki mineralne przemieszczającej się zwietrzeliny. Cząstki te zawarte zarówno w wodach spływów powierzchniowych i śródglebowych odprowadzały ze sobą fosfor w koncentracjach dochodzących do 41,4 mg P·dm⁻³, przy czym wyższe koncentracje stwierdzano dla spływów hipodermicznych. W trakcie uprawy pszenicy ozimej koncentracje form fosforu związanego ze zwietrzeliną były niższe niż przy uprawie buraków cukrowych.

EN

Research on phosphorus transport was carried out in the Mielnica catchment in Trzebnica Hills. The investigations were performed during dry periods of hydrological years 2003 and 2004. Sugar beet and winter wheat was cultivated on the investigated hill one after the other. Concentration of sediment bounded phosphorus and phosphorus dissolved in water was determined in samples from overflows, interflows and stream open waters. The results showed that during dry years subsurface waters generally transport this nutrient. Dissolved forms leach the slope environment and run off in watercourse at quite stable concentration of 0.4 mg P·dm⁻³. The concentration is much diverse on the slope. The most important phosphorus transport carrier is mineral sediment. Particles washed by over- and interflows were bounded with phosphorus at the concentration of even 41.4 mg P·dm⁻³. The higher values were recorded in the subsurface waters. Amounts of phosphorus were lower on the plot with winter wheat then on the plot with sugar beet plantation.

Słowa kluczowe

PL

gleby lessowe; erozja wodna; fosfor; wymywanie pierwiastkow; wymywanie fosforu; splyw powierzchniowy; splyw srodglebowy; zlewnie rzek; rzeka Mielnica; Wzgorza Trzebnickie

EN

loess soil; water erosion; phosphorus; element leaching; phosphorus leaching; surface flow; subsurface run-off; river catchment; Mielnica River; Trzebnica Hills

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2008
• Tom: 526
• Opis fizyczny: s.279-284,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zmuda R.

• Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Pl.Grunwaldzki 24, 50-363 Wrocław

autor

Szewranski S.

• Katedra Planowania i Urządzania Terenów Wiejskich, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Bibliografia

• Chodak T., Kaszubkiewicz J., Tasz W. 2005. Skład granulometryczny i zawartość makroskładników w materiale glebowym zmywanym w wyniku erozji powierzchniowej. Acta Agrophys. 5(3): 577-587.
• Dojlido J.R. 1995. Chemia wód powierzchniowych. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok: 342.
• Gacek T. 2000. Czynniki dostawy fosforu do wód powierzchniowych na Pogórzu Karpackim, w: Przemiany środowiska na Pogórzu Karpackim. Wyd. Inst. Geogr. UJ Kraków: 65-82.
• Giszczak M., Van Leeuwen H., Van Der Zee S., Chodak T. 2006. Wpływ sorpcji nadmiernych dawek fosforu na mobilność koloidów glebowych w środowisku. Rocz. AR Pozn. CCCLXXV, Roln. 65: 13-20.
• Holtman H., Kamp-Nielson L., Stuanes A.O. 1988. Phosphorus in soil, water and sediment an overview. Hydrobiologia 170: 19-34.
• Koćmit A., Roy M., Tomaszewicz T., Chudecka J., Podlasiński M. 1998. Zawartość azotu i fosforu w glebach rolniczych oraz erozyjne przemieszczanie tych pierwiastków do cieków w zlewni Warty i dolnej Odry. Bibl. Fragm. Agron. 4B/98: 101-112.
• Licznar M., Licznar S.E., Licznar P., Żmuda R. 2005. Właściwości osadów dennych cieku Milenica. Acta Agrophysica 116, 5(2): 345-355.
• Mazur A., Pałys S. 2004. Natężenie erozji wodnej gleb w rolniczej zlewni lessowej z okresowym odpływem. Rocz. Glebozn. 55(1): 175-180.
• McGechan M.B., Lewis D.R. 2002. Sorption of phosphorus by soil. Part 1. Principles, equations and models. Biosystems Engineering 82(1): 1-24.
• Nash D.M., Halliwell DJ. 2000. Tracing phosphorus transferred from grazing land to water. Wat. Res. 34(7): 1975-1985.
• Pałys S. 2001. Erozja wodna w zlewniach z okresowym odpływem wody na Wyżynie Lubelskiej w latach 1987-1999. Folia Univ. Agric. Stetin. 271, Agric. 87: 179-182.
• Sapek A. 2001. Rozpraszanie fosforu pochodzącego z rolnictwa i potencjalne zagrożenie dla środowiska. Zesz. probl. Post. Nauk Rol. 476: 269-280.
• Szewrański S., Sasik J., Żmuda R. 2002. Ocena zamulania małych zbiorników wodnych zlokalizowanych w silnie erodowanej zlewni rolniczej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 487: 355-365.
• Żmuda R. 1998. Natężenie erozji wodnej w małej zlewni rolniczej Wzgórz Trzebnickich na tle wybranych elementów hydrometeorologicznych. Zesz. Nauk. AR Wrocław 349, Inż. Śród. 10: 233-259.
• Żmuda R. 2006. Spływ powierzchniowy i hipodermiczny na erodowanym stoku. Rocz. AR Poznań CCCLXXV, Roln. 65: 273-280.