Przekształcenia charakteru wsi Sudetów Wschodnich

• Autorzy: Oleszek J.

Warianty tytułu

EN

Transformation of character of village in Eastern Sudety Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Problemem jest stopień i rodzaj rozbieżności między postacią pierwotną, zastaną przez ludność osiedlającą się w latach 1945–47 a współczesną postacią wsi Sudetów Wschodnich. Analizy wskazują, że zanikła całą strefa niematerialna ówczesnego środowiska kulturowego – to po pierwsze i po drugie – tożsamość dawna dla ludności o różnorodnym pochodzeniu etnicznym była czymś nowym, dotychczas nieznanym. Stopień spoistości społeczeństwa z miejscem, jeśli był – to w stopniu minimalnym. Istniały, aczkolwiek zubożone, podstawy dla tworzenia nowej rzeczywistości. Gdy uwzględni się brak koordynacji w relacji: zasób – wyzwania i to łącznie z presją czynników egzogennych, efektem końcowym jest osłabienie czy zanik potencjału pierwotnego. Efektem rzeczywistym jest fizyczna likwidacja niektórych wsi. Gdy przekroczony zostanie próg zrównoważenia struktur, a w konkretnym przypadku – dominacja obiektów obcych, o bryle niedopasowanej do miejscowego stylu budowlanego powstaje układ o nieznanej formule, o trudno definiowalnej postaci tożsamości nowej.

EN

The issue is the level and type of divergence between its initial form, found by settling population in years 1945–1947, and temporary form of Eastern Sudety countryside. Analyzes show that the whole non-material sphere of cultural environment has disappeared and the former identity was something new, unknown, for the population with different ethnic background. If it had existed, the degree of population and place cohesion was minimal. There were some, but impoverished bases to create new reality. If we take into consideration the lack of coordination in resources – challenge interaction, additionally with the pressure of external factors, the final effect is the weakening or even disappearance of initial potential. In real it means liquidation of some villages and when the threshold of structures balance is crossed – the domination of foreign objects with shapes not fitted to the local architecture style. The process creates an unknown pattern with hard to define new identity.

Słowa kluczowe

PL

Sudety Wschodnie; obszary wiejskie; wies; transformacja wsi; srodowisko kulturowe; tozsamosc miejsca

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2010
• Numer: 01
• Opis fizyczny: s.139-149,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Oleszek J.

• Katedra Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul.Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław

Bibliografia

• Bernatzky A. Landeskunde der Grafschaft Glatz. Grafschafter Bote/Marx Verlag, Lüdenscheid, 1988, s. 200.
• Drejer F. Wartości kultury regionalnej. Ziemia Kłodzka Nr 152, Wyd. Ziemia Kłodzka i SPCzS, Nowa Ruda 2003, s. 37–39.
• Janicki R. Specific features of the landscape succession processes in przemyskie foothills [w:] Cultural landscape, red Kirschner K., Wojtanowicz J., Institute of Geonic Academy of Sciences of the Czech Republic, Brno 2004, s. 85–99.
• Myczkowski Z. Tożsamość miejsca w krajobrazie strefy podmiejskiej obszaru chronionego, Mat. V Forum Architektury Krajobrazu, Wrocław 2002, s. 8–17.
• Oleszek J. Charakter zmian ludnościowych oraz przeobrażeń przestrzennych wsi granicznych b. powiatu Bystrzyca Kłodzka w latach 1880–1987. Zesz. Nauk. AR Wrocław, s. Rolnictwo, Nr 217, Wrocław 1992, s. 115–124.
• Oleszek J., Sawiłow E. Analiza wartości środowiska kulturowego obszarów wiejskich Ziemi Kłodzkiej, Zesz. Nauk. AR Wrocław s. Geodezja i Urządzenia Rolne nr 416, Wrocław 2001, s. 161–170.
• Rathmann E. Asu schmeckt's derhääme. Grafschaft Glatzer Kochbuch, Münster 1995, s. 55.
• Rostworowska M. Nowi osadnicy [w:] Dziedzictwo kulturowe Dolnego Śląska, red. Kłodnicki Z., Polskie Tow. Ludoznawcze, Wrocław 1996, s. 261–297.
• Tomaszewski J., Zmiany ludnościowe w osiedlach sudeckich. Probl. Zagosp. Ziem Górskich PAN, z. 6(19), PWN Warszawa–Kraków 1986, s. 164–189.
• Wesołowska H. Relikty kultury tradycyjnej [w:] Dziedzictwo kulturowe Dolnego Śląska, red. Kłodnicki Z., Polskie Tow. Ludoznawcze, Wrocław 1996, s. 175–229.
• Wolski J. Zmiany krajobrazu wysiedlonej wsi górskiej w Bieszczadach [w:] Czynniki i bariery współpracy transgranicznej – bilans dokonań, red. Kiltowski J., Uniw. Rzeszowski Oddział PTG, Rzeszów 2002, s. 119–136.
• Woznowski M. Ludność ziemi kłodzkiej. Próba ujęcia antropogeograficznego, Rocznik Kłodzki, t. II, Tow. Miłośników Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 1949, s. 137–143.